Avrupa’da ilk düzenleme geçen ay onaylandı, gözler Türkiye'de! Yapay zeka yasasını bekliyor
Teknoloji Haberleri / Türkiye Gazetesi
Dünyayı değiştiren yapay zekâ teknolojisiyle ilgili hukuki düzenlemelerin ilkini Avrupa Birliği mart ayında imzaladı. Türkiye’de ise henüz bir düzenleme yok. BAU Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. Ahmet Yayla “Ülkemizde yapay zekâyla ilgili yasal düzenleme bir an önce yapılmalı” dedi.
MAHMUR ÖZAY'IN HABERİ - Son yıllarda yapay zekâ teknolojisi finanstan sanata, eğitimden güvenliğe kadar birçok alana damgasını vurdu. Dünyayı değiştiren bu teknolojiyle ilgili hukuki düzenlemelerin ilkini Avrupa Birliği mart ayında onayladı. Türkiye’de ise henüz bir düzenleme yok. Gelecekte yapay zekânın hukuk alanında çok etkin olacağını, davalarda kullanılacağını ancak son sözü yine insanın söyleyeceğine dikkat çeken Bahçeşehir (BAU) Üniversitesi İdari Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Yayla, ülkemizde yapay zekâ düzenlemesinin bir an önce yapılması gerektiğini vurguladı.
DÜZEN İÇİN KANUN ŞART
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi başta olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelerin yapay zekânın hukuki statüsü hakkında çalışmalar yaptığını belirten Prof. Dr. Ahmet Yayla, ülkemizde düzenleme konusunda henüz yeterli ve somut adımın atılmadığını belirtti. Her geçen gün gelişen yapay zekâ teknolojisiyle ilgili yasanın, mutlaka bir an önce hazırlanması gerektiğini vurgulayan Yayla, şunları söyledi: Yapay zekâ sistemleri büyük miktarda veriye dayanarak birtakım kurallar koyabiliyor. Bu kurallara dayanarak da hukuki sonuç doğuran kararlar alabiliyor. Bu kararlar temel hak ve hürriyetleri ilgilendirebilir. Örneğin güvenlik açısından sakıncalı olabilecek kişileri tespit etmek için kullanılacak bir yapay zekâ sistemi, kişi hürriyeti ve güvenliğini ilgilendirecektir. İşe alımlarda başvuran kişiler arasından en uygun olanı seçmek için kullanılacak bir yapay zekâ sistemi, çalışma hakkının kısıtlanması sonucunu doğurabilir. Temel hak ve hürriyetleri sınırlandırabilmesi anayasamıza göre ancak kanunla mümkün olabilir. Şu hâlde, bir yapay zekâ yasasına ihtiyaç vardır.
Fotoğraftaki Prof. Dr. Ahmet Yayla
MANİPÜLASYON YASAKLANDI
Avrupa Birliği’nin (AB) uzun bir çalışma sonrasında yasal düzenleme yaptığını belirten Ahmet Yayla, bilinçaltı mesajlar vererek kişileri manipüle edecek yapay zekâ sistemlerinin tamamen yasaklandığını söyledi. Diğer yapay zekâ sistemleri arasında da konularına göre yüksek riskli sistemler ve bu nitelikte olmayanlar bakımından ayırım yapıldığını vurgulayan Yayla, ülkemizde yapılacak düzenleme için bu çalışmanın kılavuz olabileceğini söyledi. Yapay zekâ ile ilgili hazırlanacak kanunda mutlaka yapay zekânın öğrenme aşamasına ilişkin etkin bir denetimi sağlayacak hükümlerin de bulunması gerektiğine dikkat çeken Yayla “Öğrenme aşamasında kullanılan verilerin sıhhati, sistemin işleyişinde hukuka aykırı hareket etme ihtimalini asgari seviyeye indirebilmek bakımından zorunludur. Örneğin; bir yapay zekâ sistemine geçmişe ilişkin verileri olduğu gibi denetimsiz biçimde aktardığımızda cinsiyetçi ya da ırkçı kararlar veren bir sistem elde etmemiz kaçınılmaz. Çünkü, bugüne kadar insanlığın biriktirdiği verilerde ayırımcılık var” dedi. Yapay zekânın kısa, orta ve uzun vadede yargıda daha yaygın kullanılacağını ifade eden Yayla, tüm aşamalarda son sözü söyleyecek olanın insan olacağına vurgu yaptı.
DAVA SÜRELERİ KISALACAK
Yapay zekânın davaların hızlı sonuçlanmasında olumlu bir katkısı olacağını ifade eden Prof. Dr. Ahmet Yayla “Bir davanın hazırlanması aşamasında mevzuat ve içtihat taraması, dilekçelerin bazı bölümlerinin ve diğer gerekli metinlerin hazırlanması,
bazı delillerin tespiti gibi zaman alan ve uyuşmazlığın esasına ilişkin nitelikli hukuki muhakeme gerektirmeyen işlerin yapılması gerekmektedir. Yapay zekâ sistemleri bu işlerin hızlı biçimde yapılmasını sağlayarak davaları hızlandıracaktır” dedi.
TÜRK GİBİ DÜŞÜNMESİNİ SAĞLAYACAK DİL MODELİ GELİYOR
Yapay zekânın kullandığı kaynak dil, kültürel etki bakımından hayati önem taşıyor. Dil modellerinin ön yargıları içerebilmesi ve bu modeller aracılığıyla kültüre yabancı ön yargılar girebilmesi riski, bu teknolojiye yönelik çalışmaların önemini artırıyor. Dünyada yaygın şekilde kullanılan büyük dil modelleri eğitilirken Türkçeye yeterince yer verilmemesi önemli risklerden biri olarak görülüyor. Meta’nın modelinde ilk 16 dil içinde Türkçe kendine yer bulamazken OpenAI modelinin eğitiminde Türkçe kaynaklar yalnızca yüzde 0,16 oranında kullanılıyor. Chat GPT’de yazılan kodların yoğunlukla Anglo-Sakson dillerinden gelmesi, yapay zekânın verdiği cevaplar ve sağladığı bilgilerde bu kültürün dünya görüşünün kullanıcılara sunulması dikkati çekiyor. Dolayısıyla çocukların bu dil modelleriyle etkileşim kurması, Türk kültür, örf, âdetlerinde yer almayan birçok unsurla tanışıp kültürel yozlaşmanın bir parçası olması riskini barındırıyor. TÜBİTAK tarafından hazırlığı yapılan “Türkçe Büyük Dil Modeli” sayesinde, Türk örf ve âdetlerini de içeren Türkçe verilerle zenginleştirilecek yapay zekâ, Türkiye’nin hassasiyetlerine hâkim olacak, yeni teknolojiler ve uygulamalarla genç nesilde oluşabilecek kültürel yozlaşmanın önüne geçilmesine katkı sağlayacak. Türkçe büyük dil modelinin geliştirilmesi için internet ve dijital kaynaklardan toplanan Türkçe metinlerle veri havuzu oluşturma çalışmalarına odaklanıldı.
'da Takip Edin!
