Tropikal gece sayısı artıyor! Uzmanlar 'ısı stresi' konusunda uyardı: İnsan sağlığını olumsuz etkiliyor
Hava sıcakları gündü olduğu kadar gece de dayanılmaz seviyelere ulaşıyor. Nemle birleşen sıcak hava yüzünden evlerde durulmuyor. Parklarda serinlemeye çalışan insanlar psikolojilerinin iyi olmadığını ve sıcaktan dolayı stres yaşadıklarını söylüyor. Bu durumu 'ısı stresi' olarak ifade eden Prof. Dr. Şermin Tağıl tropikal gecelerin arttığını söyledi. İşte Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı'ndan çarpıcı açıklamalar...
Türkiye'de son günlerde Basra Alçak Basıncı'nın taşıdığı sıcak ve kuru "fön" rüzgarlarının etkisiyle birçok bölgede sıcaklık mevsim normallerinin 6 ila 12 derece üzerinde seyrediyor.
Ülkeyi etkisi altına alan bunaltıcı "Afrika sıcakları" nedeniyle yurdun birçok noktasında termometreler gündüz 40, akşamları ise 30 derecenin üzerini gösteriyor.
Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şermin Tağıl, Türkiye'de temmuz ayının son günlerine gündüz aşırı ısı stresi, gece ise tropikal gecelerin damgasını vurduğunu söylüyor.
Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı olan Tağıl, dünya genelinde sıcaklıkların hızla yükseldiğini, Akdeniz Havzası'ında ise küresel ortalamanın neredeyse iki katı hızla ısındığını ifade ediyor.
Bunun, sıcak hava dalgalarının daha yoğun ve uzun süreli yaşanmasına neden olduğunu anlatan Tağıl, son günlerde etkili olan sıcak hava dalgası bir yandan yangın riskini artırırken, diğer yandan insan yaşamı ve ekosistem üzerinde su yoksunluğu gibi olumsuz etkilere neden olduğunu dile getirdi.
VÜCUDUN FAZLA ISIYI DIŞARI ATAMAYINCA "ISI STRESİ" OLUŞUYOR
Tağıl, sıcaklık artışının gündüzün yanı sıra gece saatlerinde etkili olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Temmuz ayının son günlerine gündüz aşırı ısı stresinin, gece ise tropikal gecelerin damgasını vurduğunu söyleyebiliriz. Isı stresi, vücudun fazla ısıyı dışarı atamaması sonucu ortaya çıkan bir durum ve insan sağlığını olumsuz etkiliyor.
Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi verilerine göre temmuz ayının son haftasında Türkiye'nin yüzde 80'inden fazlasında hissedilen sıcaklık 32 derece ve üzerinde seyrediyor. Yani şiddetli ısı stresi yaşadığımız günler içindeyiz. Batı, Güney ve Doğu Anadolu'nun büyük kesiminde hissedilen sıcaklık 38 derece ve üzerine çıkarak çok şiddetli ısı stresi oluşturuyor. Özellikle Güneydoğu Anadolu'da ise hissedilen sıcaklıklar 46 derece ve üzerine çıkarak aşırı ısı stresi etkisini gösteriyor."
"TROPİKAL GECE" SAYISI ARTIYOR
Gece saatlerinde ise sıcaklığın 20 derecenin altına düşmemesi anlamına gelen "tropikal gece" etkisinin yaşandığını ifade eden Tağıl, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ülkemizde tropikal gece sayısı her geçen yıl artıyor. Tropikal geceler daha önce sadece Güneydoğu'da görülürken, şimdi Güney, Batı ve İç Anadolu'da da sıkça karşılaşıyoruz. 2024'te Batı Anadolu'da yaklaşık 40 tropikal gece yaşanmıştı. Bu yaz da özellikle içinde bulunduğumuz haftalarda tropikal geceleri yaşıyoruz.
İçinde bulunduğumuz günlerde gece sıcaklıkları yer yer 25 derecenin üzerinde seyrediyor. Bu tür tropikal gece sayısındaki artışlar iklim değişikliğinin bir göstergesi ve bazı bölgelerin ikliminin tropik özelliklere doğru kaydığının işareti.
Gece sıcaklıklarının 20 derecenin altına düşmemesi, uyku kalitesini düşürmenin yanı sıra tarım ve enerji talebi gibi birçok alanda yaygın etkilere yol açıyor. Isı stresi ve tropikal gecelerin artması iklim değişikliğinin günlük yaşamımıza ne kadar yayıldığını açıkça ortaya koyuyor."
"GÜNDÜZ AYRI GECE AYRI SICAK"
Rekora yakın sıcaklıkların seyrettiği İzmir'de akşam saatlerinde serinlemek için Kordonboyu'nda zaman geçiren Emir Aksel "Gündüz ayrı gece ayrı sıcak. Klimasız çok zor. Bunaltıcı bir sıcak var ve huzursuz ediyor, ister istemez stres oluyoruz." diyor.
Aksel, "'Gece olsun da rahat uyku çekelim' artık bunu diyemiyoruz. Kliması olmayanlar için daha zorlu bir süreç. Gece hava sıcaklığı 20 derecenin üstünde." ifadesini kullanıyor.
Hasan Gülmez de klima kullanarak ve evden fazla çıkmayarak sıcaklıklardan korunmaya çalıştıklarını vurgulayarak, "Sıcaktan korunamayınca stres yaşıyoruz. Dolayısıyla evlerden fazla çıkmamaya çalışıyoruz. Akşam saatlerinde balkona çıkıyoruz. Balkonda bile durulacak durumda değil. Gece saatlerinde tropikal dediğimiz havalar 35 derecelerde seyrediyor." diye konuşuyor.
PEK NE YAPMALI?
Türkiye Gazetesinden Ziyneti Kocabıyık'a konuşan Uzman klinik psikolog Uluğ Çağrı Beyaz şunları söylüyor:
"Yüksek sıcaklıklar, vücutta doğrudan bir stres oluşturur. Bu stres, vücut ısısının düzenlenmesi için daha fazla enerji harcanmasına yol açar ve bu da kişilerin daha çabuk yorulmasına ve sinirlenmesine sebep olur. Terleme ve su kaybı, vücutta rahatsızlık hissine yol açar ve bu durum, kişinin sabrını ve tahammülünü azaltabilir. Psikolojik açıdan, sıcak havanın mutluluk hormonu olan serotonin beyindeki seviyelerini düşürebileceği düşünülmektedir. Düşük serotonin seviyeleri sinirlilik ve agresif davranışları tetikleyebilir. Ayrıca, sıcak hava, insanların günlük rutinlerini bozması sebebiyle de stres seviyelerini artırabilir."
Beyaz şu tavsiyelerde bulunuyor:
>> Mümkün olduğunca serin ortamlarda kalın ve bol su için,
>> Sizi öfkelendiren durumlarda derin derin nefes alın ve harekete geçmeden evvel bir müddet bekleyin,
>> Gevşeme egzersizleri gibi stres yönetimi tekniklerini uygulayın,
>> Günün en sıcak saatlerinde dışarıda özellikle de trafikte olmaktan kaçının,
>> Günlük işlerinizi sabah erken veya akşam geç saatlere planlayın,
>> Sıcak havanın herkes üzerinde benzer etkiler oluşturabileceğini unutmayın ve olumsuzlukları kişiselleştirmeyin. Diğer insanlara karşı empati gösterin,
>> Aşırı fiziki aktivitelerden kaçınarak hafif egzersizler yapmak hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir.
'da Takip Edin!
