İhtilaflı bölge ateş hattında: Venezuela ve Guyana savaşın eşiğine geldi

Latin Amerika'da 200 yıldan fazla bir süredir "dondurulmuş sorun" olarak kabul edilen Guyana/Britanya-Venezuela sınır sorununu yeniden dünyanın gündemine damga vurdu.

Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, Esequibo’nun “tamamen geri alınması” konusunda kararlı olduklarını açıklarken, Guyana Cumhurbaşkanı Irfaan Ali, ülkesinin toprak bütünlüğünden asla taviz vermeyeceğini vurguladı.

İlgili Haber

Maduro'dan muhalefete müzakere için Esequibo şartı

Devlet televizyonu VTV’ye konuşan Maduro, yaklaşık 160 bin kilometrekarelik ihtilaflı Esequibo bölgesi için “Bu konuda Guyana’ya karşı sahip olduğumuz tarihi, bölgesel ve diğer haklarımızı geri alma irademiz sarsılmazdır” ifadelerini kullandı.

Guyana yönetimini, Amerikan enerji devi ExxonMobil’e hizmet etmekle suçlayan Maduro, “Gerçekler her zaman kazanır ve biz kazanacağız” dedi.

"ŞİMDİ DE GELECEKTE DE TEK BİR SANTİMETRE VERMEYİZ"

Guyana Cumhurbaşkanı Irfaan Ali ise yaptığı açıklamada Maduro’nun çıkışına sert tepki göstererek, “Guyana, şimdi de gelecekte de tek bir santimetresini bile vermeyecek” dedi.

Ali, Venezuela ile yaşanan sınır anlaşmazlığının çözümü için uluslararası diplomasiye, bölgesel desteğe ve güçlü bir savunma sistemine ihtiyaç duyduklarını vurguladı.

ESEQUİBO ANLAŞMAZLIĞI

Esequibo bölgesi üzerindeki hak iddiaları, Guyana’nın İngiliz sömürgesi olduğu 19. yüzyıla kadar uzanıyor. 1899’da alınan tahkim kararında bölge Guyana’ya verilmişti. Ancak Venezuela, bu sınır kararını tanımadığını ve bölgenin kendisine ait olduğunu savunuyor.

Zengin doğal kaynaklara sahip olduğu bilinen Esequibo, özellikle son yıllarda petrol, altın ve maden rezervleri nedeniyle bölgesel gerilimlerin odağında yer alıyor.

İki liderin açıklamaları bölgedeki askeri tansiyonu yükseltirken, uluslararası gözlemciler tarafları itidalli olmaya çağırdı.

SÖMÜRGECİLİK TARİHİNİN ÇÖZÜLMEYEN KRİZİ

Venezuela ile Guyana arasında yer alan ve neredeyse 200 yıldır kendisine ait olduğunu iddia eden Essequibo bölgesi; iki ülke arasında bir mücadelenin merkezi olduğu gibi 159 bin 500 kilometrekarelik (Türkiye'de İç Anadolu bölgesinin yüzölçümü kadar) doğal ve mineral kaynaklar açısından zengin bir alan.

Essequibo bölgesinde petrol yatakları, altın, elmas, uranyum, boksit, manganez ve her iki ülkenin de ekonomilerini etkilemekle suçladığı geniş bir biyolojik çeşitlilik ve hidrografik havzalar bulunuyor.

Venezuela, Guyana'nın çoğunun (üçte ikisinin) kendi bölgesi olduğunu söylese de bu iddia Guyana tarafından reddediliyor.

Guyana'nın tartışmalı bölgesinde ABD'li Exxon şirketinin petrol rezervleri keşfetmeye başlamasıyla son yıllarda çatışma alevlendi.

TARTIŞMA NE ZAMAN BAŞLADI?

Anlaşmazlık, Hollanda'nın Büyük Britanya'ya şu an Guyana ve Surinam'ın haklarını verdiği sömürge dönemlerine dayanıyor, ancak anlaşmada bazı sınır sınırları net değildi.

Siyasi açıdan, Venezuela ile Guyana arasındaki anlaşmazlığın geçmişi Latin Amerika ülkelerinin bağımsızlık sürecine, Napolyon Savaşları ve Viyana Kongresi'nden sonra meydana gelen jeopolitik değişikliklerin bağlamına dayanmaktadır.

Bu nedenle 1835-1840 yılları arasında bölgeye gönderilen İngilizler, sınırları belirlemek için Alman kaşif Robert Schomburgk'a karasal sınırları çizdirdi.

1841'de, Venezuela'nın bu topraklar için Büyük Britanya'ya ilk resmi iddiası/talebi, İngiliz sömürgecilerin egemenliklerine girmesini kınadıktan sonra ortaya çıktı.

O zamana kadar, Büyük Britanya güçlü bir imparatorluktu, bu yüzden Caracas, Monroe doktrinini çağırarak ABD'den yardım istedi.

Yani "Amerikalılar için Amerika" sloganıyla ilk tahkimde çatışma tetiklendi.

Bu dava, 1899 Paris Tahkimi olarak tanındı ve bölgeyi Büyük Britanya'ya veren bir kararla sona erdi. Venezuela kararı reddetti, ancak o sırada itiraz edemedi.

VENEZUELA VE GUYANA'NIN İDDİALARI NELERDİR?

Venezuela: Öncelikle, uluslararası hukukta devletlerin tarihsel olarak kendilerine ait olan topraklar üzerindeki hakimiyetine atıfta bulunan "uti possidetis iuris" ilkesine başvuruyor.

Ve bu anlamda Caracas, Essequibo bölgesinin Venezuela'ya olduğunu iddia ediyor; çünkü 1777'de oluşturulan genel komutanlığa bağlı bir eyaletti.

Guyana: Venezuela'nın talep ettiği bölgenin yaklaşık 160 bin kilometresini 1899 Paris Tahkim Kararı ile kendisine devredilen ve Alman Schomburgk'un çizdiği sınırlar olduğu iddiasını koruyor.