Çocuklar için 'internet bağımlılığı' alarmı! Tek çare geleneksek aile yapısı

ZİYNETİ KOCABIYIK -TÜİK’in yayınladığı rapora göre, 2024 yılında Türkiye’de 6-15 yaş aralığındaki çocukların internet kullanımı yüzde 91,3 oldu. Çocukların yüzde 97,9’u düzenli olmak üzere yüzde 66,1’i sosyal medya kullandı. Çocukların en fazla kullandıkları sosyal medya platformu, yüzde 96,3 ile YouTube oldu. Bunu sırasıyla, yüzde 41,5 ile Instagram, yüzde 26,2 ile TikTok, yüzde 21,4 ile Snapchat, yüzde 13,6 ile Pinterest, yüzde 9,5 ile Facebook ve yüzde 4,9 ile X izledi.

Çocuklarda internet kullanımı oranı ve süresinin alarm verdiğini söyleyen Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeliha Traş “Erken çocukluk yaşında başlayan internet bağımlılığı başka bağımlılıklara geçişin önünü açıyor. Aile bağları yeterince güçlü olmayan çocuk ve ergenler enerjilerini atmak için dijital araçlara yöneliyor. Çocuklarımızı ve geleceğimizi bağımlılık çukurundan kurtarmanın yolu anne baba ve çocuğun birlikte geçirdiği mutlu, huzurlu ve paylaşımlı zamanların süresini artırmak yani geleneksel aile düzenine dönmektir” dedi.

DİJİTAL BAKICILIK

Ailelerin çocuklarının gereğinden fazla internette zaman geçirdiğinin farkında olmadığını belirten Prof. Dr. Traş “Anne babaya ‘Çocuğunuz internette ne kadar zaman harcıyor?’ diye sorduğumuzda ‘Fazla değil’ cevabını veriyor. Oysa çocuk günde en az 5 saatini internette geçiriyor” değerlendirmesini yaptı. Çocukların 0-6 yaş içinde internetle tanışmaması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Traş “Oysa dijital bakıcılık dediğimiz olay yüzünden çocukların çoğu sıfır yaşından itibaren internete bir şekilde maruz kalıyor. Özellikle çocuk ve ergenlerde başlayan bu maruz kalma maalesef ileride davranışla ilgili bir bağımlılık hâline geliyor ve bağımlılıklar arasında bir geçiş söz konusu. Aslında sadece bir ekranla başlayan bağımlılık gibi gözükse de yaş ilerledikçe, çocukluk bittikten sonra ergenlik ve yetişkinlik döneminde de farklı bağımlılıklara bir sıçrama söz konusu olabiliyor” diye konuştu.  

ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞI

Prof. Dr. Traş şöyle devam etti: İnternetle başlayan pek çok davranışsal bağımlılık görebiliyoruz. İnternette oyun oynama bağımlılıkları, yetişkinler için kompülsif (dürtüsel) satın alma bağımlılıkları, sanal kumar, seks bağımlılığı bunlardan birkaçı. Özellikle kadınlarda ihtiyacı olmadığı hâlde pek çok eşyayı nesneyi para kullanarak aldığını görebiliyoruz. Son zamanlardaki araştırma bulguları internet bağımlılığının obeziteye ya da anoreksiyaya yol açan yeme davranışı bozukluğuna dönüştüğünün sinyallerini de alıyoruz.  

SANAL KUMAR BATAKLIĞI 

TÜİK 2024 verilerine göre geçtiğimiz yıl internette dijital oyun oynadığını belirten çocukların oranı yüzde 74,0 olarak ölçüldü. Dijital oyun oynayan çocukların yüzde 90,8’i düzenli dijital oyun oynadığını beyan etti. Düzenli dijital oyun oynayan çocukların yaklaşık yüzde 41,8’inin hafta sonu günde iki saat ve daha fazla dijital oyun oynadığı gözlendi. Dijital mecrada oynanan oyunların kolaylıkla sanal kumara dönüşebileceğini ifade eden Prof. Dr. Zeliha Traş “Kumar bağımlılığı genellikle ergenlikte başlar. Başlarda keyif için oynanan bahisler ve rekabet ortamı, daha sonra kazanmaya, sonrasında da kaybettiğini kazanma amacıyla oyun oynamalara devam etmesi ile sürer. İnternet ortamında oynanan kumarın her zaman ve her yerde oynanabilmesi ve denetimsizlik çocukların ve ergenlerin bu bataklığa sürüklenmesinde önemli rol oynuyor” dedi.

KENDİSİNİ DEĞERLİ HİSSETSİN

Aile ilişkileri zayıf olan çocuklarda dijital bağımlılığın arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Traş “Dolayısıyla çocuğun zamanını ve enerjisini kullanmak için dijital araçlara yönlendiğini görüyoruz. Çocuğun, evde fikri sorulmuyor ve alınan kararlara katılmıyorsa, gün içinde yaşadığı problemlere ailesi ilgi duymuyorsa yalnızlaşıyor. Ailelere bizim söylediğimiz en önemli şey çocuklarınızla beraber sosyal aktiviteye, duygusal paylaşıma ve empatiye dayalı zaman dilimleri geçirmeniz. Böylece çocuğun aile hayatını etkili hissetmesi, sevgi dolu hissetmesi ve kendini değerli hissetmesi söz konusu olur. Kendini değerli hissetmediği zaman değerli hissedebileceği başka alanlara geçiyor. Mesela sanal kumar oynama bununla ilgili bir problem olarak karşımıza çıkıyor” dedi.