Ailece ülkeyi yönetiyorlardı: Sri Lanka'da 25 yıllık hanedanlık sona erdi

Savunma, tarım, eğitim, ekonomi, dışişleri bakanlıkları dâhil olmak üzere başbakanlık, meclis başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı makamlarında 11 ismin görev yaptığı Rajapaksa ailesi siyasetten çekildi.

Osman SAĞIRLI

Bir zamanlar güzellikler ülkesi olan Sri Lanka, halkın mücadeleleri ve protestoları şimdi kinle yanıyor. Başkan Gotabhaya Rajapaksa, Maldivler’e kaçtı. Eski başbakan ve en büyük kardeş Mahinda Rajapaksa’dan haber alınamıyor. Küçük kardeş ve eski bakan Basil Rajapaksa’nın da ABD’ye kaçtığı tahmin ediliyor. Rajapaksa ailesinin yaklaşık 25 yıllık siyaseti, Sri Lanka’da yaşanan ekonomik krizin ardından farklı boyutlar kazandı. Rajapaksa ailesinin yanlış yönlendirilmiş ekonomi politikaları yüzünden ülke tamamen çöktü. Halkın aylardır Başkan Rajapaksa Gotabhaya ve dönemin başbakanı Mahinda Rajapaksa ile bakanlık görevinde bulunan tüm Rajapaksa ailesi üyelerine karşı istifa talepleri sonuç verdi. Mayıs ayında Mahinda başbakanlık görevini bıraktı, ardından diğer aile üyeleri. Rajapaksa ailesinin tarihi ve 25 yıllık siyasi hayatı ise Sri Lanka’nın bugün geldiği noktada oldukça etkili oldu.

RAJAPAKSA AİLESİ KİMDİR?

İngiliz Seylan egemenliği sırasında Don David Rajapaksa adında bir babanın Don Mathew Rajapaksa ve Don Alwin Rajapaksa adında iki oğlu vardı. Don Mathew Rajapaksa iktidardaydı, ancak siyasi hayatı sona ermeden öldü ve Don Alwin Rajapaksa seçim olmadan iktidara geçti. Don Alwin Rajapaksa’nın Chamal Rajapaksa, Mahinda Rajapaksa, Basil Rajapaksa, Gotabaya Rajapaksa adlı dört çocuğu vardı ve sonraki yıllarda ülke siyasinde etkin isimler oldu. Mahinda Rajapaksa’nın saltanatı sırasında ülkedeki en güçlü aileydi. 2005’ten 2015’e kadar, çoğu aile üyesi yüksek siyasi pozisyonlarda bulundu.

DOMİNANT KARAKTER MAHİNDA

1945 yılında doğan Mahinda Rajapaksa, kardeşi aynı zamanda cumhurbaşkanı olan Gotabaya Rajapaksa’dan daha etkili bir isim. Erken yaşlardan itibaren aktif olarak siyasetin içinde yer aldı ve babası Don Alwin Rajapaksa’nın seçim kampanyasında aktif olarak yer aldı. Mahinda, babasının ölümünden sonra siyasete girdi. 1970 yılında milletvekili oldu ve siyasetteyken 1977 yılında hukuk öğrenimini tamamladı. 1978 parlamento seçimlerinde bir dizi yenilgiyle karşı karşıya kaldı, o dönemde bir avukat olarak çalıştı. 1989’da ve 1994 seçimlerini kazanarak Halk Cephesi hükûmetinde çalışma bakanı, ardından da balıkçılık bakanı olarak görev yaptı. Mahinda, 2002’de muhalefet lideri ve 2004’te ülkenin 13. başbakanı oldu. 2005’te ülkenin altıncı cumhurbaşkanı olarak görevi devralırken, Sri Lanka’da ırk ayrımcılığını daha da keskinleştirdi. Bunu, Tamillerin yıkıldığı Sri Lanka’da LTTE’ye karşı savaşın yoğunlaştırılması izledi. 2009’da ise Tamilleri devirdi.

Başbakanlık ofisini basan eylemciler, geçici devlet başkanı olan Ranil Wickremesinghe’nin de istifa etmesini istiyor. Wickremesinghe ise ülkede OHAL ilan edildiğini duyurdu.

İKİNCİ DÖNEM CUMHURBAŞKANLIĞI

2010 yılında görev süresi sone erdi ancak tekrar seçildi ve 2015 yılına kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Uluslararası baskılar sebebiyle Sirisena-Ranil Wickremesinghe koalisyonu iktidara geldi. Daha sonra Sirisena - Ranil Ranil, anlaşmazlığı yüzünden başbakanlık görevinden alındı ve 2018’de başbakan oldu. Ardından mahkeme tarafından geçersiz ilan edilmesi üzerine istifa etti. ABD’de insan hakları davası açıldı, ayrıca Tamillerin soykırıma uğratılarak öldürülmesi hakkında yazan birkaç gazeteciyi öldürmekle suçlandı. Mahinda Rajapaksa, 2019 genel seçimlerini tekrar kazanarak başbakan oldu. Kardeşleri Gotabhaya Rajapaksa ve Basil Rajapaksa da yüksek pozisyonlara geldi.

İKİNCİ CUMHURBAŞKANI DA KARDEŞ

Sri Lanka Özgürlük Partisi ile birlikte olan Rajapaksa, 2018 yılında partiden ayrılarak yeni bir parti olan Sri Lanka Podujana Peramuna’yı kurdu. 16 Kasım 2019 tarihinde yapılan seçimlerde kardeşi Gotabhaya Rajapaksa’yı aday göstererek devlet başkanlığı koltuğuna oturtmayı başardı. Oyların %52,25’ini elde ederken koltuğa oturabilmek için ABD vatandaşlığını iade etti. Rajapaksa ailesinin neredeyse bütün üyelerinin siyasette yer aldığı Sri Lanka’da savunma bakanlığı, tarım bakanlığı, eğitim bakanlığı, ekonomi bakanlığı, dışişleri Bakanlığı, başbakanlık, meclis başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı dâhil her makamda aile üyelerinden 11 isim görev yaptı. Ancak ailenin yozlaşmış politikaları sonucu yaşanan ekonomik kriz bardağı taşıran son damla oldu. Ve bir hanedanlık böylece ülke siyasetinden çekilmek zorunda kaldı.