Türkiye, Irak ile 52 yıllık petrol boru hattı anlaşması neden sona eriyor? ABD'den açıklama geldi

Türkiye, Irak ile 1973 yılında imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması’nı 27 Temmuz 2026 itibarıyla feshetmeye hazırlanıyor. 

1973’te imzalanan ham petrol boru hattı anlaşmasının feshedilmesine dair karar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayıyla Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

İlgili Haber

Irak'tan kritik petrol kararı! IKBY, Bağdat'a teslim edecek

ANLAŞMA NEDEN SONA ERDİRİLİYOR?

Al-Monitor’un haberine göre, Türkiye’nin boru hattını Mart 2023’te kapatma kararı, Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin Ankara’yı 2014-2018 döneminde izinsiz petrol ihracatı nedeniyle Irak’a 1,5 milyar dolar ödemeye mahkum etmesinin ardından geldi.

Türkiye, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) Bağdat’ın izni olmadan gerçekleştirdiği ihracata göz yummakla suçlanmıştı. Bunun üzerine hat kapatılmış, günde yaklaşık 500 bin varil petrol akışı durmuştu.

ANKARA: YENİ VE CANLI BİR DÖNEM İSTİYORUZ

Reuters’a konuşan üst düzey bir Türk yetkili, hattın yeterince kullanılmamasının "talihsizlik" olduğunu belirterek, "Yeni ve canlı bir aşama arıyoruz" dedi. Ankara'nın hem Irak merkezi hükümeti hem de IKBY ile yeni bir anlaşma zemini aradığı şeklinde değerlendirmede bulundu.

Irak'ın iddiasının aksine Türkiye'nin yeni düzenlemeden ne beklediği ya da mevcut tahkim davalarının nasıl çözüleceği konusunda henüz net bir açıklama yapılmadı.

IRAK'A ENERJİ İŞBİRLİĞİ TEKLİFİ

Türkiye, Irak’a enerji alanında yeni bir işbirliği anlaşması için taslak metin sundu. Anlaşmanın kapsamı, petrol ve gazın yanı sıra petrokimya ve elektrik sektörlerini de içeriyor.

Irak Petrol Bakanlığı’ndan bir yetkili, Pazartesi günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, "Petrol Bakanlığı, Türk tarafı tarafından gönderilen anlaşma taslağını gözden geçirme ve Irak ile Türkiye’nin çıkarlarına hizmet eden bir formüle ulaşmak amacıyla müzakere etme sürecindedir" dedi.

ABD'DEN DOĞRUDAN MESAJ: SORUNLARI ÇÖZÜN, HATTI AÇIN

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, The New Region’a yaptığı açıklamada, Bağdat ve Erbil’e maaş ve boru hattı anlaşmazlıklarını çözmeleri yönünde çağrıda bulundu.

Bruce, "Bu konuların hızla ele alınması Irak'ın halkının çıkarlarını öncelediğini ve şirketlerin yatırım yapmak isteyeceği bir ortam oluşturmaya kararlı olduğunu gösterecektir" dedi.

ABD’nin açıklaması, Türkiye’nin 52 yıllık anlaşmayı sona erdirme kararının ardından geldi. 

IRAK, YENİ BİR PLAN ÜZERİNDE ANLAŞTI

Irak merkezi hükümeti ile IKBY, 17 Temmuz’da petrol sevkiyatının yeniden başlaması konusunda bir plan üzerinde uzlaştı. Anlaşmaya göre, IKBY günlük en az 230 bin varil petrolü federal hükümete teslim edecek. Petrol, Türkiye'nin Ceyhan Limanı’na ulaştıktan sonra Bağdat, IKBY çalışanlarının maaşları için fonları serbest bırakacak.

Kürdistan Petrol Endüstrisi Birliği (APIKUR) Sözcüsü ise üyelerinin "uluslararası hukuka tabi olan mevcut sözleşmeleri onurlandıran yazılı anlaşmalar imzalanır imzalanmaz" ihracata yeniden başlayacaklarını duyurdu.

YENİ HAT VE FİYAT GÜNCELLEMESİ GÜNDEMDE

Öte yandan yeni dönemde Türkiye ve Irak arasında kurulacak anlaşmanın temelinde, mevcut petrol taşıma kapasitesinin artırılması yer alıyor. 52 yıllık mevcut sistemin yerini alacak yeni formülasyonla birlikte, günlük 500 bin varil seviyesindeki taşıma miktarının 1,5 milyon varile çıkarılması planlanıyor.

Yetkililer, Ceyhan Limanı’na ulaşan petrol miktarının kademeli olarak üç katına çıkarılmasının yanı sıra, boru hattı sistemine teknik modernizasyonun da dahil edileceğini ifade ediyor. Bu çerçevede, iki ülkenin enerji bakanlıkları arasında yapılacak yeni protokol ile hem fiziksel altyapı hem de hukuki zemin güncellenecek.

Ayrıca taşıma maliyetlerine ilişkin fiyatlandırma modelinin de revize edileceği bildirildi. Mevcut tarifelerin ekonomik gerçeklerle uyumlu hale getirilmesi ve uluslararası rekabet ortamına uygun bir düzenleme yapılması bekleniyor. Yeni anlaşmayla tarafların ticari kayıplarını telafi edecek daha dengeli bir gelir paylaşımı sistemine geçileceği vurgulandı.

TÜRKİYE ENERJİ DİPLOMASİSİNİ YENİDEN TANIMLIYOR

Türkiye, söz konusu anlaşmayı günümüz koşullarına uyarlamak üzere yeni bir diplomasi süreci yürütmeyi planlıyor. Hedef, 1,5 milyon varil kapasiteli boru hattını yeniden işler hale getirmek. Boru hattının kapalı kaldığı sürede Irak’ın zararı 25 milyar doları buldu.