12 bin yıllık mezardaki “kadın şaman” mı? Çemka Höyük’teki̇ keşif dünyanın gündeminde

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Türkiye’nin güney doğusundaki arkeolojik kazılarda yapılan keşifler, tarih öncesi devirlere bakışı değiştirmeye devam ediyor. Geçtiğimiz senelerde Mardin’deki Çemka Höyük’te bulunan ve “kadın şaman” olabileceği düşünülen 12 bin yıllık mezara dair çalışma, dünya arkeoloji camiasının gündeminde. 2019 bulunan mezar hakkında Doç. Dr. Ergül Kodaş ve ekibinin geçtiğimiz haftalarda “L’Anthropologie” dergisinde yayımlanan akademik makaleleri, National Geographic’te de haber oldu. Dergide “İnsanlık tarihinin kritik noktasında çeşitli vahşi hayvanlarla birlikte gömülen bir kadının kalıntıları, önemli bir manevi rol oynadığını düşündürebilir” ifadesi yer aldı. 

NEOLİTİK DEVRE BAKIŞ DEĞİŞİYOR

Mezar, din ve gelişmiş inançlara yer olmadığı öne sürülen Neolitik dönemdeki MÖ. 10 binli yıllara tarihleniyor. Fakat Neolitik dönemdeki inançlara ve sosyal hayata dair yaygın kanaatler, başta Göbeklitepe olmak üzere Güney Doğu’daki yeni arkeolojik keşiflerle sarsılıyor. Çemka Höyük’teki bu mezar da onlardan biri olabilir. Mezarın enteresan bir şekilde kireç taşıyla örtüldüğü, içinde ise 25-30 yaşlarındaki kadının keklik, öküz ve sansar gibi hayvanlarla irtibatlı şekilde ve “törenle” defnedildiği ortaya çıkarıldı. Üstelik, öküz başı naaşın üzerine yerleştirilmişti. Mezar hakkında neşredilen makalede kadının hayvanlardaki ruhlara erişimi olduğuna inanılan bir “şaman” olduğuna işaret edilebileceği öne sürülüyor. Ancak araştırmacılar, mezardaki garip özelliklerin hayvanlara tapınma ve metonimi gibi diğer ritüel uygulamalardan kaynaklanabileceğini de kabul ediyorlar.