Eşlerin karşılıklı hak ve vazîfeleri -2-
Bir âilenin çekirdeği karı-koca ile çocuklardır. O hâlde bir kadın, kocası ile iyi geçinebilmek için ne yapmalıdır? Koca da, hanımı ile iyi geçinmek için nelere riâyet etmelidir?.. Başta şunu söyleyelim ki, erkek için de, kadın için de iyi geçinmek, fedâkârlık ve sabır ister. Büyüklerimiz, "Külfetsiz ni'met olmaz" buyurmuşlardır. İlim-irfân sâhibi, kültürlü, tecrübeli ve Müslümân bir anne, asırlar önce kızına şöyle öğüt vermiştir: "Doğup büyüdüğün, senelerce yaşadığın bir yuvadan çıkarak, yabancı bir yere gidecek; huyunu, suyunu bilmediğin bir insanla yaşayacaksın... Sen ona yer ol ki, o sana gök olsun... Sen ona ev ol ki, o da evin direği olsun... Sen ona câriye ol ki, o da sana köle olsun... Ona sıkıntı verme ki sevgisini azaltmasın... Ondan uzak kalma ki, seni unutmasın... Onun gözünü, burnunu ve kulağını koruyasın ki; gözü senden başkasını görmesin, senden başkasının kokusunu almasın ve senden hep güzel şeyler işitsin. Evinde otur, ev ve el işleriyle meşgûl ol... Yiyecek, içecek husûsunda o ne getirirse, onunla kanâat et ve şunu, bunu alamıyoruz diye aslâ şikâyette bulunma... Koca hakkını kendi hakkın üzerine tercîh et... Kocanın akrabâsının hakkını da önde tut... İntizâma ve temizliğe dikkat et. Komşularınla iyi geçin, onlardan gelecek sıkıntılara katlan... Bilhâssa komşular arasında laf getirip götürme. Dedikodudan kaç... Namazlarını vakit girer girmez kıl..." Yukarıdaki annenin nasîhatinde bulunan son cümle üzerine, Erzurumlu İbrahim Hakkı (Rahmetullahi aleyh)'in "KIZIM HANÎFE HÂTÛNA" başlıklı bir şiirini de burada zik-retmeyi uygun görüyoruz: Namazı vaktinde edâ etmeli/Büyüklerin sözlerini tutmalı/Gösterilen doğru yola gitmeli/Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım! Kalblerden kalblere bir yol bulmalı/Her zaman yumuşak tavır almalı/Acı sözü bırakıp, tatlı olmalı/Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım!/Erinin hakkına eyle riâyet!/Ona hizmet, Allah için ibâdet/İyi geçinmektir esâs ma'rifet, Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım!/Hâllerinden Allah râzî olmalı/Yüzünü görene neş'e dolmalı/Sözünü dinleyen lezzet almalı/Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım!/Sakın darılıp hiç kimseye sövme!/Çocuklara kızıp onları dövme!/Evinde, sokakta kendini övme!/ Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım!/Seninledir baban İbrâhîm Hakkı/Sana der, her zaman Kur'ânı oku!/İlimle irfânla kendini doku!/Güleç yüzlü, güzel sözlü ol kızım!.. Aşağıdaki mektup da, tecrübeli bir annenin yeni evlenen kızına yazdığı nasîhatlerdir: "Yavrum! Şimdi sana kırk yıllık evliliğimin tecrübelerine dayanarak bazı nasîhatlerde bulunacağım. Bu nasîhatlerime uyarsan, dünyâda mutlu bir ömür geçirdiğin gibi, âhirette de ebedî saâdete ulaşırsın. 1- Kanâatkâr ol! Yani, kocan tarafından getirilen yiyecek ve giyecek herşeyi memnûniyetle kabûl et! Çünkü, kanâat, kalbi huzûra kavuşturur. 2- Söylenenleri dâimâ iyi dinle ve kocanın meşrû emirlerine itâat et. 3- Evin ve her şeyin her zaman, temiz, muntazam ve düzenli olsun. 4- Eşinin yemek sâati ile uyku sâatine dikkat etmelisin. Açlık insanı huysuz eder, uykusuzluk ise, öfkelendirir. 5- Evinin mallarını ve eşyâsını iyi koru. Yaptığın işleri, iyilikleri başa kakma. İyiliğe karşı iyilik çabuk unutulur, fakat kötülüğe karşı yapılan iyilik unutulmaz. 6- Eşinin yakınlarına güzel muâmelede bulun. Kocanın hatâlarını, yalnız iken, yumuşak bir şekilde söyle. 7- Kocanın sırlarını hiç kimseye söyleme. Karı-koca arasındaki sırlar, kabre beraberlerinde gömülmelidir. 8- Eşinin üzüntüsünü ve neşesini paylaş. Ona her yönüyle iyi bir hayât arkadaşı ol. Yalan, yuvayı içten içe yıkan bir kurttur. 9- Aranızdaki problemleri kendiniz halledin. Sakın bunları, bize ve başkasına taşıma. Kimseden medet umma. 10- Kocandan, almakta zorlanacağı, gücünün yetmeyeceği şeyleri isteme. 11- Kadının güzel huylusu, eşine Cennet ni'metidir. Sen kocana Cennet ni'meti ol; azap çektirme. 12- Bunları yapabilmen, ancak, onun isteklerini kendi isteklerine, onun rızâsını kendi arzûlarına tercîh etmenle mümkün olabilir. Hep kendi istek ve arzûlarını ön plana çıkartırsan, bu nasîhatleri tutman mümkün olmaz. 13- Beş vakit namazını şartlarına uygun kılmazsan zâten bu, felâket olarak sana da, kocana da, çocuklarına da yeter. Beş vakit namazın doğru olması için gusül ve abdestin doğru olması lâzım. Bunların faydasını görmen için de, i'tikâdının doğru olması lâzım. Doğru i'tikâd, Ehl-i Sünnet i'tikâdıdır. Her şeyden önce bunları öğrenin ve tatbîk edin. Bunlar varsa her şey zamanla düzelir."