Zahmetin rahmeti! Mekke yolunda yazılan eşsiz kitaplar sergileniyor

MURAT ÖZTEKİN - Bütün dünyadan inananlar, bugünlerde hac ibadetlerini yerine getirebilmek için mukaddes topraklardalar. Birçoğu birkaç saatlik hava yolculuklarıyla Hicaz’a ulaştılar. Ancak Osmanlılar için hac, mühim bir ibadet olmasının yanı sıra değişik hislerin yaşandığı, hikâyelerin ortaya çıktığı uzun bir yolculuktu. Suriçi’nden Üsküdar’a geçen hac yolcuları, bazı devirlerde üç-dört ayı bulan seyahatlerde Anadolu’dan Şam’a oradan Mekke ve Medine’ye ulaşırlardı. Yani hac yolculuğunun çok daha farklı bir mana dünyası vardı. Hâliyle seyahatte yaşananlar çeşitli kitaplara yansıdı; zahmetten rahmet doğdu!  

ŞEHİR TASVİRLERİNDEN SURRE DEFTERLERİNE… 

İşte bu yolculuğun mevzu edinildiği tarihî el yazması eserler, sergide bir araya geldi. Türkiye Yazma Eserler Kurumu (TÜYEK) tarafından Rami Kütüphanesinde açılan “Yol ve Yâd: Hac Yolculuğunun Yazılı Hafızası” dua mecmualarından minyatürlü şehir tasvirlerine, menzilnamelerden surre defterlerine kadar birçok nadide eseri buluşturuyor. 

Bütün bu eserler, hac yolculuğunun serüvenini ortaya koyduğu gibi Osmanlının mukaddes topraklara ve Hazreti Peygamber’e olan coşkulu muhabbetlerini de gözler önüne seriyor. 

Sergi hakkında Türkiye gazetesinin sorularını cevaplandıran TÜYEK Başkanı Dr. Coşkun Yılmaz, hac ruhuna bir katkıda bulunmak için bu sergiyi açtıklarını kaydederek “Yaşadığımız zamanı geçmişle irtibatlandırmak ve bir anlamda gelecek de ilişkilendirmek son derece önemli. Hac mevsiminde olduğumuz için bu duruma olarak nasıl katkıda bulunabiliriz diye düşündük. Bu yüzden arkadaşlarımız ‘Yol ve Yâd: Hac Yolculuğunun Hafızası’ ismiyle bir sergi planladılar. Bu sergide ağırlıklı olarak yazma eserler yer alıyor” diyor. 

HACCA DAİR ÇOK ESER YAZILDI

Hacca dair birçok eser kaleme alındığını kaydeden Dr. Yılmaz “İslam’ın beş temel şartından biri olan hacca dair çok fazla metin yazılmış. Ancak biz bu sergide hac yolculuğuna dair eserlere odaklanıyoruz. Yolda yaşananları, güzergâhları, kafileleri ve çeşitli hisleri anlatan yaşanmışlık üzerine eserler bunlar... Dolayısıyla bu açıdan ayrı öneme sahipler. Sergide çok önemli isimlerin yazmaları var. Taşköprüzade, Evliya Çelebi, İdris-i Bitlisî, Nabi gibi isimlerin kitapları görülebiliyor. Yazma eserlerin yanı sıra minyatür, gravür gibi hiç sergilenmemiş diğer eserler de yer alıyor. Esas itibarıyla bu sergi, şimdiye kadar üzerinden çok durulmayan bir yazılı mirası bir araya getiriyor. Ufuk açıcı ve bulunduğumuz zamanı daha iyi anlamamızı sağlayacak bir sergi. Hacca gidenler mutlaka bu sergiyi görmeliler” diyor. 

SAKIN TERK-İ EDEPTEN!

Edebiyatımızda da hac yolculuğunun önemli bir yeri olduğunu söyleyen Yılmaz “Zaten bizim edebiyatımızın güçlü bir İslami vurgusu vardır. Hac da bu anlamda edebiyatta önemli bir alanı dolduruyor. Mesela Nabi’nin ‘Sakın terk-i edepten’ diye başlayan meşhur naatı, hac yolculuğunun hislerini anlatan önemli bir eserdir” ifadelerini kullanıyor. Günümüzde el yazması eserlere karşı bir ön yargı olduğuna vurgu yapan Coşkun Yılmaz “Yazma eser denilince ulaşılamayan ve görülemeyen şeyler olarak algılanıyor. Hâlbuki bu kitaplar, üç yüz beş yüz sene önce yaşadığımız hayatın problemlerini ele alan ve ufkunu yansıtan eserler. Hayattan izler taşıyorlar” şeklinde konuşuyor.