Atâ bin Ebi Rebâh "kuddise sirruh" -1-

Kul hakkı... Allah adamlarından büyük bir evliyadır, Kalplere tesir eden nasihatleri vardır. O bir gün buyurdu ki; (Bu Allah adamları, Küfürden hidayete çıkarır insanları. Bu zâtlar bir insanı kabul ederse şayet, Rabbin de kabulüne olur bu, bir işaret. Sordu ki birgün ona, talebesinden biri; (Pek fazla seviyoruz efendim biz sizleri. Ama birbirimizi böyle sevemiyoruz, Nedir bunun hikmeti, öğrenmek istiyoruz.) Buyurdu ki; (Evlâdım, iki cins günah vardır, Birisi, Allah ile kullar arasındadır. İkinci tür günahlar, kulların birbiriyle, Münasebetlerinden olurlar tamâmiyle. Birinci tür günahlar olsa da büyük, ufak, Ya cezâ verir, yahut, affeder cenab-ı Hak. Kullar arasındaki günahlara gelince, Bunlarda kulların da hakkı vardır bir nice. Bu türlü günahlarda "Adâlet" olacaktır, Alacaklı, borçludan hakkını alacaktır. Lâkin geçmez orada dünyadaki paralar, Verilir sevap ecir, yüklenilir günahlar. İşte bu kul hakkından, korkarsa insan eğer, Birini incitmekten âdetâ kalbi titrer. Kalp kırmak, dinimizde çok büyük bir günahtır, Kâ''beyi yetmiş defa yıkmaktan da fenadır. "Kul hakkı"ndan bu kadar çok korkarsa bir insan, Sevilir elbette ki, her kişi tarafından.) Bir günde buyurdu ki; (Kullara cenab-ı Hak, Peygamberler gönderdi, bir davetçi olarak. Bunlarla "doğru yolu" gösterip kullarına, Çağırda onları hep, sevgi ve rızasına. Yâni râzı olduğu, sevdiği bir yer olan, Cennete dâvet etti, kurtulup bu dünyadan. Onun bu dâvetini, kim kabul etmez ise, Ne kadar ahmaktır ve zavallıdır o kimse. Bütün Peygamberlerin, Allahü teâlâdan, Getirdiği haberler, doğrudur, olmaz yalan. "Akıl", hakkı doğruyu bulmaya yarayan bir, Âlet ise de lâkin noksandır, tam değildir. Doğruyu, tek başına bulamaz yâni akıl, Peygamber gelmesiyle tamamlanmıştır asıl. Peygamberlik nûruyla o ancak görebilir, O ışık olmadıkça, hep yanlış karar verir. Nitekim gözümüz de, görmüyor karanlıkta, Görebilmesi için, "ışık" lâzım ona da. Peygamber gelmesiyle akıl tamamlanmıştır, Kullara bir özür ve bahane kalmamıştır. Peygamberlerin ilki, "Âdem" aleyhisselâm, "Habîbullah" ile de nübüvvet buldu hitam.)