Londra-Atina gerilimi artıyor... Osmanlı o heykellere izin vermedi
Kültür - Sanat Haberleri / Türkiye Gazetesi
İngiliz yetkililer, Yunanistan’la aralarında gerilime yol açan Elgin Mermerlerinin Sultan III. Selim’in fermanıyla alındığını iddia ediyor. Ancak arşivlerde böyle bir ferman bulunmuyor. Tarihçiler de bunu doğruluyor.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Osmanlı İmparatorluğu devrinde zamanın İngiltere Büyükelçisi Lord Elgin tarafından Atina’daki Parthenon Tapınağı’ndan alınarak Londra’ya götürülen “Elgin Mermerleri” yeniden gündemde... İngiltere ile Yunanistan arasında diplomatik krize sebep olan ve Rishi Sunak ile Miçotakis’in görüşmesinin iptaline yol açan mermerlerin uzun yıllardır Atina’ya iadesi isteniyor. İngilizler ise 19. asrın başında Sultan III. Selim’den alındığı iddia edilen bir izin fermanı olduğu gerekçesiyle duruma sıcak bakmıyor. Eserin Londra'da sergilendiği British Museum'un web sitesinde de "bir padişahın izni" olduğu iddia ediliyor.
Ancak tarihçiler ve arşiv uzmanları, böyle bir fermanının bulunmadığı kanaatinde. Devlet Arşivlerinde de söz konusu izne dair bir belge yok.
İTALYANCA MEKTUP ŞÜPHELİ
Konu hakkında akademik araştırmalarda bulunan M. Raşit Akgün, Lord Elgin’in Parthenon mermerlerini götürmesine izin verildiğine dair açık bir vesika olmadığını söylüyor. Akgün “1816’da Elgin, eserleri British Museum’a satarken, İngiliz Parlamentosu meseleyi bir komiteye havale etmişti. Elgin eserleri izinle aldığını ispat etmek için İtalyanca bir vesika sunmuştu. ‘Ruhsat için ferman alındı’ diye iddia edilen belge budur. Bu vesikada Atina’daki mabedin üzerindeki tasvirleri incelemelerine; harabeler arasında kalmış olan yazılı taşları ortaya çıkarmak için lüzumu hâlinde kazı yapmalarına ve nihayet bazı parçaları götürmelerine izin verildiği ifade edilmektedir. Ancak İtalyanca vesika ve sunulan İngilizce tercümesi arasında tutarsızlıklar vardır. Ayrıca orijinal vesikanın sıhhati hakkında da ciddi şüpheler mevcuttur; mesela sadaret kaymakamının imzası ya da mührü yoktur. Üstelik söz konusu vesika bir ferman vasfında değildir, yalnızca bir mektup sureti olması muhtemeldir” diyor.
Osmanlı arşivine göre, 1810’da ise Sultan II. Mahmud tarafından sabık İngiltere Elçisi Lord Elgin’in, sefareti sırasında Atina’dan satın alıp emaneten bıraktığı parçaların nakli için ruhsat istediğini söyleyen Akgün “Burada söz konusu eserlerin kazı veya araştırma neticesiyle çıkarıldığı değil, açıkça ‘satın alındığı’ ifade edilmiştir. Anlaşılan Elgin, istediğini kısıtlı bir çerçevede verildiği muhtemel olan izni kalkan olarak kullanarak yapmıştır” ifadesini kullanıyor.
İNGİLTERE’NİN SABIKASI VAR
Mevzuyu değerlendiren Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci ise “Resmî vesikası olmadan ‘Ferman var’ demek doğru değil. Zaten Sultan III. Selim zamanında İngiltere ile münasebetler hiç de buna müsait değildi. Eserler gayriresmî yollardan elde edilmiş ve padişahın izniyle alındı denilmiş olabilir. İngiltere’nin Hindistan’da da bu gibi sabıkası çok fazladır” diyor.
'da Takip Edin!
