Haberler > TEKNOLOJİ > Çin'in Mars gezgini Zhurong kumullarda su izleri keşfetti

Çin'in Mars gezgini Zhurong kumullarda su izleri keşfetti

Düzenleyen: Hilal Bardakcı

1 Mayıs 2023 11:05 - Güncelleme: 1 Mayıs 2023 11:29

Çin'in Mars gezgini Zhurong kumullarda su izleri keşfetti

TEKNOLOJİ Haberleri

Çin'in Mars keşif aracı Zhurong, Kızıl Gezegen'in düşük enlemlerindeki kumullarda su izlerine rastladı. Çinli araştırmacılar, bunun potansiyel olarak yaşanabilir ortamların bulunduğuna kanıt olduğunu söyledi.

Science Advances dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Çin'in Mars'ta keşif yapan gezgin aracı Zhurong, Kızıl Gezegen'deki en sıcak bölgeler olan düşük enlemlerde sıvı su olduğuna dair önemli gözlemsel kanıtlar sağladı. Önceki çalışmalar, Mars'ın eski yüzyıllarında büyük miktarda sıvı su olduğuna dair kanıtlar bulmuştu ancak şiddetli iklim değişiklikleri, çok düşük basınç gibi faktörlerin sıvı suyun günümüze kadar ulaşmasını önlediği ortaya çıkmıştı.

Genel görüşe göre, bilim insanları artık Mars'ta suyun yalnızca katı veya gaz halinde var olabileceğine inanıyor. Ancak NASA'nın Phoenix Mars iniş aracının robotik kolunda gözlemlenen damlacıklar, tuzlu sıvı suyun yaz aylarında Mars'ta yüksek enlemlerde ortaya çıkabileceğini kanıtlıyor.

Çin'in devlet haber ajansı Xinhua'nın aktardığı bilgilere göre, bilim insanları sayısal simülasyonlarla Mars'ın belirli bölgelerinde kısa süreliğine sıvı suya uygun iklim koşullarının oluşabileceğini göstermişti. Ancak gezegenin yüzey sıcaklıklarının en yüksek olduğu alçak enlemlerinde sıvı su olduğuna dair kanıtlar hâlâ eksikti. Şimdi yeni çalışmaya göre, Zhurong aracından elde edilen bulgular artık bu boşluğu da dolduruyor.

Foto Galeri

<p><strong>Mars</strong>'a kış geldiğinde, yüzey gerçekten başka bir gezegene ait bir tatil sahnesine dönüşür. Mevsimin sıfırın altındaki sıcaklıklarına kar, buz ve don eşlik eder. Mars kutuplarında hava sıcaklığı<strong> eksi 123 santigrat dereceye </strong>kadar düşer bile. Ancak hava ne kadar soğuk olursa olsun, Mars’ın kışından Ilgaz Dağı’na, Uludağ’a yakışır bir kar beklememeli. Çünkü Mars'ın hiçbir bölgesi birkaç santimetreden fazla kar yağmaz. </p>

<p>Öte yandan Kızıl Gezegen’in eliptik yörüngesinden kaynaklı olarak kış mevsimi öyle hemen gelmez. Zira tek bir Mars yılı yaklaşık iki Dünya yılına denk gelmekte.Yine de gezegen, NASA'nın Mars robotları sayesinde bilim insanlarına daha fazla kış verisi sunabiliyor. İşte NASA’nın keşfettiği Mars kışına dair bazı bilgiler:</p>

<h3><strong>MARS KARI İKİ ÇEŞİT </strong></h3><p>Mars karı iki çeşittir; su buzu ve ve kuru buz. Mars havası çok ince ve sıcaklıklar çok soğuk olduğu için, <strong>sulu buz karı</strong> daha yere değmeden süblimleşir (gaz haline gelir). <strong>Kuru buz karı</strong> ise aslında yere ulaşır. NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarından Mars bilimcisi Sylvain Piqueux, “Kayak yapmak istiyorsanız, eğimli bir yüzeyde karın birikebileceği bir kratere veya uçurum kenarına gitmeniz gerekir.” diyor. </p>

<h3><strong>MARS'TA KAR NEREYE YAĞAR?</strong></h3><p><strong>Kar, yalnızca Mars'ın en soğuk uç noktalarında yani kutuplarda oluşur </strong>ve ayrıca bulutların altında ve geceleri yağar. Bununla birlikte, Mars yörüngesinde turlayan uzay araçlarının kameraları bu bulutların arkasını göremediği için ve Mars yüzeyinde yer alan uzay araçları da aşırı soğuklara dayanıklı olmadığı için bu karın nasıl göründüğünü bilmiyoruz. Sonuç olarak, Mars’a yağan karın hiçbir görüntüsü yakalanmadı. Ancak bilim insanları, gezegendeki bilim araçları sayesinde kar yağdığından eminler. </p>

<h3><strong>KÜP ŞEKLİNDEKİ KAR TANELERİ</strong></h3><p>Su moleküllerinin donduklarında birbirlerine bağlanmaları nedeniyle, Dünya'daki kar taneleri altıgendir (altı köşesi vardır). Aynı prensip tüm kristaller için geçerlidir; atomların kendilerini düzenleme şekli bir kristalin şeklini belirler. Karbon dioksit söz konusu olduğunda, kuru buzdaki moleküller donduklarında her zaman dörtgen biçimde bağlanır. Yani Mars karı dört köşelidir, tıpkı bir küp gibi. </p>

<h3><strong>KIŞIN HARİKA SONU</strong></h3><p>Belki de en muhteşem keşif, biriken tüm buzun erime ve atmosfere süblimleşmeye başladığı kışın sonunda gelir. Buz, örümcekleri, Dalmaçya lekelerini, sahanda yumurtaları hatırlatan tuhaf ve güzel şekiller alır. Bu çözülme aynı zamanda gayzerlerin patlamasına da neden olur; yarı saydam buz, güneş ışığının altındaki gazı ısıtmasına izin verir ve bu gaz sonunda patlayarak yüzeye tozları gönderir. Bilim insanları, Mars rüzgarlarının hangi yönden estiği hakkında daha fazla bilgi edinmenin bir yolu olarak bu tozları incelemeye başladılar.</p>

ÇİN'İN MARS KEŞİF ARACI ÖNEMLİ BİR BOŞLUĞU DOLDURDU

Zhurong, Çin'in Tianwen-1 Mars keşif görevinin bir parçası ve 15 Mayıs 2021'de Mars'ın kuzey yarım küresinde geniş bir ova olan Utopia Planitia'ya indi. Yaklaşık 2 kilometre yol kat etti ve uyku moduna geçmeden önce Dünya'ya bir veri akışı aktardı. İniş yeri, Mars'ın alçak enlemli bir bölgesindeydi.

Çin Bilimler Akademisi'ndeki 20'den fazla araştırmacıdan oluşan bir grup, iniş alanındaki kumulların farklı ölçekli yüzey özelliklerini ve malzeme bileşimlerini incelemek için gezgin araçtaki kameralar ve dedektörler tarafından elde edilen verileri kullandı.

Kumul yüzeylerinde kabuklar, çatlaklar, granülasyon, poligonal sırtlar ve şerit benzeri bir iz gibi bazı önemli morfolojik özellikler buldular. Veri analizi, kumul yüzey tabakasının hidratlı sülfatlar, hidratlı silika ve ferrihidrit gibi mineraller açısından zengin olduğunu ortaya çıkardı.

KARIN ERİMESİYLE OLUŞTU

Çalışmanın lideri Qin Xiaoguang, "Zhurong ve diğer Mars araçlarından alınan ölçülen meteorolojik verilere göre, bu kumul yüzey özelliklerinin, soğuma meydana geldiğinde tuz içeren kumul yüzeylerine düşen don ve karın erimesiyle oluşan sıvı tuzlu suyun katılımıyla ilgili olduğu sonucuna vardık." dedi.

Tuzlu su kuruduğunda, çökelen hidratlı mineraller kum parçacıklarını bağlayarak kum kümeleri ve kabuk oluşturur. Kabuk daha sonra büzülme ile daha da çatlar. İşlem daha sonra tekrarlanarak kabuk yüzeyinde sırtlar ve şerit benzeri izler oluşur.

Çalışmada araştırmacılar, Zhurong'un bulduğu kum tepelerinin yaklaşık 400 bin ila 1.4 milyon yıl önce oluştuğunu tahmin ediyor. Bu dönemde yüksek ve alçak enlemler arasındaki su buharı değişimi, düşük Mars enlemlerinde tekrarlanan nemli ortamlara ve ardından bölgede sıcaklıklar düştüğünde sık sık tuzlu su oluşumuna yol açtı.

Qin, keşfin, yüzey sıcaklıklarının nispeten sıcak olduğu ve yüksek enlemlere göre yaşam için daha uygun olduğu Mars'ın düşük enlemlerinde sıvı suyun önemli bir kanıtı olduğunu söyledi. Araştırmacılar, bir zamanlar Mars yüzeyinde çeşitli enlemlerde tuzlu su bulunduğundan, Mars'ta mevcut yaşamı arayan gelecekteki görevlerde tuza dayanıklı mikroplara öncelik verilmesi gerektiğini söyledi.

(Kaynak: Xinhua)