Tolga Uslubaş

Çarşının en ucuz hurması İran ile Bağdat'tan (4 milyon) en pahalı hurması Kaliforniya'dan (60 milyon) geliyor. Ama bunca çeşide rağmen en çok rağbet göreni yine Medine hurması oluyor.

Osmanlı, dünyada ilk tüketici haklarını koruyan kanunu bundan 600 sene evvel çıkarmıştı. Kanunnâmeye göre hiçbir esnaf; bozuk, eksik gramajlı veya pahalı mal satamaz, buna yeltenenler değnek ile dövülür, küreğe vaz edilir veya nefy cezası tatbik edilirdi.

Türkler birbirleriyle pek münâkaşa etmezler. Şehirde, askerler de dahil, kimse silâh taşımaz. Pek az kavga ederler, düello nedir bilmezler. Bu Hazret-i Muhammed'in kavganın iki büyük kaynağı olan şarap ve kumarı yasaklamasının neticesidir.

Ahiret inancını aklından çıkarmayan Osmanlı, ölümünden sonra da devam edecek sevaba önem vermiş, "ebedî hayır" olan vakıfları ayakta tutmayı başarmıştı

Osmanlı'nın çok sevip de dünyaya tanıttığı lâleler Türkiye'de yok olurken, Hollanda, bizim yıllık dış ticaret gelirimizin neredeyse tamamını sadece çiçeklerden elde ediyor.

Özellikle 11 Eylül'den sonra, terörizmle mücadele bahanesi ile Müslümanlar üzerindeki baskı artsa da İslamiyet dalga dalga tüm dünyaya yayılmaya devam ediyor.

Eskiden halk, eşine-dostuna iftâr vermeyi büyük bir ibâdet kabul eder, bunun için çırpınırdı. Ramazan boyunca iftâr vakitlerinde kapılar herkese açılır, her gelen 1001 çeşit iftar sofralarında hürmet gösterilerek ağırlanırdı.

Savaş dönemi nüfusu 80 binlere dayanan Bayburt'ta dilenciliğin artması üzerine çok ilginç bir cemiyet kurulmuştu.

Sokak köpekleri eski İstanbul'un toplumsal hayatının önemli bir parçasıydı. Halk onlara akşam sabah yiyecek verir, barınmaları için yuvalar yapardı. Onlarda bu iyiliğin karşılığını mahallenin isimsiz bekçileri olarak öderdi. Bu köpeklerin hırsızı tartakladıkları, kundakçıyı yakaladıkları, zamparayı rezil ettikleri çok olmuştu...

Hacer-ül esved'i görmek, hele el sürmek her Müslümana nasip olmaz. Halbuki Sokullu Mehmed Paşa Camii ile Süleymaniye Camii'ndeki Kanun-i Sultan Süleyman Han'ın türbesinde bu nurlu taşları görmek, hatta el sürmek mümkün.

Bu ayda çalışma saatlerinin düzenlenmesinden dolayı halkın vakti çok olur, bunu da ibâdet, itikâf ve türbe ziyaretleriyle değerlendirirdi.

Batılı bir seyyah şöyle yazıyordu: "Türkler çok yaşarlar ve az hasta olurlar. Böbrek hastalıkları ve daha bir sürü tehlikeli hastalıkların hiç birini bilmezler.

Osmanlı'da hırsızlık, uğursuzluk gibi vakalar son derece nadirdir. Namaz saatlerinde dükkan kapıları açık bırakıldığı ve geceleri evlerin kapıları alelâde bir mandalla kapatıldığı halde, hemen hemen hiç hırsızlık vakası bile olmaz.

Eskiden ramazan-ı şerif başlamadan önce hükümet tarafından halkın bu ayı daha rahat ve huzurlu bir şekilde geçirmesi için bazı kuralları içeren tembihnâmeler yayınlanırdı.

Dün gece ilk teravihler kılındı, o mübârek gecenin hürmetine camiler, mescitler doldu taştı... Verilen ilk tekbir, 11 aydır bekleyen hassas kalpleri iyice yumuşattı, gözlerden süzülen yaşlar sel olup aktı...