İran, Ermenistan'ı neden destekliyor?

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerilim sebebiyle bütün dünya gözünü 43 kilometrelik Zengezur Koridoru'na çevirdi. Birçok ülke, taraflara desteğini açıklarken içlerinden en dikkat çekeni İran’dı. Çünkü sadece İran, Azerbaycan’a karşı askeri müdahale imasında bulundu. İran, bu süreçte videolar yayınlayarak Azerbaycan’ı tehdit etti, Zengezur Koridoru'nun açılmasını kendi topraklarının işgali sayacağını belirtti. Ancak İran kısa bir süre sonra geri adım attı. Peki, İran bu kadar gözü dönmüş ve kararlıyken ne oldu da bu söylemlerinden vazgeçti? 

İRAN'I TÜRKİYE KORKUSU SARDI

2020'deki Karabağ Zaferi'nden beri Azerbaycan ile İran arasında var olan gerilim daha da arttı. Kafkasya’da jeopolitik statünün değişmesini bölgesel çıkarları için tehlikeli bulunan İran, bu konuda tehditkar bir pozisyon takınmaya başladı. Azerbaycan’ın aldığı destekle bölgede elini güçlendirmesi, Karabağ Zaferi ve bunun Zengezur Koridoru'yla taçlandırmak istemesi İran’ı huzursuz eden sebeplerden biri. Fakat en önemli neden güçlü bir Azerbaycan demek Kafkasya ve Orta Asya'da güçlü bir Türkiye demek. Bu kapı da tabii Türk birliğine çıkıyor. Çünkü, milliyetçi ruhun bölgede yayılmasıyla İran’da yaşayan Türkler harekete geçebilir ve işler onlar için daha karmaşık bir hale gelebilir. Zengezur Koridoru bir bakıma turana giden yol. İran bu koridoru bir dış güvenlik sorunu olarak görüyor. İran, Ermenistan sayesinde Karadeniz’le bağlantı kuruyor. Zengezur Koridoru'yla birlikte bu bağlantının kesileceğinden endişe duyuyor. Çünkü İran, Amerikan ambargo baskısı yüzünden dünya ticaretinden yeterince pay alamıyor. Kendisini sıkışmış durumda hissediyor ve Karadeniz'e çıkış için Ermenistan'a ihtiyacı olduğunu düşünüyor.

İSRAİL ENDİŞESİ

Aslında İran ve Ermenistan’ın yakınlaşması son birkaç yılda olmadı. Bu ittifakın tohumları Sovyetler Birliği'nin (SSCB) dağılmasından sonra atıldı. Bunun gelişmenin ardından Azerbaycan ve Ermenistan arasında bağımsızlıktan sonra çatışmalar başlaması İran'ı pek ilgilendirmemişti. Ta ki Elçibey’e kadar. Ebulfez Elçibey, Azerbaycan’ın 2. Cumhurbaşkanı. Onun milliyetçi ve Birleşik Azerbaycan söylemleri İran'ı alarma geçirdi. Bir de tabii İsrail ve Azerbaycan yakınlaşması var. İran, İsrail'in Azerbaycan'a silah satmasını kendi güvenliği için tehlikeli buluyor. İddialara göre 2016-2020 yılları arasında Azerbaycan'ın ithal ettiği silahların yüzde 69'unu İsrail sağladı. Aynı dönemde İsrail'in silah ihracatında ise Azerbaycan'ın payı yüzde 17'ye çıktı. İsrail ile Azerbaycan savunma sanayi dışında ekonomik ilişkileri de oldukça güçlü…

İRAN'DA AZERBAYCANLI NÜFUSU FAZLA

İran’ı Ermenistan’a yakınlaştıran nedenler olduğu gibi Ermenistan’ı İran’a yakınlaştıran sebepler de var. Bunlardan biri 1. Dağlık Karabağ Savaşı'ndan sonra Türkiye’nin Ermenistan’a sınırlarını kapatması ve diplomatik ilişkileri koparması… Coğrafyada müttefiki kalmayan Ermenistan İran’a mecbur kaldı. Şimdilik İran ile Ermenistan ilişkileri askeri bir ittifaka dönüşmedi. Ama Ermenistan İran'ın güvenliği için stratejik bir komşu…. Askeri bir ittifaka dönüşmemesinin sebebi yine iran’da yaşayan Türkler… İran, Türkleri devlete olan aidiyetlerini sorgulayabilir. Hatta yoğunlukta yaşadıkları bölgenin İran’dan ayrılmasını isteyebilir ve zaten tam anlamıyla sağlanamayan huzur ülkede daha da bozulabilir. Fakat İran nüfusunun üçte birinden fazlasını Azerbaycan Türkleri oluşturuyor. Bu da büyük bir kayıp olarak görülüyor.

DIŞ POLİTİKADA YALNIZLAŞIYORLAR

İran da zaten son birkaç günlük süreçte peş peşe Azerbaycan’ı hedef alan açıklamalar yaptıktan sonra geri adım atmak zorunda kaldı. Bunda tabii Bakü’de İran ve Azerbaycan'ın askeri heyetlerinin bir araya gelmesi de etkili oldu. İran’ın bu süreçte atladığı çok önemli bir detay var. Paşinyan’ın barıştan yana anlaşmayı imzalamaya hazır olması. Ermenistan hem Türkiye ile hem de Azerbaycan ile ilişkilerini normalleştirmek için çeşitli adımlar atıyor, açıklamalar yapıyor. İran kendi çıkarlarını düşünerek hareket ederken günün sonunda dış politikada yalnız kalabilir.

İlgili Haberler

İranlı eski diplomat Tahran yönetimini uyardı: Tarafsız kalın

Rusya'dan Ermenistan'a Karabağ uyarısı: Belge imzalandı, konu kapandı

Azerbaycan'dan gövde gösterisi: Savaş uçaklarıyla tatbikat düzenliyor

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Paşinyan ile görüştü