İran’ın nükleer sırları açığa çıktı: Tahran’ın kalbindeki tünellerde neler var?

ABD’nin 22 Haziran’da düzenlediği hava saldırısında, İran’daki yedi nükleer tesisten üçü — Fordo, Natanz ve İsfahan — hedef alındı. Yer altına inşa edilen bu tesisler, yıllardır İran’ın nükleer programının en gizli parçalarıydı. Fordo, sığınak delici bombalarla vuruldu; uydu görüntüleri ise içerideki hareketliliği günler öncesinden ortaya koydu. Operasyon, Tahran’ın derinlerdeki nükleer sırlarını gün yüzüne çıkardı.

Kaydet

Amerika Birleşik Devletleri'nin İran’a yönelik hava saldırısında hedef alınan üç nükleer tesis, Tahran’ın nükleer programının merkezini oluşturuyordu. Fordo, Natanz ve İsfahan’a düzenlenen operasyon, İran’ın uzun süredir gizli tuttuğu nükleer altyapısının detaylarını da gün yüzüne çıkardı.

Tahran yönetiminin ısrarla “barışçıl” olduğunu savunduğu nükleer faaliyetler, bu saldırıyla birlikte hem hedeflerin stratejik önemi hem de üretim kapasiteleri açısından mercek altına alındı.

İran’ın nükleer sırları açığa çıktı: Tahran’ın kalbindeki tünellerde neler var? - 1. Resim

FORDO: DAĞIN ALTINDAKİ NÜKLEER SIR VURULDU

Tahran'ın yaklaşık 100 kilometre güneyinde, Kum kentine yakın dağlık bölgede yer alan bu yeraltı kompleksi, İran'ın nükleer programında stratejik bir rol oynuyor.

ABD Başkanı Donald Trump, 22 Haziran sabahı yaptığı açıklamada Fordo’nun da hedef alındığını duyurarak “Fordo yok oldu” ifadesini kullandı. Ancak tesisin ne ölçüde zarar gördüğüne dair net bir bilgi henüz paylaşılmadı.

İran’ın nükleer sırları açığa çıktı: Tahran’ın kalbindeki tünellerde neler var? - 2. Resim

GİZLİ ÜS AÇIĞA ÇIKMIŞTI

Fordo’nun varlığı ilk kez 2009 yılında Batılı istihbarat servislerinin raporlarıyla kamuoyuna açıklanmış, İran da bu bilgiyi doğrulamıştı. Tesisin, Devrim Muhafızları’na ait yeraltı tünellerin nükleer altyapıya dönüştürülmesiyle kurulduğu belirtiliyor. Uydu görüntülerine göre Fordo, iki ana zenginleştirme tüneli ile çevresinde yer alan birçok daha küçük tünelden oluşuyor.

DERİNLİKTE SAKLANAN TESİS

Fordo’nun yüzeyin 80 ila 90 metre altına inşa edildiği tahmin ediliyor. Bu derinlik, tesisi konvansiyonel saldırılara karşı neredeyse savunulmaz hâle getiriyor. İsrail’in sahip olduğu sığınak delici mühimmatlar yalnızca 10 metreye kadar etkili olabilirken, ABD’nin elinde bu engeli aşabilecek tek silah olarak GBU-57 MOP (Massive Ordnance Penetrator) bombası bulunuyor.

13 ton ağırlığındaki MOP bombası, yaklaşık 18 metre beton ya da 61 metre toprak katmanını delme kapasitesine sahip. Uzmanlara göre, Fordo gibi derinlemesine tahkim edilmiş bir tesisi yok etmek için bu tür mühimmatın çok hassas şekilde kullanılması gerekiyor.

B-2'LER FORDO'YA UÇTU

ABD yetkilileri, saldırının B-2 Spirit tipi hayalet bombardıman uçaklarıyla gerçekleştirildiğini doğruladı. İran’a binlerce kilometre uzaklıktaki Diego Garcia Adası’na konuşlandırılan bu uçakların, operasyon öncesi tespit edildiği bildirildi. Nisan ayında adada altı adet B-2 uçağına ait uydu görüntüleri paylaşılmıştı.

B-2’ler yalnızca MOP bombalarını taşıyabilen uçaklar olarak biliniyor. Uzmanlara göre bu detay, saldırının Fordo’yu hedef aldığı yönündeki değerlendirmeleri güçlendiriyor. Operasyonda aynı zamanda KC-135 tanker uçakları da görev aldı. Bu uçaklar, bombardıman uçaklarına havada yakıt ikmali sağladı.

FORDO YOK EDİLEBİLİR Mİ?

Askerî analistler, Fordo’nun tamamen imha edilip edilmediğinin, sadece derinliğine değil, yapının iç duvarlarının ne kadar güçlendirilmiş olduğuna da bağlı olduğunu belirtiyor. İrlanda Ordusu’ndan emekli Koramiral Mark Mellett, "Bu tür tesisler, kullanılan mühimmatın kabiliyetleri bilinerek inşa edilir. Mesele şu: Bu tüneller o mühimmata ne kadar dayanıklı?" diyerek dikkat çekti.

SALDIRI ÖNCESİ ŞÜPHELİ HAREKETLİLİK

ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırısından yalnızca iki gün önce, Fordo Uranyum Zenginleştirme Tesisi çevresinde dikkat çeken bir hareketlilik yaşandığı ortaya çıktı. Washington Post’un Maxar Technologies uydu görüntülerine dayandırdığı haberine göre, 19 Haziran’da tesisin yer altı girişine giden yolda 16 kamyondan oluşan bir konvoy tespit edildi.

İran’ın nükleer sırları açığa çıktı: Tahran’ın kalbindeki tünellerde neler var? - 3. Resim

NATANZ: ZENGİNLEŞTİRMENİN MERKEZİ

İran’ın nükleer kalbi olarak bilinen Natanz Tesisi, 50 bin santrifüj kapasitesine sahip. ABD saldırısında doğrudan hedef alınan noktalardan biri olan bu tesis, geçmişte siber saldırılar, patlamalar ve suikastlarla gündeme gelmişti. Tesisin hava saldırısına karşı yeraltına alınan bölümlerinde %5 ila %60 oranında zenginleştirme yapılıyordu.

İSFAHAN: NÜKLEER DÖNÜŞÜM TESİSİ

İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi, uranyumu gaz formuna dönüştürerek Fordo ve Natanz’da kullanılmak üzere işliyor. Ayrıca Buşehr santraline yakıt sağlıyor. ABD’nin hedef aldığı noktalardan biri olan bu merkezde, geçtiğimiz yıl dördüncü bir araştırma reaktörünün yapımına başlandığı açıklanmıştı.

Editör: MÜZEYYEN BIYIK

Yayın Tarihi | 22 Haziran, 2025 - 11:01

Bizi Takip Edin

YORUMLAR