Rusya-Ukrayna savaşı enerji piyasasını vurdu: Asya ve Avrupa karanlıkta kalabilir
EKONOMİ Haberleri / AA
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın başlamasından bu yana küresel piyasalarda doğal gaz ve kömür fiyatları rekor seviyelere ulaştı. TTF'de işlem gören mart vadeli kontratların fiyatı 24 Şubat'ta megavatsaat başına 128,31 avro iken, eylül vadeli kontratların fiyatı dün 292,15 avro oldu. Kömürün tonu ise 376,95 dolara yükseldi. Asya ülkelerinde de fiyat artışları, yüksek talep ve yetersiz arz gibi problemleri ortaya çıkardı.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın başlamasından bu yana küresel piyasalarda doğal gaz ve kömür fiyatları rekor seviyelere ulaştı. TTF'de işlem gören mart vadeli kontratların fiyatı 24 Şubat'ta megavatsaat başına 128,31 avro iken, eylül vadeli kontratların fiyatı dün 292,15 avro oldu. Kömürün tonu ise 376,95 dolara yükseldi. Asya ülkelerinde de fiyat artışları, yüksek talep ve yetersiz arz gibi problemleri ortaya çıkardı.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın enerji piyasalarına olumsuz etkisi iyice hissedilmeye başladı. Savaşın başlamasından bu yana küresel piyasalarda doğal gaz ve kömür fiyatları rekor seviyelere ulaştı.
Avrupa'da en fazla derinliğe sahip Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de işlem gören mart vadeli kontratların fiyatı 24 Şubat'ta 128,31 avro idi. Dün megavatsaat başına 272 avrodan açılan eylül vadeli kontratların fiyatı, günü megavatsaat başına 292,15 avrodan tamamladı. Böylece, savaşın başından bu yana dün en yüksek kapanış seviyesine ulaşan doğal gaz fiyatı, 6 ayda yüzde 127,6 artış gösterdi.
Fiyatların yükselişinde, AB'nin savaş sonrası uygulamaya başladığı yaptırımlar ile Rusya'dan ithal ettiği fosil yakıtları azaltması ve Rusya'nın doğal gaz akışında kesintiye gitmesi etkili oldu.
Rus enerji şirketi Gazprom, 14 Haziran'da yaptığı açıklamada, Kuzey Akım hattı üzerinden Avrupa'ya gaz sevkiyatının 167 milyon metreküpten 100 milyon metreküpe düşürüldüğünü bildirmişti. Şirket, 16 Haziran itibarıyla ise hat üzerinden günlük 67 milyon metreküpe kadar doğal gaz sağlanabileceğini duyurmuştu.
Kuzey Akım boru hattı üzerinden Avrupa'ya günlük doğal gaz sevkiyat kapasitesini 27 Temmuz'da yüzde 20'ye düşürdüğünü açıklayan Gazprom, son olarak 19 Ağustos'ta söz konusu hat üzerinden yapılan doğal gaz teslimatlarının 31 Ağustos-2 Eylül tarihlerinde bakım sebebiyle askıya alınacağını bildirdi
AB, doğal gaz ithalatını yıl sonuna kadar üçte iki oranında azaltmayı hedefliyor.
KÖMÜRÜN TON FİYATI YÜZDE 96’LIK ARTIŞ
API2 Rotterdam Kömürü Vadeli İşlemler Piyasası'nda işlem gören mart kontratlı kömürün tonu ise 24 Şubat'ta 192,35 dolardan işlem görürken, dün 376,95 dolara yükselerek 6 ayda yüzde 96 artış gösterdi.
Kömürün ton fiyatı, savaştan bu yana en yüksek kapanış seviyesini 398,45 dolarla 2 Mart'ta gördü. Rusya'dan kömür ve diğer katı fosil yakıtların ithalatı, 10 Ağustos'ta yürürlüğe giren yaptırımlar kapsamında tamamıyla durduruldu. Savaş öncesinde AB'nin kömür ithalatında Rusya'nın payı yüzde 45 seviyesinde bulunuyordu.
Dünyanın en büyük kömür üreticisi ülkeleri arasında yer alan Rusya'nın Ukrayna'ya girmesiyle piyasalarda oluşan tedarik endişesi fiyatların yükselişini destekledi.
PETROL FİYATLARINDA DALGALANMA DEVAM EDİYOR
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ilk gününde 99,08 dolardan işlem gören Brent türü ham petrolün varili dün kapanışta 101,75 dolardan işlem gördü. Bu ürünün fiyatında 6 ayda gerçekleşen artış yüzde 2,7 oldu. Aynı dönemde Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatı ise yüzde 1,7 yükseldi.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın başından beri AB ülkeleri tarafından kabul edilen en büyük yaptırımlardan biri olan 6'ncı yaptırım paketi geçen ayın başında onaylandı. AB, bu paket kapsamında Rusya'dan deniz yoluyla ham petrol tedarikini 5 Aralık, rafine ürün tedarikini ise 5 Şubat itibarıyla tamamen kesmeyi planlanıyor.
AB'nin Rusya'dan ham petrol ithalatı günlük ortalama 2,2 milyon varil, petrol ürünleri alımı ise 1,2 milyon varil seviyesinde bulunuyor. Geçen yıl ithal ettiği günlük yaklaşık 11 milyon varil ham petrol ve petrol ürünlerinin yaklaşık yüzde 30'unu (3,4 milyon varil) Rusya'dan sağlayan AB ülkelerinin, yeni tedarikçi arayışı devam ediyor.
ABD ve Avrupa ülkelerinin Rus petrolüne yönelik ambargo uygulamasının ardından arzın daralacağı endişeleri artarken, Rus petrol üretimine dair belirsizlikler ve OPEC grubunun kısıtlı üretim artışları son 6 ayda petrol fiyatlarında varil başına ortalama 45 dolar civarında dalgalanmaya neden oldu.
Brent türü petrolün varil fiyatı 3 Mart'ta 139,13 dolara kadar çıkarak Temmuz 2008'den bu yanaki en yüksek seviyeyi görürken, 17 Ağustos'ta 91,50 dolara kadar düştü. WTI ham petrolün varili ise 7 Mart'ta 130,50 dolar seviyelerindeyken 16 Ağustos'ta 85,75 dolara geriledi.
ABD'nin başı çektiği bazı batılı ülkelerin stratejik petrol rezervlerinden nisan-ekim aylarında toplamda 240 milyon varil ham petrolü piyasaya sunma planları fiyat artışlarını geçici de olsa kısıtladı.
Yüksek enerji fiyatlarıyla artan enflasyon baskısı talep görünümünü olumsuz etkilerken, Çin'in sıkı salgın tedbirleri dünyanın ikinci büyük petrol tüketicisi ülkenin petrol talebinde ciddi azalışa neden oldu.
ASYA ÜLKELERİ ‘KARANLIKTA’ KALABİLİR’
Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaş nedeniyle derinleşen enerji krizi sadece Avrupa'da değil Asya ülkelerinde de fiyat artışları, yüksek talep ve yetersiz arz gibi problemleri ortaya çıkardı.
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy'nin LNG ve Elektrik Piyasaları Analisti Kaushal Ramesh, Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de fiyatların yükselişinin sürdüğünü söyledi.
Asya spot piyasalarında da gaz fiyatlarının yükseldiğine dikkati çeken Ramesh, Asya piyasalarında Güney ve Güneydoğu Asya'nın bazı bölgelerindeki ülkelerin yüksek fiyatları karşılayamamaları nedeniyle "kara kış" ile karşı karşıya kalabileceklerini belirtti. Ramesh, "Fuel-oil veya kömür gibi alternatif kaynaklara yöneliş de olacaktır ancak bunu yapamayan ülkeler kesinti risklerini yaşayabilecektir." dedi.
Ramesh, Japonya ve Güney Kore gibi Asya'daki OECD ülkelerinin Avrupa ile rekabet gücüne sahip olduğunu, ancak gelecek kış Asya ile Avrupa arasında bir çekişme yaşanacağını ifade etti.
Yüksek LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) fiyatları nedeniyle gaz satın alamayacak Asya ülkelerinin elektrik kesintileriyle karşılaşacağını dile getiren Ramesh, "Pakistan'ın bazı bölgeleri hazirandan bu yana 12 saatlik kesintilerle karşı karşıya kalırken gübre farikalarından elektrik santrallerine yeniden gaz tahsisi yapıldı ve bir gıda krizine zemin hazırlanmış oldu. Ülkenin azalan döviz rezervleriyle birleştiğinde enerji sıkıntısı Pakistan'ı geri dönüşü yıllar alabilecek kısır bir ekonomik sarmalın içine sokabilir." değerlendirmesinde bulundu.
"GÜNEY KORE KASIMA KADAR LNG DEPOLARINI YÜZDE 90 DOLDURABİLİR"
Ramesh, yüksek fiyat ortamı, devam eden sıcak hava dalgası gibi sebeplerle gaz talebinin yükseldiğini ve bunun da bazı LNG kargolarının Asya'dan Avrupa'ya kaymasına neden olduğunu söyledi.
Pakistan'ın yanı sıra Bangladeş'in de temmuz başında ülke çapında elektrik kesintisi yaşadığına dikkati çeken Ramesh, şöyle devam etti:
"Bangladeş'te mağazalar ve alışveriş merkezleri gibi ticari binaların çalışma saatleri sınırlandı. Benzer şekilde sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) dolum istasyonlarında ulaşım sektörüne her gün 6 saat boyunca gaz verilemiyor. Bununla birlikte Gazprom'un Hindistan'a sözleşmeli tedariki kesmeye başlamasının ardından Hindistan'ın devlet doğal gaz şirketi GAIL de alarm verdi."
Ramesh, Çin'in imalat anketi faaliyetlerinin temmuzda daralmaya devam ettiğine dikkati çekerek, "Sıfır Kovid politikasının 2023'e kadar devam edebileceğine dair endişeler var. Çin'in LNG ithalatı mayıs-temmuz döneminde yıllık bazda yüzde 30 azaldı ve 2022'de muhtemelen sadece 67 milyon ton olacak. Bu durumda 'en büyük LNG ithalatçısı unvanını' Japonya'ya geri verecek." diye konuştu.
Tayland'ın Nong Fab terminali için 45 dolardan birçok LNG kargosu satın aldığını belirten Ramesh, Kuzeydoğu Asyalı alıcıların çoğunun Avrupa'nın durumunu yakından izlediğini ve kısa vadeli kargolar satın alarak kışa hazırlandığını ifade etti.
Ramesh, Güney Kore'nin kasıma kadar LNG depolarını yüzde 90 doldurabileceğini dile getirerek şunları kaydetti:
"Bu seviye, şiddetli bir kış için yeterli olur. Japonya yılın başlarında kış mevsiminin çok rekabetçi olacağını öngördü ve oradaki firmalar muhtemelen buna göre ihtiyati tedbirler aldı. Asya'daki ani alımlar nedeniyle fiyatlarda bir artış görmüyoruz ancak Japonya ve Güney Kore'deki bazı Asyalı alıcılar Avrupa ile rekabet ediyorlar. Bu rekabet de fiyatların Asya piyasasında bir milyon İngiliz termal birimi (Mmbtu) başına 40 doların üstünde kalmasına neden olacaktır."
'da Takip Edin!
