Halka veto yetkisi! Yeni Anayasa vatandaş eksenli olacak

EMRAH ÖZCAN'IN HABERİ - Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulunun yaklaşık iki yıl süren yeni sivil anayasa taslağı çalışmalarında sona gelindi. “Yirmi Birinci Yüzyılda Türkiye’nin Yeni Anayasa Perspektifine İlişkin Çalışmalar” başlığında yapılan ve çalıştaylar sonucunda ortaya çıkan yeni anayasa taslağında yer alması düşünülen adımlar şöyle özetlendi:

- Türkiye’nin temel kuruluş felsefesine, medeniyet değerlerine ve halkın güçlü ve güven dolu bir gelecek inşa etme idealine yaraşır, vatandaş ve birey odaklı bir anayasa hazırlanacak. 

- Yeni anayasa toplumun her kesimini kucaklayacak, özgürlükçü ve demokratik olacak, coğrafi bütünlüğü ve siyasi birliği koruyarak güçlendirecek. 

- Odağına bireyi koyacak olan yeni anayasada “Haklar ve ödevler” şeklindeki yazım terk edilerek “Haklar ve özgürlükler” ekseninde normatif bir düzenleme yapılacak.

- Kurumsal yapıların ve seçkinlerin taleplerine ve iradelerine değil halkın talep ve iradesine göre hazırlanacak. Yeni nesil hak ve özgürlükler yer alacak. Bu çerçevede belirli sayıda imzayla halkın yasama süreçlerine katılımına imkân tanınabileceği, yine geri çağırma hakkı ile itiraz edici referanduma, halk vetosuna yer verilecek. 

- Cumhurbaşkanı ile Meclis’in mutabık kalması hâlinde bir konunun referanduma götürülmesine imkân tanınabileceği gibi, nitelikli çoğunluk şartı ile uzlaşma sağlanamayan bir konuda halk oylaması talep etme yetkisi halka da tanınabilecek.

- Tarafsız kamu hizmetinin yürütülmesini temin edecek tedbirler alınmak suretiyle memurların siyasi partilere üye olmalarının önü açılacak. 

- Bakanların görevleriyle ilgili suçlardan dolayı görevden alınmasında aranan Meclis çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı’nın görevden alınması çoğunluğu birbirinden farklı olacak. 

- Hâkim ve savcılara, mevcut anayasadaki güvencelere ek coğrafî teminat ve görev süresi teminatı gibi bazı hususlar getirilecek. Hâkimlik ve savcılık meslekleri birbirinden ayrılacak. Hâkimler Kurulu ve Savcılar Kurulu şeklinde ikili bir yapılanmaya gidilecek. 

- Anayasada yer alan hakların tamamına karşı bireysel başvuruda bulunulabilecek. Yüce Divan yargılamalarıyla ilgili farklı bir usul benimsenecek ve kararlara karşı itiraz yolu açılacak.

- Daha güçlü sendikal örgütlenmeler ve daha gelişkin bir endüstri ilişkileri sistemini teşvik edecek bir anayasal yaklaşım geliştirilecek.

- Devlet egemenliği karşısında bireylerin hak ve özgürlüklerinin kısıtlandığı, özgürlükleri kural değil istisna olarak tanımlayan “1982 Anayasası”nın aksine, yeni anayasa birey hak ve özgürlüklerini merkeze alan, özellikle de basın, ifade ve düşünce özgürlüğünü önceleyen toplumsal sözleşme niteliğinde olacak. 

- Yeni anayasada, ifade özgürlüğünün teminat altına alınması için devletin maddi ve manevi her türlü tedbiri alacağına dair teminatların anayasal seviyede düzenlenmesinin hayati olduğu, kamu düzeninin korunması için yapılacak müdahalelerin ancak kanunla ve somut durumlarda gerçekleştirilebileceği vurgulanacak.