Ömer Faruk Bingöl

Orta Doğu’da İsrail ve İran arasında başlayan çatışmalar, bir süredir faiz indirimi beklentileri ile pozitif seyreden piyasalarda gündemi de rakamları da değiştirdi. Borsanın geçen hafta 9.065 ve 9.733 gibi geniş bir aralıkta dalgalanması volatilitenin boyutunu gösterdi. Piyasalar, gelecek hafta da çatışmaların seyrini ve 19 Haziran’da TCMB’den gelecek faiz kararını takip ederek yön arayacak.

Piyasalarda mayıs ayı da hareketli fiyatlamalarla geride kaldı. Geçen ay geleneksel yatırım araçlarının getirilerine bakıldığında tablo şöyle ortaya çıkıyor:

Geçen hafta 22 Mayıs tarihi ilk defa “Finansal Okuryazarlık Günü” olarak kutlanmaya başlandı. Bundan sonra bu tarih, her yıl aynı tema ile kutlanacak. Finansal okuryazarlık özünde “doğru yatırım-doğru tasarruf” sorularına odaklanır. Cevap ararken de iktisat biliminden destek alır.

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi geçen haftayı 9.668 puandan tamamladı ve haftalık bazda yükseliş %2,96 oldu. Son kapanışın gerçekleştiği seviye, önemli bir buluşma noktasına da işaret ediyor. Şöyle ki; endekste 50 günlük ortalama 9.662’de ve 200 günlük ortalama 9.660’ta bulunuyor. Aynı zamanda mart ayında başlayan düşüşün ardından önemli bir teknik seviye olan FİBO %38,2 düzeltme noktası da 9.650’de bulunuyor. Evet… Son kapanış, bu 3 noktanın hemen üzerinde bulunuyor. Endeksin “kabaca” 9.650’nin üzerine yerleşmesi hâlinde “en kötü geride kaldı” görüşü “teknik” olarak destek bulabilir.

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi son iki işlem gününde gelen alımların da etkisiyle geçen hafta %2,43 prim yaptı ve 9.390 puandan kapandı. Endekste dikkat çekenlere baktığımızda; 26 Mart sonrası işlemlerde (perşembe ve cuma günü) ilk defa iki gün arka arkaya yükselen bir borsa görüldü. Geçen hafta endeks 9.000 sınırına kadar geriledi, tepki alımları da yine bu noktadan geldi. Bu seviye, güçlü destek noktası konumunu tekrar gösterdi. Bilişim hariç, bütün sektörlerde pozitif fiyatlama gerçekleşti. Teknoloji, Kâğıt ve İnşaat endeksleri “en fazla yükselen” ilk 3 sektör olarak öne çıktı. 

Borsa yatırımı için sıklıkla dile getirilen ‘uzun vade’ perspektifinin ‘biraz uzadığı’ dönemden geçiyoruz. Şöyle ki Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi ilk defa Şubat 2024’te 9.100’lü seviyeleri gördü. Geçen hafta ise endeks 9.167’den kapanış yaptı. Aradan geçen 15 aylık süreçte endeks, TL bazında aynı seviyelerde bulunuyor. Geçen yıl temmuzda görülen 11.252 ve kasımda test edilen 8.566 seviyeleri, bu dönemdeki zirve ve dip noktalar oldu.

Türkiye’de yatırımcıların fonlara ilgisi artmaya devam ediyor. Merkezî Kayıt Kuruluşu verilerine göre yatırım fonlarının portföy değeri 25 Nisan itibarıyla, 5 trilyon 341 milyar TL’yi aştı. Toplam yatırımcı sayısı da 5 milyon 550 bin kişiye ulaştı. Bu yılın başında yatırımcı sayısının 5 milyon 490 bin kişi olduğunu hatırlarsak, artan ilgi daha net gözüküyor. 

Merkez Bankasının politika faizini %46,00’ya çekmesinin ardından karar metninde yer alan “Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları risk unsuru olmaya devam etmektedir. Para politikasındaki kararlı duruş; Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile dezenflasyon sürecini güçlendirmektedir” ifadeleri önemliydi…

Piyasalarda geçen hafta şüphesiz bir “tarife şoku” yaşandı. Sadece şu rakamlar bile durumun ciddiyetini gösteriyor: -Haftalık bazda ABD endeksleri ve Japonya borsasındaki kayıplar %9’u aştı, Avrupa borsalarında da düşüşler %8’i geçti. -Petrolün varil fiyatı geçen hafta %10’a yakın geriledi ve Brent 65,60 dolardan kapanış yaptı. -Ons altın önce 3.168 dolarla zirve yaptı, ardından kâr satışları başladı ve haftalık kapanış 3.037 dolardan gerçekleşti. Altında rekor seviyeden düşüş %4,13’ü buldu. -Küresel para, güvenli liman olarak ABD tahvillerine geçiş yapıyor. 10 yıllık ABD tahvilinin getirisi de 4,25’ten 4,00’a kadar geriledi.

Finansal piyasalarda son 1,5 haftada olanlar, hesapların yeniden yapılması zaruretini de beraberinde getirdi. Yaşananların öncesinde enflasyon ve faizde gerileme, risk priminde düşüş, yabancı yatırımcı ilgisinin yükselmeye başlaması ve bunlardan destek alan borsa için “yeni zirvelere yolculuk” şeklinde “ana senaryo” oluştu

Piyasaları destekleyen birçok unsur bir araya gelince, geçen haftaki yazımızda da belirttiğimiz üzere “yeni sulara yelken” açıldığı görülüyor. Endeks 10.250 puanın altında yaklaşık 7 ay kaldıktan sonra bir üst banda kendini attı. Geçen hafta da BİST100 endeksi %3,17 primle 10.840 puandan kapanış yaptı. Böylece borsa, geçen yıl temmuz ayında görülen 11.252 zirvesine de oldukça yaklaştı.

Piyasalarda son gelişmeleri doğru okumak gerekiyor. Enflasyon, beklentilerden daha fazla geriledi ve yıllıkta %39,05 oldu. TCMB, faiz oranını %42,50’ye çekti. 2 yıllık gösterge tahvil faizi 1,5 yılın en düşük seviyesi olan %37 sınırına geriledi. Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi 5 Ağustos 2024’te küresel piyasalarda yaşanan “kara pazartesi” şokunun ardından ilk defa 10.500’ün üzerine çıktı.

Piyasalarda yılın ikinci ayı da tamamlandı ve şubat bilançosu ortaya çıktı. Buna göre; -Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi şubat ayında %3,46 geriledi 9.658 puandan kapanış yaptı.

Bir finansal enstrümana yatırım yapıldığında, ortaya belli bir miktar para koyulur. Sonraki dönemlerde getiri hesabı yapılırken, paranın maliyeti (getirisi) de dikkate alınır. Bu açıdan bakıldığında; Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi 21 Şubat kapanışını 9.602 puandan yaptı. Endeks, yaklaşık üç ay önceki seviyelerinde bulunuyor. Paranın 3 aylık kümülatif getirisi yaklaşık %11 olarak gerçekleşti. 3 ay TL mevduatta bekleyen bir yatırımcının parası 111 bin TL oldu. Borsada bekleyen bir yatırımcı ise 100 bin TL ile yoluna devam ediyor. Bu %11’lik farka “taşıma maliyeti” de deniyor. BİST 30 hisselerini dikkate aldığımızda, 8 hissenin 21 Kasım-21 Şubat döneminde %11 getiri barajını aştığı görülüyor.

Dünyayı ilgilendiren önemli bir konu; Rusya-Ukrayna savaşı… Geçen hafta ABD yönetiminin her iki ülke ile temasa geçmesi ve barış için ilk yoklamaların yapılması, Türkiye için de çok şey ifade ediyor. Rusya ve Ukrayna, Türkiye’nin büyük ticaret ortakları arasında. Yaptırımlar başta olmak üzere savaş boyunca birçok olumsuz gelişmeler, ticari ilişkileri de etkilemişti. Şimdi filizlenen umutlar nihayete ererse önce insanlık kazanacak. Türkiye özelinde ise bu iki ülke ile iş yapan havacılık, turizm ve gıda başta olmak üzere; çimento, taahhüt ve inşaat malzemeleri gibi sektörler öne çıkmaya başlayabilir. Süreç izlenmeli.

Yatırımcılar son aylarda gittikçe artan bir trend ile yatırım fonlarına ilgi göstermeye başladı. Merkezî Kayıt Kuruluşu verilerine göre geçen yıl 5 milyon 490 bin olan fon yatırımcısı sayısı, 7 Şubat ile sona eren haftada 5 milyon 590 bin kişiye kadar yükselmiş. Yatırımcı sayısında 100 bin kişilik artışa karşılık, aynı dönemde toplam fon büyüklüğü 4,62 trilyon liradan yaklaşık 5,1 trilyon liraya kadar yükselmiş.

Geçen yılı 9.830 puandan tamamlayan Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, bu yılın ilk ayında 10.004’ten kapanış yaptı. Endeks ocakta %1,77 prim yaptı. Bu prim, geçen ay %4’e yaklaşan TL (mevduat ve para piyasası fonu) getirisi ile %8’e varan gram altındaki yükselişin gerisinde kaldı. %4 civarında beklenen aylık enflasyon da dikkate alındığında, BİST 100’de reel kayıp söz konusu olacak gibi gözüküyor. 

Altın fiyatlarında dikkat çeken hareketler yaşanıyor. Geçen hafta ons altın 2.771 dolardan kapanış yaptı ve yılbaşından itibaren %5,65 yükseliş kaydetti. Gram altın fiyatı cuma gününü 3.178 TL’den tamamladı. ‘Gram’da 2025 yılının başından bu yana gerçekleşen prim %6,50’yi buldu. Gram, aynı zamanda 3.196 TL ile tüm zamanların zirvesini de gördü. Peki altın neden yükselir?

Yabancı yatırımcılar, bir ülke piyasasında derinlik, hacim, değer artışı gibi dinamikleri desteklediği gibi; yerli paranın değeri, cari denge, enflasyon gibi makroekonomik faktörleri de etkileyebilmektedir. Borsa İstanbul’da son 5 yıla baktığımızda;

Aslında iç piyasalarda işler yolunda diyebiliriz. Enflasyon ve faiz oranlarında “düşüş yılına” girdik. Kredi derecelendirme kuruluşlarından “not beklentileri” yüksek. Bu ayın son haftasında Moody’s ve Fitch’ten yılın ilk değerlendirmeleri gelecek. Geçen hafta açıklanan sanayi üretimi verisinde de (-ki geriden gelen kasım ayına ait bir veri bu) 5 ay sonra ibrenin pozitife döndüğü görüldü.