İran yönetim şekli nedir, hangi sistemle yönetiliyor? En yetkili isim
İran İslam Cumhuriyeti, Velayet-i Fakih doktrinine dayalı bir yönetim biçimiyle yönetiliyor. Devrim Rehberi’nin liderliğinde, cumhuriyet ve teokrasiyi birleştiren bir sistemle yönetiliyor.
1 Nisan 1979’da kurulan İran İslam Cumhuriyeti, Şii İslam’ın Velayet-i Fakih doktrinine dayanan ve dünyada benzeri olmayan bir yönetim modeliyle dikkat çekiyor. Yaklaşık 85 milyon nüfuslu ülkede, halkın seçtiği cumhurbaşkanı ve meclis bulunurken Devrim Rehberi’nin mutlak otoritesi siyasi sistemi şekillendiriyor.
İRAN YÖNETİM ŞEKLİ NEDİR?
İran İslam Cumhuriyeti, 1979 Anayasası’na dayalı, cumhuriyet unsurlarıyla Şii teokrasisini birleştiren melez bir yönetim biçimine sahiptir.
Anayasa, yasama, yürütme ve yargı organlarının Devrim Rehberi’nin himayesi altında çalıştığını belirtir. Bu sisteme göre, halk tarafından seçilen cumhurbaşkanı ve İslami Danışma Meclisi’nin yetkileri dini liderin denetimine tabidir.
Devrim Rehberi, iç ve dış politikaların ana hatlarını belirler, silahlı kuvvetleri (Devrim Muhafızları dahil) yönetir ve Anayasayı Koruyucular Konseyi aracılığıyla yasama sürecini kontrol eder.
Bu sistem, 1979 İslam Devrimi’yle monarşinin devrilmesi sonrası Ruhullah Humeyni tarafından kuruldu ve 1989’da revize edilerek güçlendirildi.
Devrim Rehberi’nin otoritesi, seçilmiş kurumların özerkliğini sınırlandırırken Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin Şii şeriatına uygunluk denetimi, yasama sürecinde kritik bir rol oynar.
İran’ın bu yönetim biçimi, demokratik unsurları (düzenli seçimler) teokratik bir hiyerarşiyle birleştirerek halkın siyasi katılımını dini liderin otoritesine bağlı kılıyor.
İRAN HANGİ SİSTEMLE YÖNETİLİYOR?
İran, Velayet-i Fakih (Vekalet-i Fakih) doktrinine dayalı bir İslam Cumhuriyeti sistemiyle yönetiliyor. Şii İslam’ın dini liderin (fakih) siyasi otoriteyi üstlenmesi gerektiği ilkesine dayanır.
1979’da Humeyni tarafından geliştirilen bu doktrin, Devrim Rehberi’ni devletin en yüksek otoritesi haline getirir.
Cumhurbaşkanı yürütme başkanı olsa da dış politika, ordu ve istihbarat gibi stratejik alanlar doğrudan Devrim Rehberi’nin kontrolündedir.
İslami Danışma Meclisi, 290 milletvekilinden oluşan yasama organı olarak ancak çıkardığı yasalar Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin Şii şeriatına uygunluk onayına tabidir.
Bu sistem, ne tam bir demokrasi ne de klasik bir teokrasi olarak tanımlanabilir. Halkın seçtiği kurumlar mevcut olsa da dini liderin veto yetkisi ve konseyin denetimi demokratik işleyişi sınırlar.
Velayet-i Fakih, İran’ın siyasi kimliğini şekillendiren temel unsurdur. Böylece rejimin Şii ideolojisine dayalı bir yönetim sürdürmesini sağlamakta.
İRAN'DA EN YETKİLİ İSİM KİMDİR?
İran’da en yetkili kişi, 1989’dan beri görevde olan Devrim Rehberi Ayetullah Ali Hamaney’dir. Anayasa’ya göre, Hamaney silahlı kuvvetlerin başkomutanı, dış politikanın belirleyicisi ve rejimin ideolojik lideridir. 86 yaşındaki Hamaney, İran’ın hem dini hem de siyasi lideri olarak, sistemin merkezinde yer alıyor.
'da Takip Edin!
