"Torba Kanun"la çalışma hayatındaki kapsamlı değişiklikler!
Çalışma hayatına ilişkin düzenlemeleri içeren 22 maddelik "Torba Kanun" teklifi “Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” adı altında geçtiğimiz ayın son gününde TBMM'ye intikal ettirildi.
Teklifle değişen ve gelişen teknolojinin çalışma hayatında daha etkin ve verimli kullanımının sağlanması, yurt dışındaki vatandaşlarımızın sosyal güvenliğe ilişkin iş ve işlemlerinin emek ve zaman kaybı yaşanmadan kolaylıkla sonuçlandırılması, iş gücü piyasasında etkinliğin artırılması, açık işlerin şeffaf ve merkezî bir sistem üzerinden izlenebilmesi, iş gücü arz ve talebinin daha sağlıklı analiz edilebilmesi, 'işveren ile iş arayanların daha etkin şekilde eşleştirilmesinin sağlanması ve idarelerin kurumsal yapıları ile personelinin mali haklarının güçlendirilmesi amacıyla muhtelif kanunlar ile 375 s. Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik yapılmaktadır.
“Torba Kanun”da çalışma hayatı ve sosyal güvenlikle ilgili dikkat çeken yeni düzenlemelere bu yazımızda yer verilmiştir.
HAFTA TATİLİ UYGULAMASINDA DEĞİŞİKLİK
İş Kanunu kapsamına giren iş yerlerinde çalışan işçiler haftalık 45 saatlik çalışma süresini tamamlamaları durumunda hafta tatiline hak kazanmaktadır. Bununla birlikte kazandıkları hafta tatilini 7 günlük zaman dilimi içerisinde kullanmak zorunda kalmaktadırlar.
“Torba Kanun”la yine haftalık çalışma süresi ile hak kazanılan hafta tatili hakkı saklı tutularak turizm sektöründe ortaya çıkan ihtiyaçlar göz önüne alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletme belgeli konaklama tesislerinde çalışan personelin yazılı talebi ve onayı olmak kaydıyla haftalık izinlerini gerekli görülen durumlarda 10 günlük süre içerisinde kullanabilmesine imkân sağlayacak esneklikte bir düzenleme yapılarak haftalık izinlerin haftada 1 gün (6+1) kullanılacağına ilişkin genel kurala söz konusu personel yönünden istisna getirilmektedir. Bu durumda, 45 saatlik çalışma süresinin tamamlandığı gün hafta tatiline hak kazanan işçinin hak kazandığı hafta tatilini yazılı talebi veya onayı ile tatile hak kazandığı günü takip eden dört gün içerisinde (10+1) kullanması mümkün hâle gelmektedir.
Böylece işçi yönünden hak edilen hafta tatillerinin birleştirilerek kullanılmasına ve daha verimli bir serbest zaman oluşturulmasına, özel hayatlarına ayırdıkları zamanı daha verimli kullanmalarına imkân sağlanmakta aynı zamanda değişen sosyal hayat ve ekonomik şartlar dikkate alınarak işçi ve işveren yönünden çalışma barışının sağlanmasına da büyük ölçüde katkı sağlanması amaçlanmaktadır. İLO raporlarında da iş-özel hayat uyumu politikalarının, işletmelere önemli yararlar sağladığı, politikaların hem çalışanlar hem de işverenler için faydalı olduğuna dair tespitlere yer verilmektedir.
İŞ KANUNUNDA DİJİTALLEŞMEYE İLK ADIM
Teklif ile fesih sonucunu doğuracak olan bildirimler hariç olmak üzere işçilere kayıtlı elektronik posta ile bildirim yapılabilmesi ve bunların hukuken yazılı/ıslak imzalı gibi geçerli sayılması öngörülmektedir. Böylece ülkemizin sürdürülebilirlik ve dijitalleşme hedefleri destekleneceği gibi iş ilişkisinde belirlilik ve ispat kolaylığı sağlanarak işverenin belge düzenleme, gönderme ve saklama yükümlülüğünün dijital ortama taşınması ile fiziki dosyalama zorunluluğu azaltılarak maliyet ve zaman tasarrufu sağlanması amaçlanmaktadır.
Bu bağlamda; İş Kanunu kapsamındaki bildirimlerin işçinin de kabul etmesi şartıyla iş akdinin feshi sonucunu doğuracak bildirimler hariç kayıtlı elektronik posta sistemi üzerinde de yapılabilmesine ve yapılan bildirimlerin yazılı/ıslak imzalı gibi hukuken geçerli sayılmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca, kayıtlı elektronik posta sisteminin kullanılmasına ilişkin maliyetlerin işveren tarafından karşılanması ve yapılacak bildirimlerin kayıtlı elektronik posta sistemi ile ilgili mevzuat hükümlerine tabi olması öngörülmektedir.
DİĞER DEĞİŞİKLİKLER
İş Kanunu'nun "İdari para cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar" başlıklı hükmünde değişikliğe gidiliyor. Buna göre, Kanun'da öngörülen idari para cezaları, gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürünce verilecek.
Kanun'un "Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık" ve "İş ve işçi bulma hükümlerine aykırılık" başlıklı hükümleri uyarınca birden fazla ilde iş yeri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası, iş yerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürünce verilecek. Verilen idari para cezaları genel hükümlere göre tahsil edilecek.
"İş ve işçi bulma hükümlerine aykırılık" düzenlemesine aykırı hareket edenlere verilecek idari para cezası için Türkiye İş Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun'un "İdari para cezaları" başlıklı hükmündeki tutarlar esas alınacak.
Özel istihdam bürosu, iş gücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan; iş arayanlar, açık işler, işe yerleştirmeler ve geçici işçi sağlama sözleşmeleri ile ilgili istatistikleri, uygulamanın takibi için gerekli olan diğer bilgi ve belgeleri ve yayımladığı açık iş ilanları ile açık işlere yönlendirdiği kişilere ilişkin verileri, süresi, formatı ve esasları Türkiye İş Kurumunca belirlenen şekilde elektronik ortamda Kuruma bildirmekle yükümlü olacak.
Kanun'un "İdari para cezaları" başlıklı hükmünde yapılan değişikliğe göre, özel istihdam bürolarının hak ve yükümlülükleri kapsamında yer alan açık iş ilanları ile açık işlere yönlendirilen kişilere ilişkin verileri Kurumca belirlenen süre, format ve esaslara göre bildirmeyen özel istihdam büroları ihtar edilecek. İhtara rağmen 7 gün içinde bildirimde bulunmayanlara 136 bin 190 lira, fiilin bir yıl içerisinde tekrarı hâlinde 272 bin 380 TL idari para cezası verilecek. Söz konusu hükümler, 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek.
"Sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler ve bildirimler" hükmünün başlığı "Sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler, bildirimler ve yurt dışından başvuru" şeklinde değiştirilecek. Ayrıca söz konusu yasa, mülga kanunlar ile sosyal güvenliğe dair diğer kanunlar kapsamında Kuruma yapılması öngörülen başvurulardan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca uygun görülenler yurt dışında Çalışma ve Sosyal Güvenlik müşavirlik veya ataşelikleri vasıtasıyla alınabilecek. Yurt dışından hangi başvuruların alınacağına, başvuruların alınmasına, Kuruma iletilmesine ve başvurulara dair diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.
Yaşlılık, malullük, ölüm aylığı almakta olan emeklilere ve hak sahiplerine ödenen asgari aylık ödeme işlemlerine yönelik usul ve esasları belirlemeye SGK yetkili olacak.
Özel bilgi ve uzmanlık gerektiren geçici mahiyetteki işlerde; vekalet veya istisna sözleşmesiyle yabancı danışman ve uzmanlar, istisna sözleşmesiyle de yerli danışman ve uzmanların bilgi ve deneyimlerinden yararlanılabilecek. Bunlara yapılacak ödeme tutarı bir ayda, 48.800 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak tutarın 3 katını aşmamak üzere görevin önem ve niteliği ile çalışılan gün ve saat dikkate alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından tespit edilecek.
İsa Karakaş'ın önceki yazıları...