“İMÂM-I MÂTÜRÎDΔ
09 Mart, 2018
Paylaş
İmâm-ı Mâtürîdî ve İmâm-ı Eş’arî hazretleri, ayrı birer mezhep kurmamışlar, Eshâb-ı kirâmın, Tâbiînin, Tebe-i Tâbiînin, dört mezhep İmâmının ve onlardan sonraki Ehl-i sünnet âlimlerinin nakil ve tevâtür yolu ile bildirdikleri îmân ve i’tikâd bilgilerini açıklamışlar, anlaşılmasını kolaylaştırmak için kısımlara bölmüşler ve herkesin anlayabileceği şekilde yaymışlardır.
Bunlardan İmâm-ı Eş’arî, İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin talebe zincirinde bulunmaktadır. İmâm-ı Mâtürîdî ise İmâm-ı A’zam hazretlerinin talebe zincirindedir.
Ehl-i Sünnetin (Peygamber Efendimiz ve Eshâbının yolunda olanların) îmânla ilgili bilgilerde tâbi olduğu iki i’tikâd imâmından biri olan “Muhammed bin Muhammed”in hem kendisinin, hem de babasının ismi Muhammed’dir. Künyesi “Ebû Mansûr” olup, “Mâtürîdî” nisbesiyle meşhûr olmuştur.
Soyunun, Eshâb-ı kirâmdan Hâlid bin Zeyd Ebû Eyyûb el-Ensârî’ye ulaştığı rivâyet edilen Ebû Mansûr Mâtürîdî’nin doğum târihi kesin olarak bilinmemekte olup, 852 (H. 238)’de Semerkand’ın “Mâtürîd” kasabasında doğduğu tahmîn edilmektedir. 944 (H. 333) senesinde Semerkand’da vefât etmiştir. [Kefevî, Taşköprüzâde]
Küçük yaşta ilim tahsîline yönelen, Ebû Mansûr Muhammed Mâtürîdî, İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe’nin naklen bildirdiği fıkıh ve kelâm bilgilerini, kelâm ilminde müctehid olan Ebû Nasr-ı İyâd’dan öğrendi. Diğer aklî ve naklî ilimleri de zamânının diğer âlimlerinden tahsîl etti.
İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe’nin bildirdiği i’tikâd bilgilerini, aklî ve naklî delîllerle açıklayarak tasnîf etti. Kendine hâs ispat ve iknâ metoduyla çeşitli sapık fırkaların bozuk fikirlerine cevap verip, reddiyeler yazdı. Böylece temiz müslümânların sapıklıktan kurtulmalarına vesîle oldu. Ehl-i Sünnet kelâmıyla ilgili husûslarda müctehid imâm oldu. Onun bildirdiği bu yola tâbi olanlara “Mâtürîdî” denildi.
Ebû Mansûr Mâtürîdî hazretleri, İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe’nin, Tâbiînin ileri gelenlerinden, onların Eshâb-ı kirâmdan ve onların da Peygamber Efendimizden naklen bildirdikleri i’tikâd bilgilerini, [ya’nî Ehl-i Sünnet i’tikâdını] nakledenler vâsıtasıyla topladı. Bu bilgileri çeşitli aklî ve naklî delîllerle ispat etti.Yaşadığı coğrafî bölge ve zamânın şartlarında, Ehl-i sünnet i’tikâdını müdâfaa ve açık bir şekilde îzâh ederek müslümânların bu doğru yolda kalmalarına çalıştı. [Ahmed Zühdü Paşa, Taşköprüzâde, Seyyid Abdülhakîm Efendi]
"İbnü’l-Hakîm Semerkandî" adıyla meşhûr Ebü’l-Kâsım İshâk bin Muhammed, Ebû Muhammed Abdülkerîm bin Mûsâ el-Pezdevî, Ebü’l-Leys el-Buhârî ve Ebü’l-Hasan Ali bin Saîd gibi ilim ve takvâ yönünden yüksek âlimler, onun tedrîs halkasında yetiştiler.
Ebû Mansûr Mâtürîdî’den sonra da talebeleri, talebelerinin talebeleri bu kıymetli bilgileri, yazdıkları yüzlerce kitapla, kendilerinden sonraki nesillere ulaştırdılar. Amelde (ibâdette) Hanefî mezhebine tâbi olanların ekserîsi Mâtürîdî i’tikâdındadırlar.
