Krizin sandıkla imtihanı

2001 yılı şubat ayında patlak veren ekonomik krizle birlikte yaşam kalitesi belirgin bir biçimde düşen büyük bir seçmen kitlesi Pazar günü sandık başına gidiyor. Ankara Ticaret Odası olarak krizin etkilerini belirlemek amacıyla yaptığımız araştırmanın sonuçlarını duyurarak seçim öncesinde bir Türkiye panoramasını dikkatinize sunmak istedim. "Krizde tüketici eğilimleri" konulu araştırmamıza göre krizle birlikte ikinci sınıf ve ikinci el ürünlere olan talep arttı. "Devir hesap devri" diyen vatandaş, evde üretip evde tüketmeye başladı. ¥ Orta direk olarak tabir edilen orta gelir grubu açık parfüm, açık deterjan, açık bakliyat gibi nispeten ucuz ürünlere yöneldi. Daha alt gelir grupları ise ucuz olması nedeniyle kırık bisküvi, kırık yumurta ve bayat ekmek gibi ürünlere rağbet etmeye başladı. ¥ Haftada 1 kez dışarıda yemek yiyen her iki aileden biri bu alışkanlığını değiştirmek zorunda kaldı. ¥ Orta direk otomobil tercihini ikinci elden yana kullanırken, kaza yapan araçlardan sökülen sağlam parçalara olan talep arttı. Çıkma balata, çıkma rot, çıkma kapı, çıkma kaporta yok satıyor. ¥ Çocuklarını özel okullara gönderen orta gelir grubuna mensup her üç aileden biri, bu yıl devlet okullarına yöneldi. ¥ Tüketici, veresiye nedeniyle bakkala döndü, süpermarketlerden alınan ürün yelpazesi zorunlu maddelere kadar daraldı. ¥ Yüksek akaryakıt fiyatları nedeniyle otomobiller garaja çekildi. Geçen yıllara göre kentlerde trafik sıkışıklığı yaşanmıyor. ¥ Ekonomik kriz düğün törenlerini de yarı yarıya azalttı. Çiftler sade bir nikah törenini tercih ederken, kiralık gelinliklere olan talep arttı. Boşanmalarda artış ise 2001 yılında bir önceki yıla göre yüzde 14. ¥ Buzdolabı, televizyon, çamaşır makinası gibi ikinci el kullanılmış ev eşyaları altın yılını yaşıyor. ¥ Alt gelir grubunun büyük bir çoğunluğu giyim eşyası ihtiyacını bitpazarlarından karşılar hale geldi. ¥ Tüketici faturalı telefon hatlarını iptal ederek, kontürlü telefonlara döndü. ¥ Alt gelir grupları için gecekondu yapmak bile lüks hale geldi. Gecekondunun yerini karton evler, teneke evler aldı. Her kesimden insan gözle görülür ölçüde fakirleşti. Krizin olumsuz etkileri, Pazar günü sandığa da yansıyacak. 1999 seçimleri öncesinde "büyüyen, zenginleşen, üreten yeni bir Türkiye" vaad edenler 3 Kasım'da halkın karşısına çıkacaklar. 3 Kasım'da siyasetçiler susacak, halk konuşacak. Anlaşılan bu seçimler, krizin sandıkla imtihanı olacak.