‘Güneşe gözlüksüz bakmayın''

Mete Işıkara "Ülkemiz, bu asrın sonunda ve önümüzdeki asrın başında iki tam güneş tutulması yaşayacak olması bakımından çok şanslı. Bu güzel doğa olayında dikkat edilecek en önemli konu, Güneş tutulmasına çıplak gözle bakılmaması." diyor. Prof. Dr. A. Mete Işıkara''nın görüşleri şöyle... Kimdir? 1964 İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Jeofizik Bülümü mezunu. 1970 yılından itibaren yurt içinde ve İngiltere, Almanya, Yunanistan, Tokyo gibi yurt dışındaki birçok rasathanede araştırmacı olarak görev aldı. 1987''den sonraki çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü bünyesinde sürdürdü. Birçok önemli bilimsel ve mesleki faaliyeti bulunan Prof. Dr. A. Mete Işıkara, 1991''den beri de Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü olarak görev yapıyor. 11 Ağustos''ta Güneş tutulacak 11 Ağustos''ta gözleyeceğimiz Güneş tutulması, son bin yılın son güneş tutulması olması bakımdan önem arzediyor. Biliyorsunuz güneş tutulması dediğimiz olay, Ay''ın Dünya ile Güneş arasına girip, güneşi örtmesidir. Bu bazen parçalı, bazen halkalı, bazen de tam oluyor. 11 Ağustos''ta ise, hem tam tutulma olacak, hem de bu tutulma bütün ülkemizde görülebilecek. Kaç dakika sürecek? Ortalama olarak 2 dakika güneş tam olarak tutulacak ve Bartın Cizre hattında bulunan yörelerimizde tam tutulma görülebilecek. Örneğin Sivas, Kastamonu, Amasya, Elazığ Diyarbakır, Çorum gibi yörelerimizde... Orada öğleden sonra, 14.00 ile, 14.00 küsur civarında tam örtüşme olacak. Bilim adamlarınca önemi ne? Bu tutulmada, astronom arkadaşların dediğine göre taş tabakası ortaya çıkacakmış. Önemli olmasının nedeni şu ki, güneşin ısısından çok daha fazla bir ısı olması diye ifade ediyorlar ve onun kaynağını arıyorlar. Bu arada eğer o sürede güneş üzerinde patlamalar olursa, o patlamaların fotoğraflarını da kaydetme imkanı olacak. Ondan sonra da hepimiz için ilginç olan şu ki oradaki vatandaşlarımız o dakikalarda gece gibi, gök yüzündeki yıldızları görecekler. Türkiyemizin diğer yöreleri bunu parçalı izleyecek. Doğu Anadolu''da kapanma yüzdesi fazla. % 97- 98''e kadar örtülecek. Çok az bir parça aydınlık kalacak. Ankara''da % 96''sı , İstanbul''da 95''i İzmir''de de % 84''ü kapanacak. Ve Batı''ya gittikçe kapanma yüzdesi azalıyor. Tüm dünya izleyemiyor Güneş tutulması, Dünya''nın her yerinde görülmeyecek. Bu görünme olayı, İngiltere''nin güneyinden başlayacak. Avrupa''yı kat edecek. Macaristan, Yugoslavya, Bulgaristan, Karadeniz oradan sonra Türkiye... Ve takribi olarak Hindistan''da bitecek. Örneğin Rusya''da veya Amerika''da görülmeyecek. 11 Ağustos''ta havanın açık olması ihtimali çok fazla. Özellikle İç Anadolu''dan ve Doğu Anadolu''dan geçtiği için, oralarda bulutlanma ihtimali çok az. Dolayısıyla, bu çok kısa sürede meydana gelecek tam Güneş tutulması astronomlar için çok önemli. Astronomlar için o 2,5 dakika çok önemli. Onlar Güneşin önemli fotoğraflarını çekiyorlar. Bilinen bir olay Güneş tutulması, öyle bilinmeyen bir astronomik olay değil. Biliyorsunuz geçenlerde medyamız, "Saroz Körfezi''nde deprem olacak" diye bir söylenti çıkartmıştı. Bu da bizi çok üzmüştü. Çünkü her vesileyle her defasında söylemişimdir ki, bugünkü teknoloji ile depremin nerede nasıl ve ne şiddette olacağını önceden tespit etmek asla mümkün değil. Ama bu Güneş tutulması çok önceden bililen bir olay. Örneğin 21 yüzyılda ülkemiz yine şanslı. 2006''da da ülkemizde Güneş tutulması yaşanacak. Bu sefer Güneş Antalya''dan girecek, Trabzon''dan çıkacak. Dolayısıyla bu yüzyılın sonunda, diğer yüzyılın başında olmak üzere 2 tane tam güneş tutulmasını yaşayacağız. Bu konuda internetten bilgi almak isteyen okuyucularımız, "web.boun.edu.tr" den "eclips99"a girerek konu hakkında detaylı bilgi alabilirler. Turist akını olacak mı? Biz bu işe ta 1996''da başladık. Üç senedir çalışıyoruz. Hakikaten bugün insanlar artık doğa olayına çok meraklılar. Gök cisimlerinin hareketine merak eksik olmuyor. Bu bakımdan tam Güneş tutulması olacak bölgelerimize turist akını bekliyorduk. Ama maalesef ülkemiz aleyhine yapılan propagandalardan dolayı zannediyorum beklentimizin altında bir ziyaretçimiz olacak. Tam Güneş tutulması olan yöredeki insanlarımız çok büyük beklenti içindeler ama hayal kırıklığına uğramasınlar. İnşallah son günlerde bir turist akını gelir, ama şu andaki gerçek bu. Nasıl bakacağız? Güneş tutulması olayına, bir kere çıplak gözle kesinlikle bakılmasın. İsli cam ile de bakılmasın. Bilimsel olarak Mylor üzerine alüminyum kaplama bir gözlükle bakılması gerekiyor. Ama gözlük yoksa vatandaş ne yapacak? -Ya kaynakçı gözlüğü kullanabilirler... -Ya da kullanılmış röntgen filmlerinin siyah olan bölümlerini üst üste koyup, iki kat yapıp bakabilirler. -Ya da kullanılmış, siyah beyaz filmlerin yanmış bölümlerini ikiye katlayıp onunla bakabilirler. Eğer bunlara uyulmaz da çıplak gözle bakılırsa, acı duyma hissi olmadığı için geçici ve kalıcı tahribatlar yapıyor. Tam tutulmadan sonra kenardan güneşin ışınları gelmeye başlıyor. O sırada gözün diyafram bölümü alabildiğince açık. Güneş ışını geldiğinde kapanacak. Ama o ışığın geldiği anda kapanma süresinde bile alınan ışık diyaframı yırtmaya yetiyor. Işıkara''dan bir hatıra - Az daha gözüm kör oluyordu - Güneş tutulmasında çıplak gözle bakılsa ne olur gibi bir merak içinde olanlar olabilir? Zaten insanın başına çok zaman da meraktan gelir ne gelirse... Ben bu konuda okuyuculara bizzat kendimi örnek göstereceğim. Ben 1966''da bir güneş tutulması yaşadım. Sabah saatleriydi ve parçalıydı. Çok da bir kararma olmamıştı. Bize o zaman kimse çıplak gözle bakmanın tehlikesinden söz etmemiş olacak ki, bu tutulmayı çıplak gözle izlemiştim. Yıllar sonraydı... Hani işte yaşımız icabı gözlük ihtiyacı doğuyor ya. Ben de gözlük için Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göz Kliniğine gitmiştim. Oradaki hocamızın gözüme baktığı zaman bana ilk sorduğu soru şu oldu: -Hiç güneş tutulmasına baktın mı? -Evet Dedi ki: -Bir gözünü kör olmaktan kıl payı kurtarmışsın. Görmeyi sağlayan odağın bir yanı yanmış. O zaman anladım ki, yıllardan beri bir gözümün zayıf olması doğuştan değil, Güneş''e bakmaktan olmuş. Ben ki, parçalı bir güneş tutulmasına bakmıştım. Şimdiki ise tam tutulma olacak. O bakımdan "Birşey olmaz!" demeyin.