150 yıllık yolculuğun izleri

Sultan Abdülaziz’in Avrupa’ya yaptığı yolculuk ve sonrasında Fransız İmparatoriçesi Eugénie’nin İstanbul’a seyahatinin sanata ve basına yansımaları, bir sergiyle gün yüzüne çıkarılıyor.

Murat Öztekin - Sultan Abdülaziz, tahta geçtikten sonra yapılmamış bir şeyi gerçekleştirdi; imparatorluk dışına seyahat eden ilk Osmanlı padişahı oldu... Sultan’ın maksadı ise yeni dünya ile diplomatik yakınlık kurmaktı… 21 Haziran’da yola çıkan Sultan Abdülaziz’in, 7 Ağustos 1867 tarihine dek Fransa, İngiltere, Belçika, Prusya, Avusturya-Macaristan ve Mısır’ı ziyaret etti... İşte Sultan’ın Avrupa’ya yaptığı bu yolculuk ve sonrasında Fransız İmparatoriçesi Eugénie’nin İstanbul’a seyahatinin sanata ve basına yansımaları, bir sergiyle gün yüzüne çıkarılıyor. Notre-Dame de Sion’da sanatseverlerle buluşan “Paris’te Bir Padişah, İstanbul’da Bir İmparatoriçe” adlı sergi, Fransızların o yıllarda Osmanlıya hiç de “Fransız kalmadıklarını” yaklaşık 150 sene sonra vesikalarla gösteriyor. Sergide gravür, illüstrasyon, gazete kupürleri ve fotoğrafların yanı sıra orijinal resimlerle Padişah ve İmparatoriçe’nin izlerini sürüp iki imparatorluk başkentinin mazisine seyahat ediliyor. Sultan’ın Paris’te katıldığı yemeklerin menüsü gibi enteresan detaylar da burada görülebiliyor.

OSMANLI, KENDİNİ GÖSTERDİ
Sorularımızı cevaplayan sergi küratörlerinden Aylin Koçunyan, serginin bir birini tamamlayan iki kısımdan meydana geldiğini kaydederek “Sultan Abdülaziz’in 1867’de Avrupa’ya yaptığı seyahate ve karşılığında 1869’da İmparatoriçe Eugénie’nin Osmanlı payitahtına ziyaretine odaklanıyoruz. Sultan Abdülaziz’in Paris’te bulunduğu zamanda ilk endüstriyel fuarlardan biri olan Evrensel Sergi açılmış. Osmanlı, sergide sadece sanayi üretimlerini değil geleneksel değerlerini de teşhir etmiş. Osman Hamdi Bey gibi tanınmış Osmanlı ressamlarının eserleri orada Fransızlara sunulmuş. Farklı galerilerden meydana gelen Evrensel Sergi’nin bahçesinde bir Türk mahallesi de inşa edilmiş. Böylece Osmanlı kültür görünür olmuş” ifadelerini kullanıyor.
Serginin Türkiye ve Fransa’da yapılan araştırmalardan sonra meydana geldiğini söyleyen Koçunyan “O devirdeki önemli gazeteleri inceleyerek yayımlamış eserleri bir araya getirdik. Bunların kayıtlarını Fransa’daki Millî Kütüphane’de bulduk. Fransız Millî Arşivlerinden ve Türkiye’de arşivlerden ve özel koleksiyonlardan da eserler temin ettik” şeklinde konuşuyor.

Osmanlıda yaşananlara ‘Fransız’ kalmamışlar
“İki seyahat Osmanlının Avrupa’da kendi sergilemesine imkân tanıdı” diyen küratör Aylin Koçunyan sözlerine şöyle devam ediyor: Bu seyahat illüstrasyonlara, gravürlere ve tablolara yansımış. Dolayısıyla o devride Osmanlı ve Sultan Abdülaziz’in Batılı gözüyle nasıl algılandığını ortaya konuluyor. Fransızlar modernleşme safhasında olan bir Osmanlı gördükleri için bakışları pozitif olmuş. Sultan Abdülaziz’in seyahati sonrasında Osmanlıda da kurumsal bir takım değişimler olmuş. Osmanlıdaki Fransız tesirinin bu seyahatle başladığını söyleyemeyiz ama pekiştirdiğini ifade edebiliriz. Galatasaray Lisesinin kuruluşu bunlardan biri… “Paris’te Bir Padişah, İstanbul’da Bir İmparatoriçe” sergisi 14 Mart’a kadar Notre-Dame de Sion’da ziyaret edilebilecek.