Abdüllatif Uyan

Hammâd bin Seleme hazretleri, Tebe-i tâbiînin büyüklerinden olup, pek çok ibâdet yapardı. Şöyle ki;

Hamîd-üt-Tavîl hazretleri Tâbiînin meşhûr hadîs âlimlerindendir. Boyu kısa, fakat elleri uzun bir zât idi. Şöyle ki;

Hafs bin Gıyâs hazretleri Hânefî mezhebi imâmlarındandır. Son derece cömert ve dînine bağlı bir zât olup, hadîs âlimidir.

Hasan-ı Basrî hazretleri, Habîb-i Acemî hazretlerini çok sever, ba'zan meclisinde sohbet etmesini söyler, O da sohbet ederdi.

Horasanlı biri, Habîb-i Acemî hazretlerine gelip; "Efendim, biz hacca gidiyoruz. Dönünceye kadar şu onbin dirhem ile benim için bir ev alır mısınız?" dedi.

Bir gün Hasan-ı Basrî hazretleri Dicle Nehri kenarında gemi bekliyordu. O sırada Habîb-i Acemî hazretleri oraya geldi.

Habîb-i Acemî hazretlerini isanlar Terviye günü Basra'da, Arefe günü Arafat'ta, bayram günü başka bir yerde görürlerdi. Sevenlerinden bir kişi bir gün;

Habîb-i Acemî hazretleri büyük Velîdir. Bir gün yaşlı bir kadıncağız çok telâşlı olarak bu zâtın huzuruna geldi.

Habîb-i Acemî hazretleri Fırat nehri kıyısında bir kulübe yapıp, orada kendini ibâdete vermiş ve bu sebeple evini ihmal etmişti birkaç gün.

Bir gün, zâlim Haccac; "Hasan-ı Basrî'yi bulup bana getirin!" diye emretti. Memurlar seferber oldular. Her yeri aradılar.

Habîb-i Acemî hazretlerine bir gün, bir kimse geldi ve; "Benim, senden yüz dirhem alacağım var" dedi. Ve istedi bu parayı.

Habîb-i Acemî hazretlerinin bir kulübesi vardı ve orada gece gündüz ibâdet ederdi. Bir gece, elbisesinin söküğünü dikiyordu ki, birden iğnesini yere düşürdü.

Habîb-i Acemî hazretleri gençliğinde çok zengin olup, fâizle para verirdi insanlara. Bir gün evde sofraya oturmuştu ki, kapıya bir fakir gelip; "Allah için yiyecek verin" diye yalvardı.

Fudayl bin İyâd hazretleri, gençliğinde eşkıyâlık yapıyordu. Sonra tövbe etti ve yükselip, büyük bir Velî oldu. Hârun Reşîd'e nasîhatları meşhurdur. Tövbe edicilerin başında, bu zat vardır.

Fudayl bin İyâd hazretleri bir gün; "Bir kişi Allah'a âsi olsa, mahlûklar da ona isyân eder. Ben Rabbime isyân edip etmediğimi, hayvanlarımın tavrından anlarım" buyurdu.

Fudayl bin İyâd hazretleri, gençliğinde eşkıyâlık yapardı. Bir gün adamları, büyük bir kervanın geleceğini haber aldılar. Kervandaki birinin çok malı vardı.

Fudayl bin İyâd hazretlerinin vefâtı yaklaşınca, hanımını çağırıp; "Ben ölünce, şu iki kızımı alıp Ebû Kubeys dağına çık. Orada duâ et" diye vasiyyet etti. Kadıncağız sordu:

Bir gün, Fudayl bin İyâd hazretleri Mira dağında bulunuyordu. Yanında bâzı sevdikleri de vardı. Bir ara onlara dönüp; "Meselâ Allah dostu bir Velî zât şu dağa "sallan!" diye seslense, dağ o an sallanır" buyurdu. O sözünü bitirdi.

Fudayl bin İyâd hazretlerinin bir oğlu vardı ki, ne zaman Kur'ân-ı kerîmi dinlese, âhiret korkusundan bayılır, düşerdi. Bir gün babasının yanına bir hâfız geldi. Sesi çok güzeldi.

Hârun Reşîd, bir gün Fudayl bin İyâd hazretlerine geldi ve kendisinden biraz nasîhat istedi. Hazret-i Fudayl; "Ey Hârun! İyi bil ki, senin şu güzel yüzün Cehennemde yanar da çirkinleşir" buyurdu. Hârun ağlamaya başladı.