DİPLOMATİK MÜNASEBETLERİN 30. YILINA DOĞRU… Türkiye Tacikistan ilişkileri umut vadediyor

 

 

 

 

Tacikistan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 29 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler kurulmuştur. Bu yıl, Tacikistan ile Türkiye arasında diplomatik ilişkilerin kuruluşunun  29. yıl dönümüdür.

Bu yıllar içerisinde iki ülke arasındaki diplomatik münasebetler sayesinde farklı alanlardaki gelişmelerle olumlu sonuçlara ulaşılmıştır. Bugüne kadar ilişkilerimiz güven ortam içinde, gerekli siyasi ve hukuki alt yapı ile karşılıklı iş birliğinin temini için vesilelerle hazır hâle getirilmiştir. Türkiye ile ilişkilerimizin ekonomik, ticari ve yatırım boyutlarının yanı sıra, siyasi ve güvenlik ilişkilerimize uygun bir seviye getirilmesine yönelik çalışmalarımız da bir diğer önemli önceliğimizdir.

 

65 ANLAŞMA İMZALADIK

 

Tacikistan’ın bağımsızlığından günümüze kadar iki ülke arasında 65 anlaşma ve diğer iş birliğimizi pekiştirici belgeler imzalanmıştır. Bu antlaşmaların siyasi, ekonomik, ticari, sanayi, yatırım, eğitim, sağlık, kültür, sosyal ve beşeri alanlarda iki ülkenin iş birliğine ciddi katkısı olmuştur. Hâlihazırda Türkiye ile Tacikistan arasında yaklaşık 30’a yakın anlaşma müzakereleri devam etmektedir.

1992’den bu yana kadar ülke liderlerinin, üst düzeyde karşılıklı ziyaretleri ve onların yapıcı görüşmeleri, iki ülke arasındaki iş birliklerinin gelişmesi ve güçlenmesi için önemli rol oynamaktadır.

 

MÜNASEBETLER İVME KAZANDI

 

Bu safhada, Tacikistan Barış ve Ulusal Birlik Kurucusu-Millet Lideri, Tacikistan Cumhurbaşkanı, Sayın Emomali Rahmon’un 2012 yılında, Türkiye’ye yaptığı resmî ziyaret ve Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayip Erdoğan’ın 2019 Tacikistan’a çalışma ziyareti, ikili ilişkilerimize önemli ivme kazandırmıştır. İki ülke yetkilileri, karşılıklı ziyaretler çerçevesinde imzalanan ikili anlaşmaların tamamının hayata geçirilmesi adına üzerine düşen görevi yapmaya gayretli olduğunu ve gerekli hassasiyeti gösterdiklerini önemle ifade etmişlerdir.

İki ülke, Tacikistan Cumhurbaşkanı’nın 2012 tarihinde Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyaret sırasında ilişkilerin kurumsal zemine kavuşturulması amacıyla “Türkiye Cumhuriyeti ile Tacikistan Cumhuriyeti arasında İşbirliği Konseyi Kurulmasına İlişkin Ortak Açıklama” imzalamıştı. Bugün iki taraf, üst düzeyde yapılması kararlaştırılan İşbirliği Konseyi için hazırlıkların devam ettiğini ifade etmişlerdir. İşbirliği Konseyi çerçevesinde daha fazla konunun değerlendirmeye alınacağını ve iş birliklerinin hayata geçirileceği kanaatini taşıyoruz. Bu dönemde, geçtiğimiz yıl özellikle iki ülke cumhurbaşkanlarının telefon görüşmeleri de çok önemliydi.

Buna ilaveten, 2016 yılın sonunda, Türkiye Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu, Tacikistan’a resmî bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Tacikistan Dışişleri Bakanı Sayın Sirojiddin Muhriddin ise 2019 yılında resmî ziyareti kapsamında Türkiye’ye gelmiştir. Bakanlarımızın bu ziyaretleri, iki ülke arasındaki temasların ve iş birliğinin geliştirilmesi adına olumlu bir zemin oluşturmuştur.

İki ülke ilişkileri parlamenterler seviyesinde de gelişerek güçlenmekte olup, bu bağlamda Parlamentolar Arası Dostluk Grubunun katkısı da çok önemlidir.

Kapsamlı iş birliği konuları ve iki ülkenin gelecek ilişkileri sürekli olarak Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) Toplantısı, Siyasi İstişareler, Konsolosluk İstişareleri, Hukuk İşler Komisyonu ve İşadamları Forumu çerçevesinde Duşanbe ve Ankara’da ele alınmaktadır.

 

TEMELDE EKONOMİ VAR

 

Ekonomik iş birliği, ikili ilişkilerimizin en temel alanlarından birini teşkil etmektedir. İki ülke arasındaki karşılıklı olumlu münasebetlerin ekonomik ve ticari iş birliğine katkısı oldukça büyüktü ve mevcut durum Türkiye açısından da memnuniyetle karşılanmaktadır. Son yıllarda, her iki taraf da sahip olduğu ticari ilişkileri ve kapasitelerini artırmak adına çabalamakta ve dost Türkiye bu hususta Tacikistan’ın beşinci ticaret ortağı olmaya devam etmektedir.

Yapılan analizler gösteriyor ki; iki ülke iş birliğinin gelişmesi yüksek potansiyele sahip olup, iki ülke arasındaki ticaret artışı yeterince umut vermektedir. İki ülkenin liderleri ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkarmayı hedef olarak kabul etmiş ve ülkemiz bunu en önemli ticari hedeflerinden biri olarak kabul etmektedir. Bu amaca ulaşmak için tüm imkânlar mevcut olup yetkililerin pratik çözüm önerileri konusunda çalışmalarına devam etmektedirler.

Türkiye, önemli ortağı olduğu Tacikistan’dan alüminyum yarı mamulü ve pamuk ithal etmekte olup, Türkiye’den de Tacikistan’a inşaat ve taahhüt, inşaat malzemeleri, halıcılık, mobilya üretimi, kozmetik, gıda ürünleri, tekstil ürünleri, hazır giyim ve kimyevi mamuller ihraç edilmektedir.

 

DİREKT YATIRIMIN TESİRİ

 

Tacikistan Devleti, Türkiye’den direkt yatırımın ülke ekonomisine çok olumlu etkisi olduğunu kabul etmiş, bu anlamda gerekli tüm imkânları ve altyapıyı yatırımcılar için sağlamıştır. Yatırım analizleri göstermektedir ki, son yıllarda Tacikistan’daki Türk yatırımlarının artışı devam etmektedir. 2007-2020 yılları arasında, ülkeye Türkiye’den yapılan yatırım, yaklaşık 200 milyon dolar olup, bu iş birliğinin geliştirilerek devam etmesi için uygun şartlar günümüzde her zamankinden daha fazladır.

Tacikistan’da ticari alanlara yatırım yapılması ve yerel ham maddelere dayalı müşterek sanayi kuruluşlarının kurulması, Tacikistan ve Türkiye’nin iş birliğinin önceliğidir. Günümüzde, Tacikistan topraklarında yaklaşık 90 müşterek veya sadece Türk sermayeli şirketleri farklı sektörlerde faaliyet göstermektedir.

Buna ilaveten, Tacikistan kardeş ülke Türkiye ile müşterek fabrikalar tesis ederek, altın, mineraller, pamuk işleme, alüminyum ve diğer alanlarda üretim yapmayı hedeflemiştir. Tacikistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı sırasında, Türk şirketleri ülkede 500 milyon dolarlık çeşitli projelerin ihalelerinde katılmışlardır. Diğer taraftan, iki ülke arasında ekonomik, sosyal ve kültürel bağların güçlendirilmesi amacıyla TİKA Duşanbe Koordinatörlüğü çalışmalarını başarıyla yürütmektedir. TİKA aracılığıyla Tacikistan’da onlarca proje yaklaşık 50 milyon dolar destekle hayata geçirilmiştir.

 

ULAŞIM VE İLETİŞİMDE İŞ BİRLİĞİ GEREKİYOR

 

Ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi konusunda, ulaşım ve iletişim ağlarında uygun ortaklık ortamının kurulmasının, ilişkilere daha fazla katkı sunacağına inanıyoruz. Karşılıklı iş birliği belgeleri çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti ile ikili kargo taşımacılığı ve transit taşımacılık alanı oldukça iyi durumdadır. Bugün, diğer ülkelerden gelen kargo taşımacılığı ile Türkiye’nin topraklarından Tacikistan’a ve Tacikistan’dan diğer ülkelere uzanan taşımacılık ve iş birlikleri olumlu bir seviyeye gelmiştir.

Bugün, Tacikistan hava yolu ulaşımında kapasitesi ve iş birliğinin düzeyinden çok memnundur. Türk Hava Yolları ve Somon Air, İstanbul-Duşanbe hattında tarifeli sefer düzenlemektedirler. Bu alandaki ilişkilerin geliştirilmesi, ticari imkânları vatandaşlar için uygun hâle getirmektedir. Bu bağlamda, Tacikistan vatandaşları için dünyaya açılan kapı olan Türkiye, en önemli transit ülke hâline gelmiştir.

Ayrıca Tacikistan’ın en çok önem verdiği ve hükûmetimizin 4 stratejik ana hedefinden olan enerji bağımsızlığını elde etmek, uluslararası ticaret yollarına ulaşım sorununu ortadan kaldırmak, gıda sağlığı temin etmek ve sanayileşme gibi alanlarda Türkiye’nin tecrübelerini ve yatırımlarını değerli bulmaktadır.

Aynı prosedür, karşılıklı ve faydalı ortaklık içinde yeni teknolojileri kullanarak, Türkiye’de olduğu gibi tarım ürünleri, inşaat, hafif sanayi ve gıda işletmelerinin oluşturulmasında, serbest ekonomik bölgeler için ortak yatırım projelerinin uygulanması yönünde ekonomik kurumlar ve aynı şekilde tarım açısından da yürütülmektedir.

Tacikistan Devleti bağımsızlığı döneminde yatırım ortamını uygun hâle getirmek amacıyla iş birliği yapılan ilgili sektörlerin kanuni mevzuatlarını basitleştirerek kolaylaştırmış ve en uygun şekle getirmiştir. İlgili kanunlar yabancı yatırımcıya en geniş imkânları, özellikle vergi ve gümrük ayrıcalıkları sunmaktadır.

Bütün dünyada olduğu gibi COVID-19 salgınının yayılması, bazı tedbirlerin uygulanmasını ve iki ülke arasındaki diğer ortaklık planlarının ertelemesine sebep oldu. Buna rağmen, DEİK Türkiye-Tacikistan İş Konseyi ile iş birliği içinde, bu dönemde 5 video-konferans ile iki ülkenin sektör yetkilileri ve iş adamlarıyla, salgın sırasında ve sonrasında iş birliği konularını değerlendirmeye devam ettiler.

Buna ilaveten, iki ülkenin kültürel, eğitim, sağlık, turistik ve diğer alanlarındaki ortaklıkların geliştirilmesinden yanayız. Bugüne kadar kültür, eğitim ve turizm alanlarında kapsamlı iş birliğinin geliştirilmesine katkı sağlayacak uygun kanuni çerçeveler oluşturularak hazır hâle getirilmiştir.

 

ORTAK TARİHÎ DEĞERLERİMİZ VAR

 

Halklarımız ve ülkelerimiz arasında iş birliğinin daha da geliştirilmesi için ortak tarihî ve kültürel değerlerin olduğunu düşünüyoruz. Başta Mevlana Celalettin-i Rumi olmak üzere değerli şahsiyetlerden güç alan bir kültürün mirasını paylaştığımız Türkiye ile özel yakınlığımız ve ortak değerlerimiz bulunmaktadır. İki ülke halkları arasındaki kültürel yakınlıklar ve karşılıklı samimi hislerimiz, ilişkilerimizin temelini oluşturmaktadır. Bu mirastan çeşitli alanlarda iş birliğinin daha da geliştirilmesi için etkili bir şekilde kullanılması gerektiğine inanıyoruz.

Hazreti Mevlâna’nın doğum günü olan 30 Eylül, çeşitli faaliyetlerle Tacikistan’da da kutlanıyor. Bu kontekste iki ülkenin desteği ile 2018 yılında Tacikistan’da “Mevlâna, halkları ve medeniyetleri birbirine bağlar” sloganıyla uluslararası bir konferans düzenlenmiştir. İki ülke tarafları, kültür günleri ve diğer kültürel programlarını birbirlerinin topraklarında yapmaya devam etmektedirler. Ayrıca bugün Tacikistan’da, Türk sineması, müziği ve geleneksel mutfağı epey meşhurdur ve yakın zamanda iki ülke arasında imzalanan programlar mutabakatıyla ülkede daha fazla tanıtım yapılmasını sağlayacaktır.

Ülkelerimiz eğitim alanında da iş birliklerini sürdürmektedirler. Bugün Tacikistan’dan 600’den fazla öğrenci Türkiye’nin farklı üniversitelerinde eğitim görmekte olup, yakın gelecekte iki ülke arasındaki bağların daha da güçlenmesine vesile olacaklarına inanıyoruz. “TÖMER” Eğitim kurumu Tacikistan Cumhuriyeti’nde de faaliyet göstermektedir. Bununla birlikte ülkemiz Türkiye Maarif Vakfı’yla iş birliğini daha da genişletmek amacıyla, görüşmelerini sürdürmektedir.

Kardeş şehirler olarak uzak bölgelerde bulunan ülkeler arasında kültürel ve ticari bağların teşvik edilmesini amaçlayan hukuki ve sosyal anlaşmalardır. Bu vesile ile Ankara-Duşanbe (Tacikistan) ve Konya-Kulob (Tacikistan)  şehirlerimizin kardeş şehir ilişkiler ile iki ülke sırasında geniş ilişkilerin artmasına uygun bir zemin oluşturmakta ve katkı sunmaktadır.

Türkiye, uluslararası arenada Tacikistan’ın önemli dost ve müttefikidir. Tacikistan ve Türkiye bölgesel ve uluslararası kuruluşlar bazında, örneğin Birleşmiş Milletler ve alt kuruluşları, İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve diğer uluslararası kurum ve kuruluşlarda başarılı bir şekilde iş birliklerini yürütmektedirler. Tacikistan ve Türkiye önemli meselelerin çözümünde bölgesel ve uluslararası arenada genel olarak aynı fikir ve aynı hedefi paylaşarak birbirlerini desteklemektedirler. Bu çerçevede, uluslararası platformda iki taraftan ortaya atılan teşebbüs ve yapıcı pozisyonlara gerekli destek karşılıklı olarak her zaman verilmiştir.

Bizler Türkiye ile kardeş ve dostane ilişkilerimizi ve verimli iş birliğimizin parlak geleceğine inanıyor ve bu yönde çalışmalarımızı gururla geliştirmeye devam edeceğiz.