Gıda krizi olur mu?..
Dünyada gıda kriz olur mu olmaz mı, olursa bizi ne kadar etkiler?.. Bunu yaşayarak göreceğiz. Ama bütün bir insanlık “…Dört dönümlük tarlasından alın teri ve emek ile üretilen mahsulüne bir akıllı telefonu layık gören dünyanın ‘Toprak Ana’ya, hak ettiği bedeli ödediğini…” görecektir.
1,5 milyara yaklaşan nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesi Çin son 3 yılda dünyanın en fazla stok yapan ülkesi konumuna geldi. ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, Çin'in 2022’nin ilk yarısında dünya mısır rezervlerinin %69'una, pirincinin %60'ına ve buğdayının %51'ine sahip olması bekleniyormuş.
Çin'i gıda maddesi stokçuluğuna iten korku ne?
Ukrayna-Rusya savaşının tetiklediği muhtemel gıda krizi sadece Çin’i değil başta Avrupa olmak üzere birçok ülkeyi de etkileyecek.
Dünyanın “ekmek sepeti” olarak bilinen Ukrayna ve Rusya'da yaşanan savaş nedeniyle buğday ve mısır fiyatları zaten zirve yapmış durumda. Tabii bunlar mevcut stok fiyatları üzerindeki oynamalar. Dünya Gıda Programı Başkanı David Beasley, "Ukrayna'daki mermiler ve bombalar küresel açlık krizini feci boyutlara taşıyabilir. Tedarik zincirleri ve gıda fiyatları önemli ölçüde etkilenecek" demiş.
Tedarik zincirindeki sorunlar mevcut stoklardaki fiyatları artırır ancak korkulan bu sezon üretimdeki kırılmaların açlığa yol açması. Zaten olmayan ürünün fiyatı olmaz. Biraz ileriye bakalım, asıl tehlike bu sezon yapılması gereken üretimin ne kadar olacağı.
Tarladan markete taklalar atarak gelen fiyat artışlarını "Vurgun ve soygun” olarak değerlendiren İstanbul Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Demir yerinde bir tespitle "Yıllık ürettiğimizin miktarın üç katını üretebilecek tarlalarımız var bunları işlemeliyiz ve ilerleyen süreçte tarım ve hayvancılığa büyük destek vermek zorundayız. 5 yıl sonra dünyada gıda savaşları başlayacak” demişti.
Bu ve benzer uyarılar yeni başlamadı. Geriye doğru baktığımızda, tarımda ne kadar kendine yeterli ülke olduğumuz farklı zaman ve mekânlarda müteaddit defalar tartışılmıştı.
Mesela, (MÜSİAD) Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği’nin Adana’daki 17-18 Aralık 2018 günkü “Tarımda Kalkınma” ana başlıklı İstişare Toplantısında konuşan MÜSİAD Adana Şube Başkanı Burhan Kavak’ın bugün için önemini daha artıran uyarıları var. Konuşmasında “…Bir hatırlatmada bulunmak istiyorum. Şu anda yılda üç kez ürün hasat edilebilen topraklarda, dünyanın bitki ürün çeşidi lideri bir bölgesinde bulunuyorsunuz” diyen Burhan Kavak soruyor;
“Toprağımız verimli, iklimimiz her çeşit ürüne müsait, çiftçimiz bilinçli ve çalışkan... Peki, bütün bunlara rağmen tarımsal potansiyelimizi ülke gelirine neden yeterince aktaramıyoruz? Çukurova toprakları kadar tarım arazisi bulunmayan Hollanda, tarım ürünleri ihracatında yıllık 100 milyar doları aşarken, Çukurova neden 1 milyar dolar sınırını aşamıyor?..”
Tartışmasız olarak verilecek cevap; “Ülkemizin verimli topraklarında tarımı sil baştan yapılandıracak stratejiye, modele ve çabaya ihtiyaç olduğudur.” Çözüm, topraktan soğuyan, emeğinin karşılığını alamayan çiftçimizi büyük şehir varoşlarından tekrar “Köye dönüş” için teşvik edecek tedbirler almakla başlar.
Bu şartların gereği olarak AK Parti, hazırladığı Ekonomi Reform Paketi ile alınacak tedbirlere ilişkin yeni bir taslak hazırlamaya başladı.
Çalışmanın merkezinde tarım üreticilerinin finansal şartlarını iyileştirme ve tüketiciye doğrudan ulaşma imkânlarını kurma var. Özellikle kooperatifler ve üreticiye yönelik yeni adımların yer alacağı taslak mevsim ısınmadan ve Meclis tatile girmeden önce çıkarılacak Ekonomi Reformu ile komisyoncuların aradan çıkarılarak “Tarladan Sofraya” bir sisteminin kurulması öngörülüyor. Hal Yasası’nda yapılacak değişikliklerle üretimden satışa kadarki süreçte maliyetlerin azaltılarak, gıda fiyatlarının düşürülmesi, üretici ve üretici örgütlerinin satış imkânlarının artırılması hedeflendi.
“Gıda krizi olur mu?” sorusunun cevabına gelince, ülkenin kaynakları (insan, toprak, enerji vs.) verimli kullanıldığında kriz olmaz. Kullanılmadığında ise beklemeye gerek yok bunun adı varlık içinde sıkıntıdır...