Telefonunuzdaki GPS yanlış yön gösteriyor olabilir! Dünya'nın Kuzey Kutbu hızla kayıyor
Uzmanlar, Dünya'nın manyetik Kuzey Kutbu'nun hareketinin 1990'lardan bu yana yılda 55 kilometreye kadar hızlandığını açıkladı. Dış çekirdekteki erimiş demir akışındaki değişikliklerden kaynaklanan bu kayma; uydular, akıllı telefonlar ve araçlardaki navigasyon sistemlerini bozarak küresel seyahati ve yön bulmayı sessizce aksatma riski taşıyor.
Bilim insanları dünyanın aslında iki Kuzey Kutbu olduğunu ve bunlardan birinin hareketinin küresel seyahat düzenini sessizce bozabileceğini ortaya koydu.
ABD'de yer alan Clemson Üniversitesi'nden Scott Brame, kayan "manyetik Kuzey Kutbu"nun, pusulaların gösterdiği yönü değiştirdiğini söyledi. Buna göre, Navigasyon sistemleri düzenli olarak güncellenmezse, akıllı telefonlardaki haritalar gibi günlük araçlar yanlış yönlendirmeler yapabilir.
Uzman, kutup beklenenden daha hızlı kayarsa ve modeller zamanında güncellenmezse, telefon veya araba GPS uygulamalarında büyük hatalar meydana gelebileceğini, bunun da insanların kaybolmasına, daha uzun rotalar kullanmasına ve hatta uzak bölgelerde güvenlik riskleriyle karşılaşmasına neden olabileceğini söyledi.
“İKİ FARKLI KUZEY KUTBU VAR”
Dünya'nın ekseninin tam tepesinde yer alan ve 'gerçek kuzey' adı verilen bir nokta bulunuyor. Ancak Brame'e göre, yüzyıllardır kuzey Kanada üzerinden kayan bir de 'manyetik kuzey' var.
Bilim insanlarına göre, manyetik kuzeyin hareketi 1990'lardan bu yana önemli ölçüde hızlandı. Eskiden yılda yaklaşık 10 ila 15 kilometre arasında olan bu hız, günümüzde yılda yaklaşık 55 kilometreye kadar çıktı.
Nature Geoscience dergisinde 2020'de yayımlanan bir araştırma, bu hızlanmanın ana nedeninin, Dünya'nın dış çekirdeğindeki erimiş demir akışındaki değişiklikler olduğunu gösterdi. Bu akış, gezegenin manyetik alanını değiştiriyor; ancak bu değişimi tam olarak neyin tetiklediği henüz net değil.
MANYETİK KUZEY KUTBU NEDEN KAYIYOR?
Manyetik Kuzey Kutbu'nun hareket etmesinin nedeni, Dünya'nın aktif bir çekirdeğe sahip olmasından kaynaklanıyor. Yeryüzünün yaklaşık 5 bin 150 kilometre altında başlayan iç çekirdek, muazzam bir baskı altında olduğu için katı halde bulunuyor ve eriyemiyor.. Ancak dış çekirdek, erimiş demir ve nikelden oluşuyor. İç çekirdekten gelen ısı, dış çekirdekteki erimiş demir ve nikeli hareket ettiriyor. Demir açısından zengin bu sıvının hareketi, tüm Dünya'yı kaplayan bir manyetik alan oluşturuyor.
Dış çekirdekteki erimiş demir hareket ettikçe, manyetik Kuzey Kutbu da yer değiştiriyor. Son 600 yılın büyük bölümünde, kutup kuzey Kanada çevresinde dolaştı ve 1990 yılına kadar yavaş (yılda 10-15 km) hareket etti. Ancak bu tarihten sonra hızı, yılda 55 kilometreye kadar dramatik bir şekilde arttı.
