Faiz çıkmazı... 300 bin kişi işsiz kaldı, iş dünyası ve yatırımcı isyanda!

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faiz belasını kaldıracağız, başka yolu yok” mesajı, sanayici ve ihracatçıların “Bu faizle yatırım imkânsız, küçülüyoruz. Tehlike büyük” açıklamalarına rağmen Merkez Bankası faiz indirmedi. İş dünyası “Faizler inmez, finansman desteklenmezse olumsuz tablolar görülebilir” uyarısı yapıyor...

Kaydet

CANAN ERASLAN - Enflasyonla mücadele programı kapsamında yüksek faiz silahını kullanan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), dün yapılan toplantıda faizi yüzde 46’da sabit tuttu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Şahsen faizsiz ekonomi özlemimi bundan sonra da gür bir seda ile dillendirmeye devam edeceğim. Faiz belasını kaldıracağız, başka yolu yok” mesajı ve iş dünyasının “imdat” çağrılarına rağmen faizin düşürülmemesi, ekonomistlerin ve iş dünyasının tepkisine sebep oldu. Bu faiz ortamında paranın yatırıma değil faize gideceğini söyleyen ekonomistler, bu anlayışın tersine dönmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, mevcut kredi limitlerini dahi kullanamadıklarını belirterek “Ödemeler aksıyor, alışveriş azalıyor, neticede ekonominin büyümesi yavaşlıyor” ifadesini kullandı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan “Endişeliyiz. Bizim enflasyonumuz yüzde 20 iken maliyetlerimizin yüzde 60’ları bulması bize ağır ve hak etmediğimiz bedeller ödetiyor” diyerek sanayicinin durumunu özetledi. Yaklaşık 800 bini aşkın üyesi olan İstanbul Ticaret Odasının (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç “Yüz binlerce kişiye istihdam sağlayan sanayicinin ödediği yüksek maliyet hafifletilmeli, yoksa bütün yatırımlar etkilenecek” değerlendirmesinde bulundu. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ise yurt dışında yatırım yapmanın Türk sanayicisi için ‘tercih değil zorunluluk’ olduğunu dile getirdi.

YATIRIM GÖÇÜ ARTIYOR

Son 2 yıldır enflasyonla mücadele için faiz silahını kullanan Merkez Bankasından dün gerçekleştirilen Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında sınırlı da olsa faiz indirimi beklentisi hâkimdi. Ancak İran-İsrail gerilimi sebebiyle maliyetlerin, paralel olarak fiyatların artacağı endişesiyle faiz oranı yüzde 46’da sabit tutuldu. Piyasa faizlerinin dahi yüzde 43’lerde olduğu ortamda, yüzde 34,5’e düşen enflasyona rağmen faizin indirilmemesi tepkilerin büyümesine neden oldu. Vatandaşın alım gücünün düşmesi ve azalan taleple zorda olan sanayici, ihracat pazarlarında güçlü durabilmek için yatırım ihtiyacını karşılamak için yurt dışına gidiyor. En fazla talep görenler, istihdam ve yatırım maliyetlerinin düşüklüğü sebebiyle Fas ve Mısır gibi ülkeler oldu. Sadece Mısır’a geçtiğimiz dönemde 3 milyar dolarlık Türk sermayesi gitti. Görüşlerini ileten iş dünyasının önemli temsilcileri, üretim ve ihracatın öncelik hâline geldiği politikalara dönüşü talep ediyor.

Faiz çıkmazı... 300 bin kişi işsiz kaldı, iş dünyası ve yatırımcı isyanda! - 1. Resim

FABRİKA GÖÇÜ 300 BİN KİŞİYİ İŞSİZ BIRAKTI

Yüksek faiz ve pahalı istihdamla artan yatırım göçünde ilk tercih Mısır oldu. Bü ülkeye 3 milyar dolar Türk sermayesi gitti. Türkiye'de 1.300-1.400 doları bulan istihdam maliyetinin bu ülkede 250-300 dolar olması büyük avantaj. 2025 itibarıyla 200'den fazla Türk tekstil fabrikası Mısır'a taşındı. Bunun da son 2 ayda Türkiye'de 300 bin kişilik istihdam kaybına sebep olduğu belirtiliyor. İşte göç eden ya da planlayan firmalar:

Eroğlu Grubu: Mısır'da eğirme, dokuma, giyim, yatak ve mobilyaya yönelik entegre bir kompleks kuruyor. Ayrıca, Mısır hükûmeti ile iş birliği içinde ikinci bir tesis için imza attı. Toplam yatırım tutarı 225 milyon dolar.
Yeşim Tekstil: Mısır'da 4 fabrikasında 13 bin kişiyi istihdam ediyor. Ayrıca 35 milyon dolar değerinde bir boyama fabrikası yatırım planı bulunuyor. Yeşim Tekstil, 2008'den beri Mısır'da.
RENE Textile: Mısır'da toptan tekstil üretiyor. Giyim, kumaş ve tekstil ürünleri alanında faaliyet gösteriyor.
Şirikçioğlu Grubu: Kahramanmaraş merkezli şirket, Mısır'da 700 milyon dolarlık bir yatırım planlıyor. 100 bin metrekarelik alanda 5 bin kişiye istihdam sağlayacak tesis hedefliyor.
FLO: Grup, 2002'de Fas'ın Kazablanka şehrinde ilk yurt dışı fabrikasını açtı. Yıllık 480 bin çift ayakkabı üretim kapasitesine sahip. Ülkede pazar lideri. 162’si fabrikada olmak üzere 427 kişiye istihdam sağlıyor.
ULUSOY: Türk devi ilk etapta Mısır'a 18 milyon dolarlık yatırım yaparak 855 kişiye doğrudan istihdam sağlayacak. Üretiminin yüzde 80'ini ihraç edecek.

HEM SATIŞLAR HEM DE KARLILIKLAR DÜŞTÜ

Verilere göre İSO 500’deki kuruluşların üretimden satışları 3 yıldır reel olarak geriliyor. Sanayiciler kazandıkları paranın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırmak zorunda kalıyor. Yine aynı verilere göre İSO 500 tarihinin en zorlu yıllarından biri görüldü. İSO Başkanı Bahçıvan “OVP’ye inancımızı bugün de yineliyoruz fakat geldiğimiz noktada önümüzdeki dönemde program hedeflerinden uzaklaşıldığı algısının oluşmaması temel anlayış olmalı” dedi.

KONKORDATO RİSKİ

▪️Şirketler, artan maliyet ve azalan talep sebebiyle borçlarını ödeyemez hâle gelince konkordato ve iflas başvurularında ‘patlama’ yaşanmaya başladı. Konkordatotakip.com sitesinin verilerine göre 2025’in ilk 4 ayında konkordato talepleri 2024’e göre rekor seviyede arttı. Geçici mühlet kararı yüzde 145 artarak 782’ye çıktı. Kesin mühlet kararı ise yüzde 287 artarak 526’ya ulaştı. Konkordato taleplerinin reddedilme oranı yüzde 95 artışla 333 olarak belirlendi. İflas kararı verilen şirket sayısı da yüzde 51,4 artarak 53’e ulaştı. Sadece nisan ayında 199 geçici mühlet, 136 kesin mühlet kararı çıktı. 87 konkordato ilanı reddedildi, 10 şirket hakkında iflas kararı verildi. Tekstilde bir yoğunluk olsa da gıdadan mutfak eşyalarına kadar birçok sektörde konkordato ilan eden şirket var.

İŞTEN ÇIKARMA ENDİŞESİ

Geçtiğimiz dönemde dünya devlerinde gördüğümüz toplu işten çıkarmalar ülkemizde de başladı.
Vestel’in, 2 bin çalışanını işten çıkaracağı duyuruldu. Ardından Zorlu Holding CEO’su bu haberi doğruladı. Vestel, global arenada faaliyet gösterdiği iştirakleriyle birlikte 25 bin kişiye istihdam sağlıyor.
BRS İplik, halka açık olmayan bir tekstil şirketi. 9 Mayıs 2025’te konkordato başvurusu yapan ve 3 aylık zaman alan şirketin bu aşamada 3 bin çalışanını işten çıkardığı iddia edildi. İddia henüz şirket tarafından doğrulanmadı.
Arçelik, bu yıl 150 kişiyi işten çıkardı. Dev şirket, 2025’in ilk çeyreğinde zarar açıklamıştı. İşten çıkarma kararını, sanayideki problemler, global pazardaki daralma, maliyet artışı ve yüksek enflasyon sebebiyle sıkı para politikasının devamı olarak açıklandı.
İsmi açıklanmayan ancak Türkiye’nin en büyük 20 sanayi kuruluşundan olduğu belirtilen bir şirket de çalışanlarının yüzde 10’uyla yollarını ayırdığını duyurdu.

İŞ DÜNYASI NE DEDİ?

FAİZLER PRANGAMIZ

▪️TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, şu an tüm iş dünyasının en çok yaşadığı sıkıntının finansmana erişim olduğunu ifade etti ve şunları söyledi: Piyasa âdeta kilitlendi. Kredilerdeki daralma ve yüksek faiz, özellikle KOBİ’lerimizin ayağına pranga. Ödemeler aksiyor, alışveriş azalıyor, neticede ekonominin büyümesi yavaşlıyor. Özellikle KOBİ’leri aylık kredi büyüme sınırı dışında tutmalıyız. Ticari kredi kartlarını da bu kredi sınırlaması dışına almalıyız. Emek yoğun sektörlerimiz, artan girdi maliyetlerinden dolayı rekabet gücünü ve ihracat pazarlarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Başta tekstil ve hazır giyim olmak üzere emek yoğun sektörlere ek destekler verilmesini gerekli görüyoruz.

ÜRETİM KAYBINA YOL AÇAR

▪️İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan "Sanayiciler olarak enflasyonla mücadeleye katkımızı fazlasıyla yapıyoruz ama görüyoruz ki en büyük ve hak etmediğimiz bedeli ödüyoruz. İmalat sektöründen kaynaklanan enflasyon yüzde 20 iken kullandığı kredi faizinin yüzde 60’ları bulması bu bedelin en somut göstergesidir. Maalesef ilerleyen süreçte buna bağlı üretim gücünün azalması ve mal arzının kesilmesi riskinin doğmasından endişe ediyoruz" dedi. Bahçıvan "Tedbir almazsak bir süre düşen üretim, kapanan tesisler ve ülkemizin üretim kaybı sonucunu doğuracak" ifadesini kullandı. Bahçıvan, İSO 500 sonuçlarını açıklarken bu görüşü dile getirmişti.

YATIRIMI ETKİLER

▪️İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç: Bir yandan yüksek maliyetler, bir yandan finansmana erişim ve bir yandan da düşük döviz kuru nedeniyle firmalarımızın rekabet gücünün azalması tüm yatırımları etkileyebilir. Enflasyonun indirilmesi hepimiz için ortak hedef olmakla birlikte, yüz binlerce kişiye istihdam sağlayan sanayicinin ödediği maliyeti hafifletmenin artık elzem hâle geldiğini ifade etmek isterim. Sanayi üretimini güçlendirecek her tedbir, dezenflasyon programına da güveni artıracaktır. Sanayiyi soğutan bir dezenflasyon programı, enflasyonla mücadelenin tamamına zarar verecektir.

GÖÇ MECBURİYET

▪️Büyümenin anahtarının üretim ve ihracat olduğunu söyleyen TİM Başkanı Mustafa Gültepe "Düşük kur yüksek faiz politikası ihracatta ciddi sıkıntıyı beraberinde getirdi. Rekabetçiliğimiz zayıfladı. Rekabetçi olduğumuz yıllarda 350-650 dolar arasındaki işçilik maliyetimiz bugün 1.400 dolar seviyelerinde. Yani çok pahalıyız. Hazır giyim, tekstil, deri, demir çelik, mobilya, çimento cam seramik ve makine başta olmak üzere birçok sektörde fiyat tutturamıyoruz. İhracatta büyük zorluklarla küçük artışlarla devam ediyoruz ama yüzde 50-60'la yatırım yapmak imkânsız. Bu da hazır giyim, tekstil gibi sektörlerde yatırımı Mısır gibi ülkelere taşımayı zorunlu kılıyor. Yatırım göçü tercih değil mecburiyet" dedi.

İNDİRİM BİR AN ÖNCE

▪️TİM Başkan Vekili Çetin Tecdelioğlu: Faizler bir an önce düşürülmeli, krediye erişimi kolaylaştıracak kefalet sisteminin devreye alınması büyük önem taşıyor. Piyasada yüzde 15'lere varan küçülmeler söz konusu. Tüketicilerin satın alma gücündeki belirgin düşüş, iç talebi doğrudan etkiliyor. İhracat tarafında talepte ciddi gerileme ama fiyatlandırmada ciddi zorluk yaşıyoruz. Yeni yatırım kararı için faizlerin düşmesini bekliyoruz.

PAZARLAR ERİMESİN

▪️Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Burak Önder: Enflasyon ile mücadele etmek çok değerli ve rasyonel ancak tek sorun enflasyon değil. Özellikle sanayi kesiminin desteklenmesi içinden geçtiğimiz süreçte çok önemli. Artan faiz oranlarının en büyük etkisi tabii ki yatırımlara oldu. İhracatta kârlılığı minimize ederek müşterileri kaybetmemeye çalışıyoruz. Çünkü kaybedilen müşteriyi kazanmak, yeni müşteri bulmaktan zor.

Editör: CÜNEYT AKÇATEPE

Yayın Tarihi | 20 Haziran, 2025 - 02:50

Bizi Takip Edin

YORUMLAR