Yardımda toptancılık

Toptancılığın en uymadığı alanlardan biri sosyal yardımlar bana göre. Bu toptancılık, yardıma asıl ihtiyacı olanlara ayrılan kaynağın eksilmesine sebep olabiliyor.

 

Şöyle açayım...

 

Ülkemizde 2024 sonuna kadar enerjide, yani doğalgaz ve elektrikte faturanın ortalama yüzde 73'ünü devlet karşılıyor, KOBİ'ler ve vatandaş 1.000 liralık enerji tükettiyse, bunun 270 lirası fatura olarak geliyordu. Yani villasını, yalısını 24 saat ışıklandıran, bütün katlarını yüksek sıcaklıklarla ısıtıp evde tişörtle gezenin faturasını da devlet ödüyordu, küçücük gecekondusunda ısınmaya çalışanın da... Hani bir söz vardır ‘Her eşitlik adalet değildir...’ diye. Bu söz tam olarak yardımda toptancılık için söylenebilir. Evet, devlet sübvansiyonu milyonlara eşit oranda uyguluyor ama o milyonların yarısının desteğe ihtiyacı yokken, diğer yarısı için verilenden çok daha fazlasına ihtiyaç var.

 

İşte bu yanlıştan dönüldü. Bu yılın başından itibaren yılda 5.000 kilovatsaate kadar elektrik kullananlar için sübvansiyon devam ederken (aylık 416 kilovatsaat), 5.000 kilovatsaatin üzerine çıkanlar normal tarifeden fatura ödemeye başladı. "Yetmez ama evet" denilebilecek bir uygulama. Şimdi ise adalete daha yakın bir uygulama için kollar sıvandı Enerji Bakanlığında... Bu yılın başından beri uygulanan yıllık 5 bin kilovatsaat sınırı uygulaması daha da aşağı çekilecek. Böylece devletin faturasını karşıladığı hane sayısı azalacak ama buradan kalan kaynak dar gelirliler için daha yüksek oranlı destek anlamına gelecek. Devletin sübvansiyonlara aktardığı tutar, 200 milyar lirası elektrik için olmak üzere 600 milyar lirayı buluyor. Yeni kademe uygulaması ile bu yükün bir kısmı azalacak, oradan elde edilen kaynak gerçek ihtiyaç sahiplerine yönlendirilebilecek. Yani ampulünü söndürüp doğalgazını kısıp faturayı düşürmeye çalışanlarla, kışın evde tişörtle gezip camları açarak havayı ısıtanlar aynı faturayı ödemeyecek ve yardımda 'toptancılık' azalacak.

 

Aynı düzenlemelerin diğer yardım alanlar için de yapılması elzem. Ülkemizde, sayıları değişmekle birlikte yaklaşık 5 milyon hane sosyal yardım alıyor. İşsizlik ödeneği, asgari geçim desteği, barınma yardımı, yetim desteği, doğum yardımı, engelli desteği, gıda ve giyim yardımı, sağlık ve hijyen yardımı gibi çok sayıda alan. Sosyal yardımlar sosyal devletin gereği tabii ama bu yardımlar bazı kesimlerde çalışabilecekken çalışmama ya da çalışıp da kayıt yaptırmama eğilimlerine de sebep oluyor.

 

Şu yardım işine bir çekidüzen gerek...

 

 

 

 

Elektriği paylaşmak

 

 

Ben onlardan biriyim. Tahminim o ki, elektrikli aracı tercih etmeyenlerin (fiyattan ve alım gücünden bağımsız) önemli bir kısmı benim gibi yolda kalmaktan korkuyor. Elinde bidonla otoyolda yürüyen insanları bugün bile görüyoruz tabii ama elektrikli aracın şarjı bittiğinde ne yapacağız? Tek yol çekiciyle şarj istasyonu...

 

Ekim başında İstanbul'da gerçekleşen CNR Expo'da bu korkuyu bitirmese de en aza indirecek bir teknoloji tanıtıldı. 70 kilogram ağırlığındaki bu cihaz, iki aracın birbiriyle elektriğini paylaşmasını sağlıyor. Yanımıza yedek batarya alıp yola devam edeceğimiz zaman gelmedikçe bu korku bitmeyecek gerçi ama yine de çok önemli bir gelişme. Her gelişme, elektrikli sayısındaki artış hızını artıracak diye düşünüyorum.

 

Ülkemizde 2011'de sadece 24 adet elektrikli araç varmış. 1 yıl sonra, yani 2012'de bu sayı 7 kat artıp 175'e çıkmış. 2020'de 2.797, 2023'te tam 80 bin 43 elektrikli satılmış ülkemizde. 2024'te 183 bin 776 adetle kapanmış piyasa. Eylül ayı bittiğinde ise rakamlar, ülkemizde 319 bin 155 elektrikli araç olduğunu göstermiş. Yine fiyatını ve alım gücünü bir yana bırakarak söylüyorum, yolda kalma korkusu bittikçe elektrikte patlama yaşanacaktır. Çünkü 100 kilometrede elektrikli araç 30-100 TL harcarken, benzinli aracın 100 kilometredeki tüketimi 300 lira ile 400 lira arasında değişiyor. Korku bitip elektriği paylaşma imkânı geliştikçe sayı da artacaktır.

 

 

 

Canan Eraslan'ın önceki yazıları...