Bu oyun Pele'nin futbolu değil

Topun havası kaçtı... Futbol; güzel oyun olmaktan maalesef çıktı. Futbol adına bahis, şike, uyuşturucu ve bütün garabet haberler birinci gündem oldu, ne yazık ki. O yüzden sahanın içinden çok sahanın dışı konuşuluyor, futbol diye.
Heyhat! Gerçek öyle mi?
Daha dün gibi hatırlıyorum. Ne heyecanlanmıştım ama gençliğimin hayallerini süsleyen kahramanın; Edson Arantes do Nascimento veya bilinen adıyla Pelé adını duyduğumda.
Kolay değil, dünya medyasının röportaj yapabilmek için kapısında nöbet tuttuğu ''Siyah İnci''; Brezilyalı futbol efsanesi Pele ile röportaj yapabilmek. Oysa 1992 Avrupa Şampiyonası finalleri için gittiğim Stockholm'deki otelin Kral Dairesi'nde birazdan buluşacak ve 1956'dan 1977'ye kadar, 1363 maçta attığı 1279 gol ile Guinness Dünya Rekorları'na adını yazdıran Pele ile tarihi bir röportaj gerçekleştirecek ve Türk basınındaki ilk gazeteci olma şerefini yaşayacaktım.
Az şey mi bu?
Pele bu, futbolu küreselleştiren güzel oyunun evrensel yüzü ve ilk süperstar. Tam 3 Dünya Kupası (1958, 1962, 1970) kazanmış, uluslararası başarıda rakipsiz. Santos ile Libertadores, birçok lig şampiyonluğu, FIFA Ballon d’Or Onur Ödülü sahibi olağanüstü bir yetenek. Tek kelimeyle karizma.
Öyle ki; topu alışı, rakipleri geçişi, gol anı; futbola kattığı şiirsel canlılık ile tam bir efsane.
Dünya futbolunun patronu FIFA, Siyah İnci'nin kıymetini biliyor. Futbolun gelişimi ve daha çok seyredilir olması için kendisinden bir rapor istemiş.Röportajın odak noktası bu; bu oyunun gelişimi için büyük efsane neler önerdi, onu öğrenmek. Fakat laf lafı açtı... 10 dakika ile sınırlı olan röportaj tam 40 dakika sürdü. Hem de inanılmaz bir samimiyet içinde. Neler mi konuştuk?

KALECİYE GERİ PAS KALKSIN

EURO 92'de Almanya'yı yenip şampiyon olan Danimarka'nın "kaleciye geri pas"ı Avrupa medyasının o günlerde ana gündemi olmuştu.
O kadar heyecanlanmışım ki; Pele'yle buluşur buluşmaz futbolda yapılması gereken "devrim" niteliğindeki yeniliklerden önce ''Kaleciye geri pas ile ilgili ne düşünüyorsunuz?'' diye sordum. Cevap ilginçti:
''FIFA'ya verdiğim teknik raporda 'geri pas kalksın' önerisinde bulundum''.

O dönem futbol oyun kurallarında yapılması gereken bir takım değişiklikler için FIFA'nın kapısını aşındıran Pele, hazırladığı dosyayı Türkiye Gazetesi aracılığıyla dünyaya duyurmuştu. Pele'nin teklifleri şöyleydi:
''Ceza sahasında yapılan her faullü hareket, 9 kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın penaltı ile cezalandırılmalı.''
''Topun aynı takım oyuncusu tarafından 2 kez taca atılması halinde, top sahayı en son terk ettiği yerden serbest atışla oyuna sokulmalı. Elle atış kaldırılmalı.''
''Ceza sahasının 1 metre önünde kaleye paralel olarak çekilip, o bölgeden itibaren geri pas yapılması yasaklanmalı. Geri pas yapanın takımı aleyhine serbest vuruş verilmeli.''

Röportaj öyle keyifliydi ki... Sonra mı? İşte sorular ve cevaplar:

O KALBİMİN RİTMİ

-Pele için topla ilk temas ve futbol nedir?

“Top ayağıma değdiğinde zaman durur. Ayağımın ucunda top, sanki benimle konuşur. Ona dokunduğumda, Brezilya’nın sokaklarında çıplak ayakla oynadığım günleri hatırlarım. Tribünlerin uğultusu bir anda sessizliğe dönüşür, sadece kalbimin ritmini duyarım. Çimenin kokusu, güneşin sıcaklığı, tribünlerin uğultusu, rakibin nefesi… Hepsi bir arada.kalbim ritmini bulur. … Hepsi o an tek bir melodiye dönüşür.”

-Dünyanın en çok gol atan forvetisiniz, sizin dünyanızda futbolun özü nedir?

“Futbol sadece gol atmak değildir. Futbol, dostluk kurmaktır, rakibe saygı duymaktır, seyirciye umut vermektir. Futbol, insanın ruhunu özgürleştiren bir sanattır.”

ASIL OLAN TAKIM RUHU

-Sizin golcüler ve büyük yıldızlar olmasa futbolun cazibesi olur mu?

“Benim attığım her gol, takım arkadaşlarımın emeğinin bir parçasıdır. Futbol, tek başına kahramanlık değil; birlikte yazılan bir destandır. O yüzden asıl olan yıldızlar değil takım ruhudur. Gol anı çok özeldir. Kaleciyle göz göze gelirim. O an, bütün dünya nefesini tutar. Ayağımı kaldırırım, topu köşeye bırakırım. Fileler sallandığında, tribünler patlar. Ama ben sadece gökyüzüne bakarım ve şükrederim.”

RAKİPLER VE SAMBA KEYFİ

-Çalım yeteneği ve rakipleri kolay geçişinizi neye borçlusunuz?

''Bir rakip önümde belirir. Bir çalım atarım, sonra bir diğeri… Her hareketim bir dans adımıdır. Samba ritmiyle topu sürerim, rakipler sadece gölgemle uğraşır.”

ÇOCUĞUN GÖZÜNDEKİ IŞIK

-Sizce futbolun gerçek gücü nedir?

“Bir çocuk tribünde bana bakarken gözlerinde ışık görürüm. O ışık, futbolun gerçek gücüdür. Çünkü futbol, hayal kurdurur.”

HANGİSİ DAHA ÖNEMLİ?

-Dünya Kupasını defalarca müzesine götüren Brezilya'da oynanan futbol ile İstanbul'da oynanan futbol aynı mıdır, sizce?

“Brezilya’nın sokaklarında çıplak ayakla oynanan maçla, İstanbul’un çarşısında yapılan mahalle maçı arasında fark yoktur. Futbol, dünyanın ortak dilidir. Gol, sadece benim değil; takımımın, halkımın, çocukların hayalidir. O gol, bir ülkenin sevinci, bir dünyanın ortak dilidir.”

BİRER CÜMLEDE FUTBOL

-Pele’nin futbol felsefesine göre birer cümle ile futbolu nasıl özetlersiniz?

''Futbol bir sanattır: her pas bir fırça darbesi, her gol bir tablo. Futbol bir umuttur: yoksul bir çocuğun geleceğe açılan kapısı. Futbol bir sevgidir: rakipler arasında bile saygıyı ve kardeşliği doğuran bağ.

UNUTULMAZLAR O KADAR ÇOK Kİ...

-O parlak kariyerinizde unutamadığınız maçlar ve olarlar hangileridir?

''İlk maçta 1957'de Maracana Stadı'nda Arjantin karşısında 16 yaş 9 aylıktım. Maçı, 2-1 kaybettik ama takımın tek golüne atan futbolcu olarak herkes beni konuşuyordu. Brezilya Milli Takımı ile 1957-1971 yıllarında 92 kez sahaya çıktım, 77 gole imza attım. Özellikle: İsveç – Brezilya arasındaki 2-5'lik 1958 Dünya Kupası Finali çok önemliydi.

Henüz 17 yaşındaydım, finalde 2 gol atarak Brezilya’ya ilk Dünya Kupası’nı kazandırdığımda içimdeki mutluluğu, heyecanı, coikuyu ve şükrümü anlatamam. O anı düşündükçe hâlâ aynı heyecanı yaşarım. Çünkü o maç, dünya çapında tanınmamı sağladı.''

Yine 1962 Dünya Kupası... Şili'deki turnuvanın başında sakatlanmama rağmen Brezilya kupayı kazandı. O ilk maçtaki performansımı hâlâ unutulmam.

İngiltere'deki 1966 Dünya Kupası... Herkes beni durdurmak çabasındaydı. Sert faullerle sakatlandım ve Brezilya turnuvadan erken elendi. Bu, en acı hatıralarımdan biridir.

1970 Dünya Kupası finali... Açılış golünü atmıştım ve asistlerimle Brezilya finalde İtalya'yı 4-1 yendi ve üçüncü kez şampiyon oldu. Bu maç, futbol tarihinin en görkemli anlarından biriydi, Unutmam mümkün değil.

ATEŞKES İLAN ETTİLER

-Unutamadığınız olay hangisi?

''Yıl, 1969... Nijerya'da iç savaş hakim. Santos takımıyla Nijerya’ya gittiğimizde, taraflar geçici ateşkes ilan etti. Gerekçe, bendim. Her iki taraf da Pelé’nin maçlarını seyredebilmek için can atıyordu. Bu olay, futbolun barış gücünü simgeleyen en çarpıcı örnek olarak beni çok etkilemişti.

ABD'DE FUTBOL YAYGINLAŞTI

Kariyerinin son yıllarında 1975-77 yılları arasında ABD’de futbolun popülerleşmesine büyük katkı sağladığımı düşünüyorum. Cosmos formasıyla son maçta Brezilya ve ABD arasında sembolik bir dostluk köprüsü kurduk.

82 yaşında hayatını kaybeden ve ardında başarılarla dolu bir kariyer bırakan Pele'nin ölümünü 3'üncü yılında o röportajı yeniden hatırlatayım istedim. Neden mi? Genç kouyucular soruyorlar; Pele mi, Maradona mı, Messi mi yoksa Ronaldo mu hangisi daha büyük futbolcu, diye. Cevabımı küçük değerlendirme ile size bırakıyorum.

Şöyle ki... Bu dört efsane farklı dönemlerin zirvesini temsil ediyor. Pele ve Maradona futbolun romantik çağının ikonları; Messi ve Ronaldo ise modern çağın istatistik ve rekor makineleri. Kupa koleksiyoncusu Pele'yi yeterince anlattık.

Maradona; tek başına takımları sürükleyen bir lider. Maradona’nın tekniği, yeteneği, dribblingleri unutulmaz. Napoli’yi İtalya’da zirveye taşıması hâlâ destansı kabul edilir. Aynı zamanda tartışmalı kişiliğiyle futbolun “asi çocuğu.”

Messi: İstatistiksel olarak en üretken oyuncu, rekorları olağanüstü. Barcelona’da 672 gol, 474 La Liga golüyle tüm zamanların rekorlarını kırdı. Dünya Kupası zaferiyle kariyerini taçlandırdı.

Ronaldo: Profesyonellik ve fiziksel üstünlüğü yanında çalışma disiplini ve atletizmi eşsiz. Farklı liglerde (Premier League, La Liga, Serie A, şimdi Suudi Arabistan) başarı kazanarak “çok yönlülük” konusunda eşsiz. 226 milli maçta 143 golle tarihin en golcü milli oyuncusu.

Bir tabloda özetlersek:
PELE: 3 Dünya Kupası (1958, 1962, 1970), Santos ile Libertadores, birçok lig şampiyonluğu, FIFA Ballon d’Or Onur Ödülü, Gol makinesi, 1.279 gol; futbolun global yüzü.

MARADONA: 1986 Dünya Kupası zaferi (efsanevi “Tanrının Eli” ve İngiltere’ye karşı solo gol), Napoli ile 2 Serie A, UEFA Kupası, FIFA Yüzyılın Oyuncusu (Pele ile paylaştı), Dribbling ustası, karizmatik lider, tartışmalı figür,

MESSI: 2022 Dünya Kupası, Copa América 2021, Barcelona ile 4 Şampiyonlar Ligi, 10 La Liga; Inter Miami ile MLS Kupası, 8 Ballon d’Or, 3 FIFA The Best, Kusursuz pas, vizyon, rekor kıran gol ve asistler.

CRİSTİANO RONALDO: 2016 Avrupa Şampiyonası, 2019 UEFA Nations League, 5 Şampiyonlar Ligi, İngiltere-İspanya-İtalya lig şampiyonlukları, 5 Ballon d’Or, 3 FIFA The Best, Fiziksel güç, hava hakimiyeti, inanılmaz profesyonellik.