Ekselans ekspresleri Tekerlekli saraylar

Geçtiğimiz günlerde Kuzey Kore Lideri Kim Jong-Un, Putin’le görüşmek için Rusya’ya gitti. Tayyare korkusundan ötürü, 1250 kilometrelik yolu hususi treni ile katetti. Ağır zırhlar taşıdığı için en fazla 50 km sürat yapabilen hantal vasıtaya yüklü miktarda alkol alındı ve dansçı kızlar... 

 

Biliyorsunuz Putin Ukrayna’nın 5 günde teslim olacağını sanmıştı, öyle olmadı. At at roket bitti, direniş kırılmadı. Depolar tamtakır, kuru bakır, cephedekiler homurdanmaya başladı. 

 

Şimdi Moskova Pyongyang’ın elindeki top ve havan mermilerine talip. Velevki demode olsalar da... 

 

Kuzey Kore de balistik füze programı için Putin’e muhtaç. Hâlbuki halkı fukara. Amaaan vatandaşın çorbası Kim’in umurunda?

 

Washington parmak sallasa da aldırmıyor. Ülkenin ne turizmi ne de ticareti var. Zaten dibe vurmuş, yaptırımlarla daha fena olacak değil ya. 

YEŞİL TREN

Mühimmat da mühim ama bence haberin dikkat çeken tarafı vakti bol başkanın afili katarı. 

 

Yaa bu devirde raylara kısılan lider mi kaldı? O furya 1930’lardaydı. 
Kim’in vagonları hayli okkalı, iki lokomotif tarafından çekilse de sürat yapamıyor. 

 

Ama işçilik ve malzeme özenli, kanepeler mercan pembesi deri. Konferans salonu ise kar beyaz, bembeyaz. Başkan film seyretmeye meraklı, vagonun biri sinema. Biri ise garaj yapılmış, Mercedes’ini (tabii ki Maybach) almadan çıkmıyor yola.  

 

Baskı rejimlerinde tren yolları dünya standartlarına uymaz. Ya biraz daha geniş tutulur, ya da dar. Başkanlar karşı devrim korkusu yaşadıklarından aşırı ihtiyatlıdırlar. 

 

Ya hasımları milis yüklü trenlerle üşüşürlerse başına? Ray açıklığı farklıysa ilerleyemez, takılırlar sınırda.  

 

 

Şimdi dingiller değişebiliyor. Nitekim Tumangang istasyonunda aktarıp devam ettiler yola. Ne kadar oyalandılar biliyor musunuz? Sadece 70 dakika. 

 

Cihan Harbi yıllarında otoriter başkanların hususi trenleri olur. Mesela Hitler bir führersonderzug (lider treni) ısmarlar, adını “Amerika” koyar. ABD Dünya Savaşında karşı safta yer alınca (1943) adını değiştirir “Brandenburg” yapar.  Brandenburg  Berlin’deki meşhur kapı efendim. Evet o üstünde dört beygir olan. 

 

Hitler 1200 tonluk treniyle cepheleri dolaşır. Çadırda değil katarda yatar, sabah kalkar, mermer küvetinde banyo yapar,  vejetaryendir, peynir ekmeğini yer çayını içer, üstüne de bir elma. Adamlarının karşısına dinç çıkar daima. 

 

Kuzey Ren Vestfalya’daki komuta merkezi Felsennest (kartal yuvası) hizmete girene kadar führersonderzug “müteharrik karargâh” olur. Führer emniyet endişesi ile ya en ön ya da en arka vagonda uyur,  hava savunma sistemleri (flakwagen) ile korunur. 

 

Otomobil ve tayyaresi de yanındadır, n’olur, n’olmaz.  

 

ASYA, AFRİKA, ATLAS

Nazilerin tek treni bu değildir, Wehrmacht Yüksek Komutanlığı “Afrika” ve “Atlas”ı kullanır ayrıca. Bunlar da Braunschweig ve Franconia adını alacaktır daha sonra.  

 

Hermann Göring’in hususi treni “Asya” da isim değiştirir, “Pomerania” adıyla devam eder yoluna. 

 

Asmus Jepsen’in treni “Atlantik” ise “Auerhahn” adıyla Kriegsmarine (Donanmaya) verilir, Enzian, Robinson 1 ve Robinson 2 ise Hava Kuvvetlerine (Luftwaffe) tahsis edilir. 

 

Reichsführer SS General Himmler “Heinrich” ve “Transport 44” trenleriyle sahayı harmanlar. Hariciye Bakanı Joachim von Ribbentrop ise hususi treni ile diplomasi kovalar. 

 

Bunlar Henschel & Sohn, Krauss-Maffei Wegmann ve Credé tarafından yapılır, klima ile ısıtılıp havalandırılır. Elbette akranlarından hızlıdırlar (120 km/s). 

FÜHRERWAGEN

Hitler misafirlerini Führerwagen de (başkan vagonu) ağırlar, büyük bir masa ve damarlı akçaağaç kanepelerin bulunduğu salonda otururlar. 

 

Komuta ve muhabere arabası (Befehlswagen) teleprinter, telefon santrali, kısa dalga radyo ve şifreleme cihazları ile açıktır dış dünyaya. 

 

 

Begleitkommandowagen (muhafız arabası) SS askerlerini barındırır ki bunlar lidere sadıktırlar.

 

Bir araba da (Badewagen) berber ve banyolara ayrılır. Tepesinde su taşır, haliyle ağırdır (78 ton).

 

Basın arabası da (Pressewagen) Propagandaministerium’a çalışır. 

 

Hitler, Maréchal Pétain ile vagonunda tanışır. Mussolini ile Anlage Süd’de buluşur. Bu tesis, 1941’de yapılır, 2 adet güçlendirilmiş tüneli vardır. Her birine bir tren girer, saldırı durumunda kapılar kapanır, dağın içinde emindirler bombardımandan.

 

Hitler, Macaristan hükümdarı Amiral Miklós Horthy’yi ise Mönichkirchen (Avusturya) istasyonunda karşılar, 12 vagonlu treninde ağırlar. 

BREİTSPURBAHN

Führer’in hayalinde üç metre genişliğinde raylarda yürüyen dev trenler (Breitspurbahn) vardır, Avrupa’yı ele geçirince boydan boya hat çekecek, yolcular 6 m eninde 42 m boyunda 8 metre yüksekliğinde vagonlarla taşınacaktır. Breitspurbahn sinema salonları, yüzme havuzları ile donanacak transatlantikleri andıracaktır.  

 

İyi de ağırlığı 900 tona ulaşan vagonları hangi lokomotif çekebilecek,  bu yüke hangi ray, menfez, köprü dayanacaktır acaba? 

 

Führer ona karışmaz, “yapılsın” der o kadar. Nazi mimarları istasyonları rejime uydururlar. 

 

 

O süratle ışık ve tabelalar görülemeyeceği için makinistin önüne bilgiler gelmelidir. Oturur sinyalizasyona kafa yorarlar. Böyle bir treni yürütecek enerjiye teller dayanmaz, elektriği ayrı bir raydan almayı denerler ki şu an metrolarda kullanılıyor. 

 

Uzatmayalım, mağlup olurlar, proje rafa kalkar. 

ONLAR DAHA EŞİT

SSCB’de Kızılordu komseri Lev Troçki’ye tahsis edilen tren yer yer zırhlıdır. Devrimden hemen sonra yapılır (Ağustos 1918) muhafızlarla muhafaza altına alınır. 

 

Yaklaşık 65 bin mil yol yapar. İç Savaş esnasında Josef Stalin gibi Bolşevikleri ağırlar, adı “Zafer Treni”ne çıkar. 

 

Fevkalade konforludur, telgrafhane, kütüphane, yazıhane, telsiz haberleşme, yedi otomobil kapasiteli garaj, akaryakıt tankı ve ufak bir hava filosu mevcuttur yanında. 

 

Trende stenograflar, sekreterler, muhabir, muharrir ve mürettipler çalıştırılır.  “V Puti” (Yolumun Üzerinde) adlı bir gazete çıkarır, Kızıl ordu lehine ajitasyon yaparlar. 

BİZİM ONLARDAN NEYİMİZ EKSİK?

TC’nin ilk yıllarında Almanlara (Wegmann&CO, Cassel) hususi bir reisi cumhur vagonu yaptırırız. Emsalllerinden farklıdır, “Yürüyen Köşk” diye tanınır. 

 

 

21.82 m uzunluğundadır. Salonu, toplantı odası, kompartımanı, yatak odası, banyosu, tuvaleti ve arkasında balkonu vardır. Dinamoyla aydınlatılır, buharla ısıtılır. Herhangi bir trenin ya da lokomatifin ardına takılır. Geçiş üstünlüğüne haizdir, hatlar açılır, sürekli yol alır.  

 

Bilahare yine bir Alman şirketine (Breslau’da LHV Linke Hofmann-Werke) hususi bir VIP  tren ısmarlanır. 19 Temmuz 1935’de Haydarpaşa’ya gelir. Hususi kararname ile içeri alınır. Dokuz vagon bir furgondur (bagaj). Halk arasında “Beyaz Tren” diye anılır. Kapılarda “Vestibül, Salon, Yatak Odası, Banyo, Hanımlara mahsus salon, Maiyet abdesthanesi” yazar.

 

İki yatak odası ve banyo vardır. Lavabo, bide ve baş yıkamak için sabit duşlar takılır. 

 

Klozet kapağı, arkasındaki kol sayesinde el değmeden kalkar.

 

Yemek salonundaki masa 16 kişiliktir. İstirahat mahallinde tavla oynayanlar için hasır koltuklar sehpalar. Radyo pikap, müzik sistemi, kolonlar. 

 

Mutfağı, kileri, buzdolabı açık tutulur, garsonlar emre amadedir daima. 

İŞLEMEYEN DEMİR PAS TUTAR

Sonraki iki vagonda içi deri kaplı sekiz kompartıman bulunur. İstenirse kanepeler kuşete dönebilir. Seyyar telgraf ve telefon makineleri muhabereyi sağlar 

 

Trenin geçeceği hatlara mühürlü zarflarla parola yollanır, bilemeyen binemez. Vatandaş istasyona bile giremez. 

 

Beyaz Treni iki lokomotif çeker, makinistler işinin ehlidirler. Alet istim üzerinde tutulur. 7/24 hazırdır, anında çıkabilir yola. 

 

Kazanına kömür atılsa da, bakımı itinayla yapılsa da hasret kalır raylara. 
Pek binen kullanan olmaz.

 

İki kısa seyahat ve iki ecnebi konuk istisna....

 

SURATSIZ LİDERİN SEVİMLİ TRENİ

Faşist Lider Benito Musollini kabına sığamaz, 1937’de FIAT’a ısmarladığı La Littorina (solucan) mototreni ile oradan oraya koşar. Otobüs mantığı ile çalışan vasıta ayrıca bir lokomotife ihtiyaç duymaz. Makine hem teknik olarak çağın önündedir hem de estetik ve sevimlidir. 2012’de Hasköy Rahmi Koç Müzesi’ne getirilir, 10 yıl sergilenir. Tofaş çalışanları bile FIAT’ın tren ürettiğinden habersizdir o sıra.