Bireysel emeklilikte yeni dönem...

Bireysel emeklilik, gelişmiş çok sayıda ülkede uygulanmaktadır. Avrupa ülkelerinde bu sistem sayesinde büyük tasarruf fonları oluşmuştur. Genel olarak bu sistem sosyal güvenlik sisteminden farklı olarak katılımcının iradesine bağlı bulunmaktadır. Keza SGK emeklilik sistemindeki gibi zorunlu değildir. Ancak ülkemizde sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulması amacıyla 2017 yılından itibaren çalışanların işverenleri aracılığıyla bireysel emeklilik sistemine otomatik katılımı öngörülmüştür.

 

Çalışanların cayma hakkının bulunması nedeniyle söz konusu otomatik katılım sadece sisteme girişte zorunludur. Sisteme girişten sonra çalışanlar diledikleri zaman sistemden çıkabilmektedir. Buna rağmen aradan geçen 6 yıl içerisinde otomatik olarak sisteme giren çalışanların yaklaşık %75’i sistemi terk etmiştir. Çalışanların sistemden çıkmasının önemli nedenlerinin başında evlilik, ev alma ya da diğer zorunlu hâller için bir düzenleme olmaması bu konudaki düzenlemelerin katı tutulmasıdır. İşte buradan hareketle hükûmet sistemden tamamen çıkmadan belirli hâllerde birikimlerin bir kısmının çekilmesine yönelik yeni düzenlemeler yapmıştır.

 

Konuyla ilgili olarak bireysel emeklilik sisteminde kısmen ödeme hakkının kullanımına ilişkin temel esaslar 26/09/2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan “Bireysel Emeklilik Sisteminde Kısmen Ödeme Hakkında Yönetmelik”te yer verişmiştir. Uygulama 6 ay sonra başlayacaktır.

Yeni yönetmelikte evlilik, konut alımı, eğitim ve olağanüstü hâllerde sistemden kısmen ödemeye cevaz verilmesi öngörülmüştür. Kısmen ödeme hakkını en az 5 yıl kullanmamış bir katılımcı, bu süre içinde, başvuru tarihi itibarıyla geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının en az 5 katı kadar katkı payı ödediği sözleşmesinden, mezkûr yönetmelikte belirlenen hâl ve şartlarda birikiminin %50’sine kadar olan tutarın kısmen ödenmesi için ilgili BES şirketine müracaat edebilecektir.

 

Diğer yandan katılımcı, kısmen ödeme alma hakkını, kısmen ödeme tarihinden itibaren 3 yıl içinde; emeklilik, vefat veya maluliyet hâlleri hariç, kısmen ödemeye konu sözleşmesini sistemden çıkış işlemi ile sonlandırmayacağına dair taahhüt vermek şartıyla kullanabilecektir. Bu kapsamda yapılacak başvurularda ise bu süre 4 yıl olarak uygulanacaktır.

En az 5 yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, konut alımı veya evlenme hâllerinde bu sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecektir. Burada sayılan hâllerin her birinden, katılımcı bazında bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecektir. Konut alımı için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı, başvuru tarihinden 2 ay öncesine kadar veya kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde aldığı konutun, kendi adına en az %50 sahiplik payını gösteren kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş tapu belgesinin bir nüshasını şirkete ibraz etmek zorundadır.

 

Evlilik için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı, başvuru tarihinden önceki iki ay içinde veya kısmen ödeme tarihinden itibaren 2 ay içinde evlendiğini gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneğinin bir nüshasını şirkete ibraz edecektir.

En az 5 yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, başvuru tarihinde 21 yaşını aşmamış olmak şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren üniversitelerin herhangi bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olması hâlinde bu sözleşmesinden bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecektir. Bu madde kapsamında kısmen ödeme hakkı, katılımcı bazında bir defaya mahsus kullanılabilecektir.

Genel hayata etkili afet ilan edilen bölgelerde, afetten zarar gören katılımcılar, doğal afetin meydana geldiği tarihi müteakip 6 ay içinde kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecektir. Bu kapsamda katılımcı bazında bir defaya mahsus ve doğal afetin meydana geldiği tarihten önceki en son hesaplanan birikim tutarının %50’si ile sınırlı olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecektir.