Ramazan Bayramı’nda çalışma esasları ve ücretlendirme
Mübarek Şehr-i Ramazan’ı tüm İslam âlemi ile birlikte bu sene de idrak ettik. Dün arefe günüydü. Bugün Ramazan Bayramı’nın ilk gününe denk gelmektedir. 10, 11 ve 12 Nisan günleri de bayram devam etmektedir. Dolayısıyla 3,5 günlük resmî bayram günlerinin yanı sıra memurlar için bayram öncesindeki 1,5 günlük sürenin de idari izin sayılacağı hükûmet tarafından ilan edildi. Bu bağlamda hafta sonları dâhil edildiğinde memurlar için 9 günlük tatil fırsatı doğmuş oldu.
Hâl böyle iken hem çalışanlar hem de emeklilerden çok sayıda sual gelmektedir. Okuyucularımızın suallerine toplu cevap olmak üzere Ramazan Bayramı’nda çalışma esasları ve ücretlendirme konularına bu yazımızda yer verilmiştir.
İŞÇİLERİN TATİLİ DE 9 GÜNE ÇIKARILABİLİR Mİ?
Arefe günü ile birlikte toplamda üç buçuk günlük Ramazan Bayramı günleri özel ve kamu kesimi dâhil olmak üzere tüm çalışan işçiler açısından da aynı zamanda resmî tatildir.
Bayram öncesi 1,5 gün ise sadece memurlar için idari izin olup özel sektör işçileri için tatil değildir. Ancak özel sektör işçilerinin de bayram öncesi izinli sayılıp sayılmamaları tamamen işverenlerin inisiyatifinde bulunmaktadır. İşverenlerin işçilerini ücretli izinli saymasında yasal bir mahsur bulunmamaktadır.
İşveren işçilerine maliyet nedeniyle belirtilen sürelerde ücretli izin vermek istemiyorsa bu durumda telafi çalışmasını tavsiyede bulunuyoruz. Bu durumda işçiler de aynen memurların idari izinli sayıldığı bayram öncesi günlerde tatil fırsatını yakalarken işveren de bayram sonrasında çalışılmayan süreleri telafi çalışması ile telafi etme imkânına sahip olacaktır. Telafi çalışma süreleri fazla çalışma sayılmamaktadır.
BAYRAMDA ÇALIŞMA ESASLARI VE ÜCRETLENDİRME
Kural olarak bayramda işçilerin dinlenmesi ve çalışmaması esastır. Ancak bayram günlerinde işçilerin iradesi dâhilinde çalıştırılmasında kanuni bir engel bulunmamaktadır. Yeter ki mevzuata uygun olarak hakları eksiksiz uygulansın.
Ramazan Bayramı’nda işçilerin çalışıp çalışmamasına göre özel hakları bulunmakta olduğundan yapılacak ödemelerin hesabı da özellik arz etmektedir.
İş hukukumuzda dinî bayram günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
Resmî bayram günlerinde işçilerin çalıştırılmaması genel kural olmakla birlikte bayramda çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırılması tarafların karşılıklı iradelerine bırakılmıştır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması şattır. İş yerlerinde çalışan işçilere her bir bayram günü için;
· Hiç çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak,
· Tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ilave ücret ödenmesi gerekecektir.
Yüzde usulünün uygulandığı iş yerlerinde de işçi ücretlerinin işverence işçiye ödenmesi gerekmektedir.
Örneğin bir markette kasiyer olarak çalışan Hakan Bey, aylık 30.000 TL ücret alıyorsa, günlük ücreti 1.000 TL’dir. Hakan Bey’in, her bir bayram günü çalışmazsa maaşında ve sigortasında herhangi bir eksiltilme yapılmadan ücretleri tam olarak yatırılacaktır.
Ancak örneğimizdeki Hakan Bey, tatil yapmayarak çalışırsa; o gün için 1.000 TL yerine 2.000 TL’ye hak kazanacaktır. Bu durumda Hakan Bey’in üç buçuk günlük (arife günü için yarım günlük) Ramazan Bayramı arifesi ile bayram günlerinin tamamında çalıştığını varsayarsak bugünler için 3,5X1.000= 3.500 TL kazanacaktır. Böylece örneğimizde adı geçen Hakan Bey’e 2024 Nisan ayı için toplamda 33.500 TL ödeme yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu ücret artışının SGK emekliliğinde de faydası olacaktır.
FAZLA MESAİ ÜCRETİ
Bayram günü olarak kabul edilen günlerde işçi normal çalışma süresinin üzerinde çalışıp fazla mesai yaparsa ayrıca ilave bir günlük ücrete ek olarak %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanmaktadır. Bu nedenle bayram günü çalışan işçiler fazla mesai yapmazlar ise her halükârda çifte yevmiyeye hak kazanacaktır. Fazla mesai yaparlarsa çift yevmiyenin yanı sıra her fazla mesai saati için %50 zamlı fazla çalışma ücretine de hak kazanacaklardır. Hemen belirtelim ki; fazla mesai ücretleri de işçinin emeklilik maaşının hesabında SGK tarafından dikkate alınmaktadır.
Başta siz değerli okurlarımız olmak tüm İslam âleminin mübarek Kurban Bayramı’nı en içten dileklerimle kutlar. Sağlıklı, mutlu ve huzurlu nice bayramlar dilerim.