Ünlü Osmanlı amirali sahneye taşındı! Haritalarıyla meşhur Piri Reis'in hayatına modern dokunuş
Dünyaca tanınan denizci ve kartograf Piri Reis'in hayatı baleyle anlatıldı. Samsun Devlet Opera ve Balesi (SAMDOB) tarafından sahnelenen eser bir Osmanlı denizcisinin Batı dans ve müzikleriyle gösterilmesi ilginç görüntülere yol açtı.
Osmanlı'nın yetiştirdiği büyük amirallerden biri olan Muhyiddin Piri Reis'in hayatı "Samsun Kültür Yolu Festivali" kapsamında Atatürk Kültür Merkezi Aydın Gün Sahnesi'nde izleyicinin beğenisine sunuldu.
Dünya prömiyeri 2014'te Mersin Devlet Opera ve Balesince yapılan eserin müzikleri Can Atilla'ya, koreografi ve librettosu Armağan Davran ve Volkan Ersoy'a ait.
Görkem Cengiz yönetiminde sahneye taşınan eser; teknik ekip, balet ve balerin olmak üzere 80 kişi tarafından iki perde halinde sahnelendi.
PİRİ REİS KİMDİR?
Muhyiddin Piri Reis'in 875/1470 yılında doğduğu tahmin edilmektedir.
Dönemin en mühim Osmanlı deniz üslerinden olan Gelibolu’da doğdu.
Babası Hacı Mehmed, amcası ise dönemin ünlü denizcisi Kemal Reis’tir.
Hayatına dair en değerli bilgileri ihtiva eden kaynakların başında kendisinin yazdığı Kitâb-ı Bahriyye gelir.
Ayrıca dönemin Osmanlı kronikleri ünlü denizcinin hayatına ışık tutar.
Piri Reis’in amcası Kemal Reis’in yanında yetiştiği bilinmektedir.
Denize açıldığı ilk dönemde amcası ile birlikte Ege ve Akdeniz’de korsanlık yaptı ve Venediklilere karşı Osmanlı kıyılarının güvenliğini sağladı.
Kuzey Afrika ve İspanya kıyılarına yapılan deniz akınlarına iştirak eden Piri Reis ve Kemal Reis’in çok sayıda gemi ve kale ele geçirdiği biliniyor.
1496’da Sultan II. Bayezid tarafından İstanbul’a çağırılan Kemal Reis’in yanında Piri Reis’in de olduğu Kitâb-ı Bahriyye’de kaydedilmiştir.
Bu görüşme Piri Reis’in Osmanlı hizmetine girişi olarak kabul edilir.
Amcası Kemal Reis’in 1510’daki ölümüne kadar kadırga reisi olarak görev yaptı.
İnebahtı kuşatması (905/1499), Modon, Koron (1500) ve Navarin’in fethi (1501), Endülüs Müslümanlarının korunması ve Portekizlilere karşı Mısır’a yardım gönderilmesi faaliyetlerinde bulundu.
Amcasının ölümünden sonra ilk dünya haritasını 1513’te tamamladı.
Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine gemi reisi olarak katıldı ve 1517’de haritasını padişaha sundu.
Bu harita Piri Reis’in 1513 tarihli ilk dünya haritası olarak anılmakta ve Topkapı Sarayı’nda muhafaza edilmektedir.
Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta geçmesiyle Sadrazam İbrahim Paşa’nın filosuna katılan Piri Reis, Kitâb-ı Bahriyye’nin ilk nüshasını gemide sundu. Daha sonra Paşa’nın isteği üzerine eserini temize çekmek üzere Gelibolu’ya döndü.
Burada Kitâb-ı Bahriyye’nin ikinci nüshasını hazırlayarak 1526’da Kanuni Sultan Süleyman’a takdim etti.
1528’de de ikinci dünya haritasını hazırlayan Piri Reis bu haritayı da padişaha sundu. Bu haritanın yalnızca Atlas Okyanusu’nu gösteren kısmı günümüze ulaştı.
BARBAROS HAYREDDİN PAŞA VE PİRİ REİS
İkinci haritasından sonra Barbaros Hayreddin Paşa’nın kurduğu donanmaya katılarak tekrar denize açıldı.
Pîrî Reis’in denizcilik kariyerindeki en önemli noktalardan biri 1547’de Hind kaptanlığına getirilmesidir.
Üssü Süveyşt’te bulunan ve Hint donanması olarak bilinen Kızıldeniz ve Umman Denizi’ndeki Osmanlı gemilerinin kaptanı oldu.
Portekizlilere karşı üstünlük mücadelesi verdi. Bunlardan ilki 1547-1549 arası Portekizlilere karşı yapılan akınlar ve 1549’da Aden’in yeniden fethi oldu.
İkinci seferi için 1552’e Süveyş’ten hareket etti, Portekizlilerin hakim olduğu Hürmüz’ü ele geçirmek için Umman Denizi’ne yelken açtı ve Maskat’ı fethetti.
Hürmüz’ü başarıyla kuşatan Pîrî Reis, Portekiz direnişinin uzun sürmesi ve Portekiz donanmasından duyduğu endişe üzerine muhasarayı kaldırma kararı aldı ve Basra’ya döndü.
Bu karar hem Basra’da hem de Basra Beylerbeyi Kubad Paşa’nın ulaştırdığı haberler dolayısıyla İstanbul’da hoş karşılanmadı.
Portekiz donanmasının bir sonraki hedefinin Basra Körfezi’ni kapatmak olabileceğini düşündü ve yanına üç kadırga alarak buradan ayrıldı. Önce Süveyş’e daha sonra da kara yoluyla Kahire’ye ulaştı.
Bu davranışı Mısır Beylerbeyi Davud Paşa tarafından savaş meydanını terk etmiş bir kumandan olarak anlaşıldı.
Daha evvel Kubad Paşa’nın yaydığı haberlerin de tesiriyle İstanbul’dan gelen bir emirle 1533'de Mısır’da yargılandı ve ardından idamına karar verildi.
PİRİ REİS'İN HARİTASI
Piri Reis denizcilik hayatı boyunca çok sayıda harita ve coğrafi eser biriktirdi. Bunları etüd ederek kendi harita ve eserlerini ortaya koydu.
Portolan tarzında bir eser olan 1513 tarihli ilk dünya haritası, İspanya, Portekiz ve Batı Afrika ile yeni keşfedilmiş Amerika kıtasının doğu kıyılarını çizdi.
Bu haritaya düştüğü notlarda kendi gözlemleri, Ortaçağ mappa mundilerinden (Avrupalıların çizdiği dünya haritaları), Arap haritalarından ve Kristof Kolomb’un günümüze kalmayan haritasından faydalandığını açıklar.
Keşifler Çağı’ndan günümüze kalan ve Amerika’yı ihtiva eden (ilk olmasa da) en kapsamlı haritalardan biri olduğu için dünyaca ünlüdür.
'da Takip Edin!
