Yenilenme senesi: Sanat dünyasında 2021 böyle geçti

Pandemide zorlanan kültür sanat dünyası, 2021'de AKM gibi ihtişamlı merkezlere kavuştu, müzeler kapılarını açtı. Sanat eseri satışları şaha kalktı, beyazperde şenlendi.

Murat ÖZTEKİN

Kültür sanat âlemi, geride bırakmaya hazırlandığımız 2021 yılında devam eden pandemi sebebiyle yine zor ama 2020’ye kıyasla hareketli ve yeniliklerle dolu bir yıl yaşadı. İhtişamlı mekânların kapılarını açtığı bu senede, uzun zamandır beklenen sanat organizasyonları gerçekleşip eser satışları şaha kalktı ve tabii unutulmaz kayıplar da oldu. Gelin 2021’in sanat ve kültür hadiselerini tekrar hatırlayalım…

YENİ MEKÂNLAR, YENİ HEYECANLAR…

2021 yılında büyük kültür sanat merkezleri açıldı. Onların başında eski binası yıkılarak Taksim’de yeniden inşa edilen “Atatürk Kültür Merkezi” geldi. Türkiye’de belirli bir kesim için ikonik bir mekân olan AKM, büyük tartışmaların yaşandığı 13 senenin ardından adı ve dış görünümü değiştirilmeyerek 29 Ekim’de açıldı. İstanbul’un eski sanat mekânlarından Atlas Sineması da restore edilerek, İstanbul Sinema Müzesi ile birlikte 26 Şubat’ta sinemaseverlerle buluştu. Galata Kulesi’nin yanında Millî Saraylar Resim Müzesi de restore edilerek Osmanlı resim sanatını gözler önüne sermeye devam etti. Bin beş yüz eserlik Beykoz Cam ve Billur Müzesi 2021’de Türkiye’nin kazandığı yeni müzelerden oldu. (9 Nisan)

Karahantepe

ARKEOLOJİDE “TEPELER” AYDINLANDI

Arkeoloji sahasında da sevindirici gelişmeler yaşandı. Göbeklitepe, etrafında yeni bulunan 11 tepeyle birlikte “Taş Tepeler” adıyla dünyaya ilan edildi. O tepelerden Karaktepe’deki yapılar ve Sayburç’ta bulunan insan figürlü sahne ise heyecan uyandırdı. Konya’daki Savatra Antik Kenti’nde bulunan Roma tiyatrosu ve Smyrna Antik Kenti’nden çıkan sanatçılara has antik tuvalet, senenin diğer mühim keşifleriydi. Türkiye’den kaçırılan eserlerin Anadolu’ya geri dönüşü de devam etti. Hattiler dönemine ait 4 bin 250 yıllık altın gaga ağızlı testi, o eserlerden biri oldu. Dünyanın gözü ise Mısır’daydı; Luksor Antik Kenti’nde kayıp bir şehir ve lahitler bulundu.

Beeple’nin NFT eseri

SANAT ESERİ SATIŞINDA REKOR

Pandemiye rağmen sanat piyasası, 2021’de büyük rakamlara ulaştı. Sanat eserleri satışı, 2020 Haziran-2021 Haziran arasında dünyada 2,7 milyar dolara yükseldi. NFT sanat eserleri de bunda tesirli oldu. Beeple’nin “Everydays: The First 5000 Days” adlı NFT eseri, 69 milyon dolara satılarak rekor kırdı. İstanbul da büyük sanat faaliyetlerine ev sahipliği yaptı. Onların en mühimlerinden olan Contemporary Istanbul, 2021’de ertelenen 16 edisyonuyla birlikte iki defa gerçekleştirildi. Beyoğlu Kültür Yolu Festivali şehri renk-lendirdi. Refik Anadol’un “Makine Hatıraları: Uzay” adlı dijital sergisi büyük kuyruklar meydana getirdi. Sanat dünyasında esrarengiz hadiseler de yaşandı! İngiltere’deki müzayedede kimliği bilinmeyen bir Türk tarafından 438 bin 500 sterline satın alınan Kanuni Sultan Süleyman portresi, mayıs ayında İBB’ye bağışlandı.

Nomadland

SİNEMADA %50’LİK SEYİRCİ KAYBI

2021’de beyazperde Türkiye’de biraz sessizdi… 1 Temmuz’a kadar kapalı kalan sinemalar, daha sonra “Çöl Gezegeni”, “Ölmek İçin Zaman Yok” ve “Hızlı ve Öfekli 9” gibi büyük bütçeli yabancı yapımları ağırladı. Ancak yerli sinemacılar filmlerini gösterime koymakta ürkek davrandı. Böylece sinema, yaklaşık yüzde 50’lik bir seyirci kaybı yaşadı.

Öte yandan 93. Oscar’a “Nomadland” filmi damgasını vurdu. Filme imza atan Chloé Zhao da “En İyi Yönetmen” Oscar’ını alan ilk Asyalı kadın oldu. 58. Altın Portakal’da ise “Okul Tıraşı” en iyi film seçildi. Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye’yi Julia Ducournau’nun yönettiği “Titane” kazandı. Korkut Ata Türk Dünyası Film Festivali de
ilk defa yapıldı.

“EDEBΔ TARTIŞMALAR

2021 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Tanzanyalı yazar Abdulrazak Gurnah oldu. Türkiye’de edebiyat gündemine ise yazar Orhan Pamuk’un “Veba Geceleri” kitabı oturdu. Eser, ideolojik tartışmaları beraberinde getirdi. Geçtiğimiz senelerde kitap üretiminde büyük ivme yakalayan Türkiye yayıncılığı da, kâğıt krizi sebebiyle üretimlerini azalttı. Yunus Emre’nin vefatının 700. yıl dönümü münasebetiyle 2021 yılı “Yunus Emre ve Türkçe Yılı” ilan edildi. Böylece Büyük Mutasavvıf, farklı eser ve programlarla yâd edildi. Dünyaca ünlü Brezilyalı yazar Paulo Coelho, “Okçu’nun Yolu” adlı son kitabı millî sporcu Mete Gazoz’a adadı.

Bu sene Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülleri’ne ise Teoman Duralı, İdil Biret, Alev Ebuzziya, Cüneyt Arkın, Gürbüz Azak, Etem Çalışkan, İbrahim Manav ve Kemal Tahir layık görüldü.

Sezai Karakoç

YILIN DÖKÜLEN YAPRAKLARI

Veda etmeye hazırlandığımız 2021 yılında, sanat dünyasından çok yaprak döküldü…

Mona Roza’nın şairi Sezai Karakoç’un 16 Kasım’daki ani vefatı yılın en mühim kayıplarındandı. Usta oyuncu Rasim Öztekin, 8 Mart’taki ani vefatıyla sevenlerini üzdü. Türkiye Çocuk Dergisi ile özdeşleşen Hızır Bey çizgi romanının yazar ve çizeri Talat Güreli de 15 Eylül’de hayatını kaybetti.

Bizimkiler dizisiyle hatırlanan oyuncu Uğurtan Sayıner 27 Haziran’da aramızdan ayrıldı. Tarihçi yazar Yavuz Bahadıroğlu, Prof. Mehmet Genç, yazar Teoman Duralı, Kaya Akarsu, tiyatrocu Ferhan Şensoy, Türk Sanat Müziği sanatçısı Hüner Coşkuner, Mehmet Alaettin Yavaşca, kültür ve sanat dünyasının yerli kayıplarından bazılarıydı.