Necmettin Batırel

Türk ekonomisi 2024 yılında tahminleri aşarak yüzde 3,2 oranında büyüdü. Millî gelir 1 trilyon 319 milyon dolara ulaştı... 2023 yılında 13 bin 608 dolar olan kişi başına düşen millî gelir, 1 yılda 1855 dolar artarak 15 bin 463 dolara yükseldi. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2024 yılında bir önceki yıla göre %63,5 artarak 43 trilyon 410 milyar 514 milyon TL oldu. Kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 2024 yılında 507 bin 615 TL oldu...

AK Parti, 8’inci olağan kongresi siyaset tarihine altın harflerle geçti. 1547 delegenin tamamının oyu ile Genel Başkan Seçilen Recep Tayyip Erdoğan, açıkladığı Türkiye yüzyılı reform programı ile dünyada yüksek gelirli ülkeler sınıfına geçeceklerini, halkın refah seviyesinin yükseleceğini enflasyonun düşeceğini söyledi...

Ekonomik iklim âdeta bir fırtına gibi, sürekli değişim ve dalgalanmalarla dolu. Bu karmaşık ortamda, bir ülkenin finansal sağlığını anlamak ve geleceğe dair sağlam yatırım planları yapmak için pusulalara, yani güven endekslerine ihtiyaç vardır. Bunlardan en önemlisi vatandaşın düşüncesini öğrenmektir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Malezya, Endonezya ve Pakistan'ı kapsayan ziyaretlerinde enerji, madencilik, savunma sanayii gibi alanlarda tam 48 anlaşma imzalandı. Malezya ve Endonezya ile ticaret hacimleri 10’ar milyar dolara Pakistan ile de 5 milyar dolara çıkarıldı. 3 ülkeyle toplam 25 milyar dolarlık iş yapacağız. Yıl sonuna kadar 1,3 milyar metreküplük Türkmen gazı alacağız. Gabar Dağı’nda günlük 76 bin varil petrol üretiyoruz. Suriye’yi baştan sona imar ederek 400 milyar dolarlık iş potansiyeline kavuşacağız. 6 Şubat depremlerinde yıkılan 75 milyar dolar harcanarak 11 ilimiz yeniden imar edildi. 2 yılda 205 bin konut üretildi. 2025 sonunda bu rakam 453 bine ulaşarak evine kavuşmamış hiçbir depremzede kalmayacak. 

Cari açık 2024 yılında orta vadeli program hedefinin oldukça altında 10 milyar dolar olarak gerçekleşti (millî gelire oranla yaklaşık yüzde 0,7). Cari denge bir önceki yıla kıyasla 29,9 milyar dolar, 2023 yılı Mayıs ayındaki zirveye göre 45,1 milyar dolar iyileşti. Cari açığın kayda değer ölçüde gerilemesine ihracatın dirençli yapısı, ithalat bağımlılığının azaltılması ve güçlü turizm gelirleri önemli katkı yaptı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek "Vatandaşımız hayat pahalılığından şikâyette haklı. Enflasyon özellikle sabit ve dar gelirlileri vurur. Vatandaşımız müsterih olsun, köklü bir çözüm peşindeyiz. Bu sene enflasyonu yüzde 30'un altına çekmeyi ve gelecek sene ise tek hanelere doğru indirmeyi planlıyoruz” dedi.

1 Ocak 2025’te altının onsu 2.625 dolar, gram altın 2.966 liraydı. 40 günde dudak uçuklatan artış yaşandı. Ons 2.865 dolara gram altın 3.335 liraya yükseldi. Yurt içinde herkes kuyumculara koştu. Cumhuriyet altınlarını âdeta kapıştı. 1,75 gram ağırlığındaki 22 ayar çeyrek altın 5.500 liraya ulaştı. Piyasada tam bir panik havası oluştu. Fiyat 5 bin liraya ulaşacak dedikodusu ortalığı ana baba gününe çevirdi…

ABD yönetimi, Kanada ve Meksika'dan ithal edilen mallara yüzde 25, Çin'den yapılan ithalata yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi getirdi. Dünyada ticaret savaşı başladı. Borsalar kırmızıya döndü. Sırada Avrupa Birliği ve İngiltere var... Trump’ın bu kararında bu ülkelerle yapılan dış ticarette ABD’nin yıllık 450 milyar dolarlık açık vermesi etkili oldu. Gümrük vergileri genellikle bir alıcının yabancı bir satıcıya ödediği fiyatın bir yüzdesi olarak tahsil ediliyor.

Kur korumalı mevduattaki çözülme, yurt dışından fon girişi ve Türk lirasındaki kazanımların artmasıyla merkez bankasının brüt rezervleri rekor üstüne rekor kırıyor. 1 haftada 4,2 milyar dolarlık artışla 167,5 milyar dolara yükseldi. Net rezervler 2,2 milyar dolarlık artışla 73,7 milyar dolara tırmandı.

Arjantin ve Kenya’nın notunu yükselten uluslararası kredi kuruluşu Moody’s, Türkiye’yi pas geçti... “Periyodik gözden geçirmeyi tamamladım” dedi. Oysa piyasalar not artırımı yapılacağına inanmıştı. Zira hem göstergeler düzgün, hem de ileriye dönük beklentiler güçlü. Moody’s kredi notumuzda bir revizyona gitmediği gibi, ne zaman bu yönde bir adım atacağı hususunda da ipucu vermedi. Yatırımcılar kredi notunun B1’den Ba3’e yükseltilmesini bekliyordu. Moody’s, 2024 yılında Türkiye’nin notunda iki kademe artışa gitmişti. Şu anda Türkiye’nin kredi notu yatırım yapılabilir ülke seviyesinin Fitch ve Standard and Poor’s'a göre 3 Moody’s’e göre 4 kademe altında bulunuyor. Karar sonrası yaptığı açıklama şöyle: “Ekonomi dayanıklı, hükûmet borç yükü ılımlı, parasal ve makroekonomik etkinlik artıyor, 'Ortodoks politikalar'a dönüş kredi açısından olumlu, enflasyon düşüyor, 2025 sonunda TÜFE yüzde 30 olacak. Altın ithalatı azalıyor, düşük enerji fiyatlarıyla güçlü turizm gelirleri dolayısıyla cari hesap 12 ayda GSYHİ’nin 0,7’sine geriledi, Merkez Bankasının döviz rezervleri artık sağlam şekilde pozitif, dışsal kırılganlık azalıyor, makroekonomik istikrarı yeniden sağlayan, politikaları etkili bir şekilde uygulamaya devam ederse not yükseltilebilir...” Görüyorsunuz hem son derece olumlu resim çiziyor, hem de çekimser kalıyor. 

Moody’s, Türkiye için 2025 yılının ilk değerlendirmesini dün gece yayınladı. Yayınladı diyorum, zira bu satırlar yazıldığı zaman karar henüz açıklanmamıştı. Değerlendirmeyi tecrübeme dayanarak yapıyorum. Umarım haklı çıkarım...

Küresel piyasalarda Trump’lı günler başladı. Seçildiği günden sonra ekonomiden jeopolitik gelişmelere kadar yaptığı sert açıklamalar, hayata geçecek mi? Avrupa, Çin ve Kanada ithal ürünlere yüksek vergilerin getirilecek olmasının korkusu içinde. Bugünden itibaren söylemler eyleme dönüşecek. Ama geçen hafta sonunda danışmanları yaptığı açıklamalarda kademeli geçiş olacağı mesajı vermişti...

Türk ekonomisi uçuşa geçiyor. Palavra değil gerçekten bulutların üzerine çıkacağız. Hükûmetin 1,5 yıldan beri uyguladığı program uluslararası alanda tam not aldı. Ülke risk primi 271 ile normal seviyeye indi. Dış borçlanma maliyeti azaldı, kamu ve özel sektör çok daha rahat biçimde finansmana erişiyor. Yabancı banka ve fonlar yatırımcılara sürekli "Türk lirası pozisyonlarınızı arttırın” çağrısı yapıyor. Merkez Bankasının rezervleri 160,4 milyar dolarla rekor düzeyde. Net rezervler 70, Swap hariç net rezervler 55 milyar dolarla son 12 yılın zirvesinde... Kur Korumalı Mevduat, 1 trilyon 85 milyar liraya geriledi. Eli de cebi de yanan yerli yatırımcılar 1 milyar dolar daha sattı, toplam döviz hesapları 162,3 milyar dolara düştü. "2025 sonunda faiz %30, enflasyon %25 olacak" diyen Bank of America Türk lirasında alım tavsiye etti. Deutsche Bank "dolar, 2025’te TL karşısında %22 artarak 43 liraya çıkacak" diyor. 

Suriye’yi özgürlüğüne kavuşturarak tarihî zafer elde eden Türkiye’nin şimdi ana hedefi YPG/PYD’li teröristleri; Kobani, Tel Abyad, Resulayn, Amuda, Malikiye, Kamışlı, Menbiç, Şaddadi ve Hasiçi bölgelerinden temizlemek. PKK’nın 15 Ağustos 1984 akşamı saat 21.30'da Siirt'in Eruh ve Hakkâri'nin Şemdinli ilçesinde katliamlarına başladığı saldırıların üzerinden 40 yıl geçti. Hain saldırılarda başta güvenlik güçleri olmak üzere aralarında bebek, çocuk ve kadınların da bulunduğu 20 bini aşkın vatandaşımız hayatını yitirdi, on binlerce kişi yaralandı. Satılmış katiller, uyuşturucu ticareti, kaçakçılık ve Türkiye düşmanı ülkelerden her yıl aldığı 5 milyar dolarlık destekle varlığını sürdürüyor. Amerika Kuzey Suriye’de YPG/PYD/SDG’nin varlığını güçlendirmesi için 60 milyar dolar harcadı. 22 bin tır dolusu silah verdi. Canileri eğitti, başımıza bela etti.

Türk lirası tarih yazıyor! Merkez Bankası'nın rezervleri rekora koşuyor. Brüt rezervler 157,9 net rezervler 67,8 milyar dolara çıktı. Swap hariç net rezervler 3 milyar dolarlık artışla 46,7 milyar dolar oldu. 2025 yılında tamamen sonlandırılacak olan Kur Korumalı Mevduat 1 haftada 21 milyar liralık düşüşle, 1,1 trilyon liraya geriledi. Merkez Bankasının yabancı para ticari krediler için %1,5’luk aylık büyüme sınırını yüzde 1’e indirmesi sonrası döviz kredi hacmi 167,6 milyar dolara geriledi. 1 yıl önce 176 milyar dolar olan yerli yatırımcıların döviz hesapları 163 milyar dolara indi. Türk lirasıyla dış ticaret, 1 yılda yüzde 37,5 artarak 1 trilyon 129 milyar liraya ulaştı...

2024 yılı rakamlarına göre; SSK emekli ve hak sahibi sayısı 11,5 milyon, Bağ-Kur emekli ve hak sahibi sayısı 3 milyon, Emekli Sandığı emeklisi de 3 milyon olmak üzere Türkiye’de yaklaşık 17,5 milyon emeklimiz oldu... SGK verilerine göre yaklaşık 2 milyon emekli çalışmaya devam ediyor... Kayıtlı çalışan emekli sayısı kadar, kayıt dışı çalışan ya da çalıştırılan 4 milyon emeklimiz var. Bu da emeklilerin dörtte birine ulaşıyor.

2023 yılını 7470 puandan tamamlayan BIST 100 endeksi 2024 sonunda 9831 puana yükselerek endeks bazında %31,60 değer kazandı. Açığa satış işlemlerinin serbest bırakılmasıyla küresel çapta faaliyet gösteren ve 2023 Şubat ayından bu yana bunu yapamadığı için hisse senetlerinden uzak kalan yabancı yatırımcılar yüksek pozisyon açmaya başladı. BİST 15 bin puana koşuyor...

Enflasyonun iki sebebi vardır... Birincisi talebin yükselmesi, ikincisi maliyetlerin artması. Faiz düştüğünde, kredi ucuzlar, kullanımı kolaylaşır dolayısıyla talep artar. Talep artışı fiyatları, sonuç da enflasyonu yükseltir...

Hükûmetin sabırla uyguladığı ekonomi programı meyve verdi... 22 aydan beri sırtımızdaki yüksek faiz yükünden sonunda kurtulduk. Tahmin ettiğim gibi Merkez Bankası 250 baz puanlık indirimle ilk adımı attı. Faiz koridorunu 600 puandan 300 puana daralttı. İhracatçıların kullandığı reeskont kredi faizi %35’ten %29,93’e çekilerek maliyetler azaltıldı...

Bir yıldan beri yaşadığımız yüksek faiz ortamı ekonomiyi soğuttu. Faiz, üretici açısından borçlanma maliyetidir. Dolayısıyla faiz arttığında borçlanma ve bunun getirdiği baskı da artar. Uzun vadede, yüksek faiz, kur ve talebi aşağı çektiği için enflasyonda yön aşağı döndü. Ama ülkenin büyüme hızı zayıfladı. Faiz artırımı, Merkez Bankası tarafından ekonomik nedenlerle gerçekleştirilen bir politika adımıdır. Böylece fiyat istikrarı sağlanırken, talepteki aşırı büyüme de sınırlanır…