İslam'ın batıya açılan kapısı

Aramileri, Fenikelileri, Romalıları, Emevileri, Eyyübileri, Abbasileri, Selçukluları ve Osmanlıları ağırlayan Suriye, İslâm'ın Batı'ya açıldığı kapı. Anadolu'nun serinliği de burada, Arabistan'ın sıcaklığı da... Bab-üs Sagir kabristanında gördüğünüz her taş bir fakihe, bir veliye, bir şehide ait olabilir. Tasnifini yapmak yıllar alır ancak... Şimdi bir turistin İstanbul'a geldiğini düşünelim. "Halid bin Zeyd" Hazretlerini ziyaret etmek istiyor olsun. İyi de kaç taksi şoförü bu isme aşinadır? Ama "Eyüp Sultan" derse o başka. Herkes gösterir, kime sorsa... Bir kere Arabide "p" diye bir harf yok, aslı Eyyûb o da oğlunun ismi. İyi de Sultanı nasıl izah edeceksiniz peki? Bizim insanımız oradaki sultanın ne manaya geldiğini bilir ama yabancılar? "Şah, melik, emir" sanırlar ihtimal. Yıllar evvel Tunus'ta Abdullah-i tercümani hazretlerinin kabrini arıyorum, esnafın biri iş hanının ikinci katını göstermez mi? Baktım Tercüme bürosu, sanırım Abdullah adlı biri çalışıyor orada. Hasılı İslam büyüklerinin mahalli isimleri, kitaplardakine uymaz. Çoğu kez "şıh, sahip, mir, hace" gibi bir ek koyarlar başına. Suriye'ye gideceğimi duyunca Ansiklopedi servisinden rica ediyorlar. "Evliyalar serisini silbaştan düzenliyoruz, resim istesek yük olur muyuz acaba?" Ne demek, elbette! Makinem objektiflerim zaten yanımda, beş on kare için sizi kıracak değilim ya? "Sen öyle san" diyorlar. Bir liste geliyor tam sekiz sayfa! Baka kalıyorum, ne isimler, ne isimler... Demek boşuna Şam-ı şerif demiyorlar ona... Her karışında şüheda, sülaha... Hele Bab-üs sagir. Bir uzman girsin, iki yılda çıkabilirse gelin yanıma! Evet, Şam'dan anlatacak çok şey var ama Malula'dan söz açmasam içimde kalacak. Rabbim isterse eğer Temel yayla yolunda bir taşa oturup soluklanmış. Ayağının altında sıra sıra dağlar, çam, çim, bulut ne ararsan. Bakmış bakmış ve "hey güzel Allahım" demiş, "seni inkar eden kafirdir!" İnanın Malula da benzer şeyleri dedirtiyor insana... Bir dağ düşünün yekpare mermer. Zirvesinden ikiye ayrılmış ama öyle fay, çatlak değil yılan gibi yumuşak kıvrımlarla uzanan bir yol var arada. Tolga Uslubaş jeologtur biliyorsunuz, resimleri gösteriyorum, "bilimsel bir izahı yok" diyor "hani dere nehir aksa belki ama sözkonusu yer vadi değil de zirve olunca..." Geriye tek cümle kalıyor kudret-i İlahi... Zaten her şey öyle değil mi? Kızıldenizi yaran mevlam nelere kadir değil ki? Rabbim isterse eğer sular büklüm büklüm burulur... Ve sırtına Sakarya'nın... Amenna! Efendim Malula Hazreti Meryem Validemiz ile İsa Aleyhisselam'ın Yahudilerden saklandıkları bir mevki. Canlarına kastedenler ova tarafından gelince çaresiz kalıyorlar. Arkalarında sarp mı sarp bir dağ var zira... Rivayete göre dağ yarılıp yol oluveriyor, Meryem validemizle nurlu oğlu rahatlıkla geçiyorlar deniz tarafına. Burası yer yüzünde Aramice konuşulan tek belde. Bu yüzden Kiliseler birliği para yağdırıyor. Avrupa'dan yetim kız çocuklarını getiriyor, rahibe yetiştiriyorlar. Aramice kolay öğrenilen bir lisan, bu yüzden hızla yayılmış. Kültür dili, ticaret dili derken Asur sarayına da girmiş. Kayıtlar umumiyetle papirüsler üzerine yazıldığı için belgeler sağlam kalmış. Şimdi bir enstitü kurmuş, çözmeye çalışıyorlar. Malula'da Müslüman sayısı Hıristiyan sayısına yakın ama sahipsizler. 16 kiliseye karşılık iki cami bulunuyor. Aramice konuşan herkes Hıristiyan değil, bunun bilinmesini istiyorlar. Rivayetlere göre Hazret-i Meryem ve İsa Aleyhisselam bu yoldan dağı aşar Romalıların elinden kurtulurlar. İmam-ı Nevevî hazretlerinin türbesi. NEVA'nın kandili: İmam-ı Nevevi... Neva Busra yakınlarında küçük bir kasaba... İmam-ı Nevevi (Rahimehumullah) burada doğmuş burada yaşamış. Çok büyük bir alim, hatta Şafii-yi sani diyorlar. Riyazüssalihin adlı hadis kitabı çok ünlü. Müslim'e 9 cild şerh yazıyor. Ben bunu 200 cild de yazardım ancak bu kadar kısaltabildim diyor. M. Said Arvas hocamızın ona büyük bir muhabbeti var. Anlattıklarını buraya sığdırmam mümkün değil ama şunu aktarmalıyım. İmam-ı Nevevi hazretleri hacca gidiyor, Kabe-i muazzamayı görünce heyecanlanıyor, namaza niyetleniyor. Bir çocuk, "amca yanlış yapıyorsun" diyor, "Mescidi haramın tahiyatül mescidi tavaftır bilmiyor musun?" - Sen nerden biliyorsun? - Kim bilmez? İmam-ı Nevevi'nin Minhac'ında yazıyor! Çınarın GÖLGESİNDE... İmam-ı Nevevi hazretlerinin kabri üzerinde kendiliğinden bir çınar filizlenir. O ağaç o gün bu gündür (730 yıl) büyük velinin ziyaretçilerine gölge yapar.