Rusya’nın “Zafer Günü” ve…

Rusya’daki 9 Mayıs Zafer Günü kutlamaları, İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanya’sına karşı Sovyetler Birliği’nin zaferini anmak için düzenlenen önemli ulusal bayramlardan biridir. Bu tarih, 8 Mayıs 1945’te Almanya’nın şartsız teslimiyet belgesini imzalamasının Moskova saatiyle 9 Mayıs’a denk gelmesi nedeniyle “Zafer Günü” olarak kutlanıyor.

 

1945’ten itibaren kutlanan Zafer Günü, 1965 yılında resmî tatil ilan edilmiştir. 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, 1995’te Boris Yeltsin döneminde Zafer Günü geçit törenleri yeniden düzenli hâle gelmiştir. Vladimir Putin’in liderliğinde ise bu bayram, Rus milliyetçiliğini ve askerî gücünü sergilemenin bir aracı hâline dönüşmüştür!

 

Rusya'da 9 Mayıs'taki Zafer Günü kutlamaları sırasında düzenlenen yürüyüş, genellikle "Ölümsüz Alay" (Бессмертный полк) olarak adlandırılıyor. Bu etkinlikte insanlar, İkinci Dünya Savaşı'nda savaşmış veya hayatını kaybetmiş akrabalarının fotoğraflarını taşıyarak anma törenine katılıyorlar. Zafer Günü'nün bir parçası olan bu yürüyüş, özellikle halk arasında "Ölümsüz Alay" ismiyle biliniyor.

 

80. yıl dönümü olması nedeniyle Moskova bu yılki törenlere özel bir anlam yüklüyor zira Rusya’daki 9 Mayıs Zafer Günü, 27 milyon Sovyet vatandaşının hayatını kaybettiği savaşın anısını onurlandırmanın yanı sıra, modern Rus kimliğinin ve devlet gücünün bir sembolü olarak görülüyor.

 

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Slovakya Başbakanı Robert Fico, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman gibi liderlerin bu törenlere katılacağı öngörülüyor.  

 

Bu tören dolayısıyla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 8-10 Mayıs için Ukrayna’da tek taraflı bir ateşkes ilan etti ancak Zelensky bunu “tiyatro” olarak nitelendirerek 30 günlük bir ateşkes istedi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky, Moskova’daki 9 Mayıs törenlerine katılacak liderlerin güvenliğini garanti edemeyeceğini de belirtti. Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitriy Medvedev, bu sözlere sert tepki göstererek, bir saldırı durumunda "Kiev'in 10 Mayıs'ı göremeyebileceğini" söyledi!

 

AB Dış İlişkiler Temsilcisi Kaja Kallas da Avrupa liderlerini Moskova’daki törenlere katılmamaya çağırarak, katılan ülkeler için bazı “sonuçların” olabileceğini söyledi...

 

Zafer Günü etkinlikleri kısa sürede Rusya’dan diğer eski Sovyet cumhuriyetlerine de yayılmıştır. Zira Almanya-Rus savaşında bütün Türkistan’da neredeyse genç insan kalmamıştır. Bunu Ünlü Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov’un “Toprak Ana" romanında da görebiliyorsunuz!  

 

Mesela Kazakistan, savaş sırasında Sovyetler Birliği’nin bir parçası olarak yaklaşık 1,5 milyon vatandaşını cepheye göndermiş ve bu askerlerin büyük bir kısmı hayatını kaybetmiştir.

 

Kazakistan, bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana, Sovyet mirasını koruma ile ulusal kimliğini güçlendirme arasında bir denge kurmaya çalışıyor. Ancak, 2020 yılından bu yana Kazakistan hükûmeti, bütçe tasarrufu gerekçesiyle 9 Mayıs Zafer Günü için resmigeçit törenlerini kısıtlıyor. Bu kararlarda siyasi ve bölgesel dinamiklerin rolü büyük.

 

Ancak Kazakistan, "Ölümsüz Alay"ı yerel düzeyde kısıtlasa da 2025’te Moskova’daki 9 Mayıs Zafer Günü geçit törenine 80 kişilik bir askerî personel grubu göndermiştir. Bu, Kazakistan’ın Rusya ile ilişkilerini tamamen koparmadığını, ancak yerel düzeyde daha temkinli bir yaklaşım benimsediğini gösteriyor.  

 

Kazakistan’daki milliyetçi kesimler, “Ölümsüz Alay” etkinliğinin Sovyet mirasını yüceltmeye yönelik olduğunu savunarak bu yasaklamaya destek veriyorlar.

 

Bakalım 9 Mayıs’ta Moskova’da ne/ler olacak!..

 

 

 

 

 

Meryem Aybike Sinan'ın önceki yazıları...