Ukrayna ve Trump’ın "suç örgütü" olarak tanımladığı USAID...

Trump'ın, başkan seçildikten sonra attığı ilk adımlardan biri, ABD’nin dünyadaki yumuşak gücünü pekiştiren ve siyasi projeleri fonlayan USAID’i kapatma kararı oldu.

 

Oldu olmasına ama bugün Ukrayna sürecini anlamak için USAID’i adıyla anıp geçmemek gerekiyor.

 

Ukrayna’nın bir proje olarak ateşin içine sürülmesi, “demokrasi”, “özgürlük”, “işgal” gibi kalıplaşmış kavramlarla açıklanamayacak kadar derin bir meseledir. Bu sürecin asıl boyutlarını paylaşım dönemi tamamlandıktan sonra daha net tartışabileceğiz.

 

Peki Ukrayna’dan kim, ne istedi?
1990’lardan bugüne giden yolu doğru anlamak için ABD’nin hedeflerini yeniden değerlendirmemiz gerekiyor. Konu yalnızca “Rusya–Ukrayna savaşı” çerçevesinde ele alınabilecek kadar basit değil. USAID ve Amerikan Millî Demokrasi Enstitüsü gibi kuruluşların projeleri yeniden mercek altına alınmalı.

 

Trump, USAID’i kapatırken “Bu kuruluş bir suç örgütüdür” dedi. ABD’nin dış yardımlar başlığı altındaki tüm projelerin fonu, aslında bu ajans üzerinden sağlanıyordu. 1961’den 2025’e kadar her yıl yaklaşık 40 milyar dolarlık bütçesiyle Ukrayna dâhil birçok ülkede siyasi değişim ve dönüşüm projelerine kaynak aktardı. Trump bu kuruluştan vazgeçtiğinde, aynı zamanda onun desteklediği projelerden de vazgeçtiğini ilan etmiş oldu.

 

Şimdi asıl soruya gelelim: ABD için Ukrayna projesi bitti mi?..
Cevabı acı olsa da gerçeği anlamak açısından önemli. Ukrayna gibi tarihi, kültürü ve zenginlikleriyle dikkati çeken bir ülke, nasıl böylesine ağır "siyasi müeyyide"ye maruz bırakıldı? Ona bu müeyyideyi kimler hazırladı?!.

 

Avrupa liderlerine kulak verirseniz tek cevap duyarsınız: “Rusya yaptı.”
Ama hesaplaşmanın kodlarını bilmeden bu cümlenin ne kadar boş olduğunu görmek zor değil. Evet, askerî açıdan Ukrayna’ya saldıran Rusya oldu. Ama neden? Bu soruya samimi bir cevap verilmeden yapılan yorumların hepsi eksik kalacaktır.

 

Zelenskiy kimdir, neden sahneye çıkarıldı?
Ukrayna halkı gerçek sesini ne zaman yükseltecek? Zelenskiy, o sesin yükselmesinden korkuyor mu? Bugün Ukrayna halkı gerçekten Zelenskiy’yi destekliyor mu? Zelenskiy, Ukrayna halkını mı temsil ediyor?

 

Rakamlar çarpıcı: 6 milyon Ukraynalı erkek savaştan kaçtı. Neden?
Korkak oldukları için mi? Hayır.
Rusya’yı destekledikleri için mi? Hayır.
Peki neden? Belki de Ukrayna’nın bir “proje” hâline getirilmesine, kimliğinin dönüştürülmek istenmesine ortak olmak istemedikleri için…

 

Ben, sorular üzerinden giden ama soruların içinde cevabı da barındıran bir yaklaşımı tercih ediyorum.

 

Trump’a dönersek…

 

Barış yanlısı bir görüntü veriyor ama asıl hedefi ABD’nin yükünü sırtından atmak. Bunu yaparken de Avrupa’yı ortada bırakmadığını göstermek zorunda kalıyor. Oysa Ukrayna, Zelenskiy’nin farklı bir imaj çabasına rağmen, Avrupa için de artık yük hâline gelmiş durumda. Güvenlik başlıklı söylemler, mevcut durumu idare etmek için üretilmiş sözlerden ibaret...

 

Trump, USAID’i feshettiğinde aslında geri dönüşü olmayan ekonomik ve sosyal projeleri de sona erdirdi. Ukrayna’nın sosyolojik yapısını dönüştürmek bir projeydi. Siyaseten Ukrayna, Batı ittifakı için önceden planlanmış bir projeydi. Şimdi Batı, kendi kurguladığı bu projeyi nasıl farklı bir yöne evireceğini arıyor. Çünkü dünya paylaşım sürecinde yeni bir evreye giriyor.

 

Ukrayna meselesi ibretlik derslerle dolu. Ama en önemli ders, nihayetinde Ukrayna halkının kendisinden gelecek. Proje olup meydanlarda halk adına konuşan sözde kahramanlardan değil, ülkesinin millî kodlarının yok edilmesine seyirci kalmaktan yorulan, savaşla tüm kazanımlarını kaybeden ve buna “dur” demek isteyen ama gücü tükenen Ukraynalılardan…

 

 

 

Sevil Nuriyeva’nın önceki yazıları…