Ölçeği gösteren hakikat

31 Temmuz 2025 02:00 | Güncelleme: 31 Temmuz 2025 01:16

A -

A +

Hoca odun kesmek için ormana gittiği bir gün, bir tavşan görmüş. Daha önce hiç tavşan görmediği için, hayvan çok acayibine gitmiş. Bu acayip hayvanı herkese gösteririm diye yakalayıp torbaya koymuş, ağzını bağlamış. Eve gelince, hanımına sıkı tembihte bulunmuş:

— Aman Hanım! Bu çok acayip bir hayvan… Kulakları eşeğe benziyor, ön ayakları kısa, arka ayakları uzun, kediye de benziyor, bıyıkları var… Sakın bu torbayı açma, gidip herkesi çağıracağım, gelip görsünler bu hayvanı…

Hoca dışarı çıkıp kimi gördüyse,

— Gelin size çok acayip bir hayvan göstereceğim, diye çağırmış.

O ara hanımı merakla torbanın ağzını gevşetince, tavşan hop diye fırlayıp kaçmış… Kadın da, Hoca fark etmesin diye, torbaya bir ölçek koymuş, ağzını eskisi gibi bağlamış, yerine bırakmış.

Hoca olanlardan habersiz, toplamış milleti eve getirmiş. Herkesin önünde torbanın ağzını çözüp ters çevirince, ölçek teker meker ortaya yuvarlanmış… Hoca, her zamanki hazırcevaplığı ile:

— İşte! Bunun altı tanesi bir kile yapar. Her şey kader iledir; ağyar elinden ne gelir? Kendi kendine kul olmayan, başkasına kul olur. (Hazreti Mevlâna)

Bu hikâyede görünenden fazlası saklıdır. Hoca’nın torbasında aslında bir hayvan değil, insanın nefsini ve merakını sınayan bir ders gizlidir. Merak bazen ilmin anahtarıdır ama sınır tanımazsa nefsin oyuncağı olur.

Hoca’nın hanımı gibi biz de zaman zaman torbaların ağzını aralamak isteriz. Sabredemeyiz.

Sözde doğru olmak kadar, içimizde taşıdığımız niyette de doğru olmamız gerekir. Hoca halkı çağırırken, içindekini olduğu gibi anlatıyor; abartmıyor, gizlemiyor. Ama kaderin cilvesi, torbadaki sırrı başka bir şekle sokuyor.

Tavşanın kaçışı, kaybolan bir nimeti değil, fark edilmeyen bir hikmeti işaret ediyor. Çünkü Hazreti Mevlâna’nın dediği gibi: Nice insanlar gördüm, üzerlerinde elbise yok; nice elbiseler gördüm, içinde insan yok.

Hoca’nın ‘Bunun altı tanesi bir kile eder’ sözü, sadece bir zekâ parıltısı değil, kaderle barışık bir ruhun veciz ifadesidir.

Öyleyse insan da kendi torbasına bakmalı: İçine ne koydu? Kalbine ne sığdırdı? Gösterdiği ne, sakladığı ne? Çünkü bir gün o torba açılacak… Ve içindekiler ortaya dökülecek. Torbamızdan çıkanla değil, kalanla ne yaptığımızla imtihan oluruz.

Ve her imtihan, içinde bir ölçü saklar… Kimi o ölçüyü kaybeder, kimi onunla kendini tartar.

Selman Devecioğlu

ŞİİR