Türk tarihini değiştirecek para bulundu! Göktürk tarihini aydınlatan sikke Türk isminin geçtiği ilk belge olabilir
Araştırmacılar tarafından 6. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen Türk parası bulundu. Batı Göktürk dönemine ait olduğu düşünülen sikkenin üzerinde "Türk-Kağan" yazıyor. Özbek Arkeolog Prof. Dr. Gaybulla Babayarov tarafından keşfedilen yeni paranın 'Türk adının geçtiği ilk belge' olduğu tahmin ediliyor. Türklerin göçebe olduğu görüşünü çürüten para bulunan diğer paralara dair de karanlıkta kalan konuları aydınlatıyor. İşte yeni bulunan Türk parası hakkında dikkat çeken detaylar...
Türk tarihini değiştirebilecek yeni bir keşif ortaya çıktı. Özbekistan'da Batı Göktürk dönemine ait olduğu ifade edile ve üzerinde "Türk-Kağan" yazan para bulunması gündem oldu.
Özbekistan’ın başkenti Taşkent civarındaki eski şehir kalıntılarında yaklaşık 25-30 sene önce bu ünvanın görüldüğü paralar bulunmuştu. Fakat bu tür sikkelerin Göktürk Kağanlığıyla münasebeti belirsizliğini koruyordu.
Trthaber'den Ayşe Şimşek'in özel haberiyle gündeme gelen Türk parasının büyük Türk hükümdarlarından İstemi Kağan'ın torunlarına ait olduğu tahmin ediliyor.
TÜRK-KAĞAN SİKKESİ NASIL BULUNDU
Türk parasını bulan Özbekistan Bilimler Akademisi Milli Arkeoloji Merkezi Uzmanı Prof. Dr. Gaybulla Babayarov, paranın hangi Türk kağanına ait olduğuna, parayı nasıl okuduğuna, Türk tarihi için önemine dair detayları ilk defa anlatıyor.
Çaç (Taşkent) bölgesinde bulunan Soğdça yazılı sikke çeşitlerinin birinde “Türk-Kağan” tabiri yer alıyor.
Prof. Dr. Gaybulla Babayarov, Taşkent bölgesinin eski şehir kalıntılarından bulunan bronz sikkeler arasında 20'den fazla sikke çeşidinin Batı Göktürk Kağanlığı’na ait olduğunu belirtiyor.
Bu sikkelerden 3’ünün żpγw “Jabgu”; 5’inin cpγw x’γ’n “Cabgu-Kağan” ve 9’unun x’γ’n “Kağan” ünvanlarıyla basıldığı, geri kalanlarının ise yazısız olduğu anlaşılıyor.
Prof. Dr. Gaybulla Babayarov, adı geçen sikke çeşitlerinin arasında 2 çeşit sikkenin Soğdça yazıyla twrk x’γ’n – “Türk-Kağan” tabiriyle bastırılmış olmasının ilgi çekici olduğunu söylüyor.
"TÜRK-KAĞAN" TABİRİ İLK BU SİKKELERE YAZILDI
Prof. Dr. Babayarov, bu tür sikkelerde Batı Göktürk Kağanlığının Yabguluk döneminde (6. yüzyılın son çeyreği–7. yüzyılın başı) basıldığı belirlenen biçimindeki bir damganın görüldüğünü açıklıyor.
Babayarov Türk parasının farklılığını şöyle izah ediyor:
"Yine, bu sikkelerin, hem barındırdığı ikonografi, hem yapım tarzı (çapı, ağırlığı, teknik yapımı, metal özellikleri vs.) onları daha sonra bastırıldığı anlaşılan Batı Göktürklerinin Yabgu-Kağanlık (7. yüzyılın başı–şu yüzyılın 30’lu yılları) ve Kağanlık dönemi (630-740) sikkelerinden farklı kılıyor."
Hem Kağanlığın kurucusu olan toplumun adıyla, hem de devletin adıyla ilişkili olarak Türk-Kağan tabirinin ilk olarak bu tür sikkelerde görüldüğünü ifade eden akademisyen, etnik-siyasî aidiyeti belirleme amacını taşıması bu sikkelerin ilginç yanı olduğunun altını çiziyor.
TÜRK PARASI HANGİ TÜRK KAĞANINA AİT?
Prof. Dr. Babayarov, sikkenin İstemi Kağan'ın Fergana yönetimindeki torunlarına ait olabileceğini şu sözlerle duyuruyor:
"Hem arkeolojik katmanlardan anlaşılacağı üzere hem de Soğdça yazının sistemine ve yazı biçimine göre 6-7. yüzyıllara ait olduğunu düşündüğüm bu Türk-Kağan sikkesi, Batı Göktürk Kağanlarından birine, muhtemelen Kağanlığın kurucularından biri İstemi Kağan'ın Fergana'da yönetimde bulunan torunlarına ait olabilir."
"TÜRK" KELİMESİNİN GEÇTİĞİ İLK BELGE
"Türk-Kağan kelimesinin ilk belirtildiği tarih 8. yüzyılın ilk çeyreğine uzanıyordu. Bilindiği gibi, bu tabir ilk olarak Orhun bölgesinde dikilen Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında görülmüştü. Ondan önce de Çin kaynaklarındaki 'Tu-jüe Ko-han' kelimesi 'Türk Kağan' olarak kullanılıyordu." diyen Prof. Dr. Babayarov, "Türk" kelimesinin geçtiği ilk belge olduğunun tahmin edildiğini şöyle açıklıyor:
"Bu sikke ile beraber 'Türk' kelimesinin geçtiği bu tarihi belgenin, Türk adının tarihini 150 sene daha geriye götürdüğünü söyleyebilirim. Yani Orhun yazıtlarının dikildiği tarih 730’lu yıllara denk geliyorsa, sikke yazıları 580-610 yıllarına ait. Böylece “Türk” adının tarihinin 1400-1500 yıllık bir vakit dilimine sahip olduğunu anlayabiliriz."
ETNİK VE SİYASİ AİDİYETİ ANLATIYOR
Prof. Dr. Babayarov, Türk-Kağan ifadesinin burada kesin bir hükümdarın şahsî adı veya ünvanı değil, mensup olduğu etnik ve siyasî aidiyeti anlatan bir tabir olduğunu diğer örneklerle de tespit edilebildiğini ifade ediyor:
"Bunun en sabit örneği Batı Göktürk Kağanlığının birer devamcısı olan Türgeş Kağanlığı sikkelerinde βγy twrkyš x’x’n pny – “İlahi / Cenap Türgeş Kağan sikkesi” cümleleri yer almasında görülüyor. Ancak, Türgeş sikkelerinde adı geçen cümleler standart olup, Batı Göktürk sikkelerinde ise hemen hemen her yönetici değişiminde sikkeyi bastıran hükümdarın taşıdığı kendi ünvanı veya tahta oturduğu vakit sahip olduğu adını sikkede darbettirdiği görülüyor."
'TÜRKLER GÖÇEBEDİR' GÖRÜŞÜNÜ ÇÜRÜTÜYOR
Prof. Dr. Gaybulla Babayarov'a göre bu Türk-Kağan sikkesi, şu ana kadar bilim insanları arasında genel görüş olan “Göktürkler göçebe toplumdu, dolayısıyla onları yerleşiklere özgü alış verişte para dolaşımına gerek duymamışlardı” görüşünü çürütüyor.
O dönemlerde Türk yöneticilerinin ve Türk toplumunun belirgin bir kısmı yerleşik hayat sürdürdükleri, şehirler inşa ettikleri anlaşılıyor.
Bu sikke ile beraber, Türk Dünyası açısından Taşkent, Fergana gibi Türkistan'ın en eski yerleşik kültüre sahip bölgelerinin Türk tarihi ve toplulukları açısından önemi de ortaya çıkmış oldu.
6. yüzyılın sonu, 7. yüzyılın başlarında basılan bu tür madeni paraların çeşitleri son günlerde sadece Taşkent bölgesinde değil, Fergana bölgesinde de bulunmaya başlamasıyla Batı Göktürk Kağanlığı tarafından bastırılan sikkelerin dağılım coğrafyası epey genişledi.
'da Takip Edin!
