Doların ateşi niye yükseldi?..
26 Kasım 2021 02:00
Önceki gün 13,50 liraya kadar çıkan dolar bu satırları yazarken 11,60’a, avro ise 15,20’lik tarihî zirvesinden 13,50’ye düştü. Altın fiyatı da aynı geri dönüş yolunda. Sıçramaya başladıkları yere geri dönecekler mi? bunun cevabı henüz yok.
Kur fiyatlarındaki bu “gel-git”leri izah etmek de zor.
Albert Einstein’a yakın bir dostu "Bana senin şu -İzafiyet Teorisi’ni-anlatır mısın?" demiş, Einstein da anlatmış:
Bir gün kör bir adamla yürürken birdenbire "canım bir bardak süt istedi" dedim. Kör "süt nedir" diye sordu. "Süt beyaz bir sıvıdır" dedim. "Sıvıyı biliyorum fakat beyaz nedir?" dedi. "Kuğu kuşunun rengidir" dedim. "Kuğu kuşu nedir" dedi. "Boynu bükük kuş" dedim. “Boynu anladım ama bükük nedir" dedi…
Adamın kolunu tutup dümdüz uzattım. "İşte bu düzdür, kıvrıldığında büküktür" dedim. Kör adam o zaman "tamam" dedi: "Sütün ne olduğunu şimdi anladım!"
Önceki gün bir arkadaşım “enflasyon nedir?” diye sorunca “piyasadaki emisyon hacmi artınca mal ve hizmetlere talebin yükselmesi ve yükselen talep karşısında fiyatların toptan yükselişi ile sonuçlanan ekonomik süreç” dedim.
Arkadaşım “Emisyon hacmi nedir?..” dedi. Ben de “piyasada tedavülde bulunan para miktarıdır” dedim. Bu defa arkadaşım “Tedavül nedir?..” diye sordu. Ben de “hâlihazırda şahısların, bankaların, kurumların kasasında kullanıma hazır para miktarıdır…” dedim.
Arkadaşım “Piyasada dönen para nasıl bollaştı?” dedi.
Ben de şöyle izah ettim:
Pandeminin ekonomideki olumsuz etkilerini azaltmak için düşük faizli, uzun vadeli kredi genişlemesine gidilmişti. Sadece temmuz, ağustos ve eylül aylarını kapsayan dönemde TL kredi büyümesi 160 milyar liraya dayanan bu kredilerin yaklaşık 80 milyar TL'ye yakın kısmının, amacı dışında kullanıldığı görüldü.
Daralan üretimi ve istihdamı artırmak, durağanlaşan konut satışlarını harekete geçirmek için devletin verdiği kredi yanlış yere yüklenince döviz fiyatlarında artış ve enflasyon olarak geri döndü. Alınan krediler yüksek kâr hırsıyla altın, döviz ve otomobile gitti ve sonuçta enflasyon patladı.
Hafta başında MKYK’daki toplantıda konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, "Kurumsal olarak yatırım için alınan teşvik kredilerinin, gerçekte bu proje için kullanılıp kullanılmadığı konusunda yeni bir prosedür oluşturacağız. Takibi yapılacak. Yeni kredi verilirken gerçek anlamda yatırım için kullanılıp kullanılmadığı dikkate alınacak" şeklinde konuştu. Nitekim bu toplantıda bazı MKYK üyeleri de, yatırım için çekilen kredileri dövize çevirenler olduğunu belirterek, bunun önüne geçilmesi gerektiğini dile getirdi.
Arkadaşıma, “Bu durum tam da finans çeteleri ve yerli ortakları için değerlendirmek istedikleri ortamdır. Çünkü ekonomimiz kırılgan bir yapıya sahip…” dedim.
Arkadaşım bu defa “Kırılgan ekonomi ne demektir?” dedi...
Ben de arkadaşımın kolunu tutup önce dümdüz uzattım “bu düzgün çalışan bir ekonomidir…” Sonra kolunu dirseğinden büküp “işte bu da kırılgandır” dedim.
Arkadaşım başını sallayarak “Doların ateşi niye yükseldi, şimdi anladım(!)” dedi…