Prof. Dr. Osman Kemal Kayra

İslâm âlimleri özellikle bütün Orta Çağ’ın en baskın ilim dalına karşı çıkarlarken hissî mi yoksa delillerle mi iknâ yolunu seçtiler? Felsefe ve onun Orta Çağ’daki sâliklerini aklî ve mantıkî yollarla iknâ etmek çok zordu. O hâlde daha inandırıcı deliller gerekiyordu. Kelâm ilmi, sanki bu mes’ele için var olmuştu. Felsefe ve mantığın kullandığı metotları kullanarak konuyu aydınlattılar.

Soy sop aristokratik bir hâdise değil, şahsın sahîh varlığının kişide ve toplumda uyandırdığı güvendir. Osmanlıda hem şehirlerde hem de köylerde nesep işi çok önemliydi. Pâdişahlar zâten çok net olan soylarını fermân ve hatt-ı hümâyûnlarda belirtirlerdi. Basit bir senette bile şecereye önem verilirdi.

Âlimleri âlimler anlar, halktan anlayanlar da vardır.  Ârifleri kolay kolay kimse anlamaz. Kalp gözü açık olanlar anlar. Âlimlere açıkça uymak doğruyu bulmak için gerekir. Ârifleri anlamak zor olduğu için onlarla ve onların sözleriyle amel uygun olmayabilir; çünkü bâzıları sekr hâlinde bulunabilir. 

Irkî fonksiyon yâni etnisite inkâr edilemez biyolojik bir vakıadır ama dinî faktöre dayalı “ümmet-millet” sosyolojik realitesi boyut olarak çok daha geniş kapsamlıdır. Bu durumda bizimle aynı kandan olsalar da Şamanist Orta Asya Türklüğü, Hristiyan-Şamanist Yakutlar, Hristiyan Gagavuzlar, Çuvaşlar ve Mûsevî Karaim Türkleri, ümmet kavramı dışındadırlar.

Bütün sosyal köklü değişmeler öncesinde hürriyet mutlaka askıya alınır. Çünkü bu yapılmadan halkın asırlar süren düşünce, gelenek, âdet, örf ve davranışlarını değiştirmeniz mümkün değildir. Milletlerin çoğunda yaşanan ihtilâl, inkılâp veya darbeler kanlı sahnelere, idâm sehpalarına, giyotinlere, kılıçla kelle uçurmalara, kement atmalara sahne olmuştur.

Hiçbir sosyal olay birden meydâna gelmez. Sosyal olayların derin bir mâzîsi ve altyapısı vardır.  Bizde de bu Harf ve Dil İnkılâbı hemen olmadı; sâdece târih 1928 olarak belirlendi. Bu ve benzer inkılâplar Batılılaşma adına yapılmış baş döndürücü sosyal olaylardır

Türk târihi, sırlar kapısı gibidir. Yıllar geçtikçe bu kapılar ya aralanıyor veyâ kısmen kırılıyor. Ama bu kapıları açmamak için ayak direten Fir’avun’un veyâ Kârûn’un fedâîleri bu hazîneleri aslî sâhipleri olan halka vermemek için direniyor.

Kuvvetli bir rivâyete göre III. Mütevekkil yâni Osmanlıdan evvelki son halîfe, Yavuz’a İstanbul’a döndükten sonra Ayasofya Câmii’nde yapılan bir merâsimle Hilâfet’i devretmiştir. Ancak bunca alâmetlere rağmen Yavuz’un Halîfeliği almadığını iddiâ eden târihçiler de vardı.

Medîne dönemi ilk İslâm devletinin teşekkül zamânıdır. İlâhî vahye dayalı yepyeni bir devlet kuruluyor ve kendisine risâlet tevdî’ edilen zât, dînî formlara dayalı olarak bu yeni kurumu oturtmaya çalışıyordu. Kur’ân-i hakîmde muhtelif yerlerdeki âyetler Efendimiz’e uymayı emredince devletin yönetimi bir probleme ma’rûz kalmadan yürüyordu.

Osmanlıda saltanat güç kaybettikçe Hilâfet de ona bağlı olarak güç kaybediyordu. Her şeye rağmen Hilâfet’in gücü Osmanlının gücünden daha fazla idi. Meselâ Meşrûtiyet meclisleri saltanâtın yetkilerini kısıtlarken veyâ paylaşırken, Hilâfet’i hiç tartışmadılar. İttihâdcılar bile bu konuda suskun kaldılar.

Osmanlının uzun yaşama sırlarından biri liyâkate çok önem verilmesiydi. Ayrıca hiçbir Müslüman devlet Osmanlı kadar değişik ırklardaki ümmeti bir arada toplayamamıştı. Tabîî ki devlet de çok güçlü olunca gayr-i müslim tebaa bile bu devletin bir parçası saymanın emniyet ve garantisi altında yaşamaktan memnundular.

Bazıları Osmanlının melez bir sülâleden kurulu olduğunu savunurlar. Bunun TV dizilerinin tetiklediği dezenformasyona ve târih düşmanı güdümlü câhillerin kitaplarına dayalı olduğu açıktır. O zaman düz bir mantıkla diyalektik olarak sormak gerekir: Osmanlı Türk yapılı bir devlet değilse nedir? Bu soruya cevap verebilmek aksini savunanlar için hiç de kolay değildir.

Arap asıllı İslâm harfleri ile olan yazılı Türk edebiyâtı kütüphâneleri doldurmuştur. Kutadgu Bilig’in 1069 tarihli bir nüshası bile Arap asıllı İslâm alfabesi ile yazılmıştır. Dîvânü Lugâti’t-Türk (1072), Atabetü’l-Hakâyık (13. asır) gibi eserler hep bu alfabeyle kaleme alınmıştır.

Osmanlının son devrinde Batı’nın, iç hâinlerin, azınlıkların ve ajanların en çok kullandıkları argüman basındı. Birbiri arkasına gazeteler çıkarıyorlar, tiyatro eserleri oynatıyorlardı. Adâlet, hürriyet, müsâvat ve uhuvvet gibi Fransız Devrimi sloganlarıyla sergerde toplulukları tahrîk ediyorlardı. Her an bir sû-i kasde veya bir darbeye açık bir hava teneffüs ettirmeye çalışıyorlardı.

Atalarımız “Kötü komşu insanı ev sâhibi yapar” demişler. Zorluklar da Osmanlının genişlemesinde çok büyük rol oynamıştır. Meselâ Moğol belâsı ve Türkmen Beylerinden Sülemiş’in başlattığı isyanlar, İnegöl tekfurunun fitnesi, 1284’te bu kalenin fethini mecbûrî hâle getirmişti.

Atalarımız “Kötü komşu insanı ev sâhibi yapar” demişler. Zorluklar da Osmanlının genişlemesinde çok büyük rol oynamıştır. Meselâ Moğol belâsı ve Türkmen Beylerinden Sülemiş’in başlattığı isyanlar, İnegöl tekfurunun fitnesi, 1284’te bu kalenin fethini mecbûrî hâle getirmişti.

Batı, Osmanlıya evvelâ “Hasta adam” teşhîsi koydu, sonra da ölüm reçetelerini sunmaya başladı. Bu reçetelerin en acısı da basın yâni gazete ve dergi idi. Batı kapıyı bir def’a aralamıştı; çok geçmeden salvolar başlayacaktı...

Haberlerin elle yazılıp satılmasına ilk def’a Venedik’te rastlanmıştır. Bu 14. asır sonlarıdır. Sonra yine Venedik’te 15. asır başlarında haber yazılı el kâğıtları, gazeteciliğin başlangıcı sayılır. 

Osmanlıyı İstanbul romantizminin dış görünüşü olan tiyatro ve basınla yıkma hareketi azınlıklar eliyle, Selânik, Paris, Cenevre ve Londra merkezlerinde başlamış, Kâhire de buna destek vermiş, Pâyitaht artık Batılı ajanların cirit attığı bir merkez hâlini almıştı.

Hani bir Azerbaycan türküsü vardır, İbrâhim Yıldırım arşivinden alınan: “Ezizim veten yahşı. Geymege keten yahşı. Gezmege garip ölke. Ölmeye veten yahşı.” Tabîî ki kriptolar her zaman “Bölmeye vatan yahşi” demişlerdir. Bunlar bu vatanda ölmek bile istemezler.