500 yıllık kardeşlik: Makedonya

Haydi şimdi tam zamanı, rotanızı çevirin Makedonya sizi bekliyor. Avrupa’nın güneydoğusunda kabaca elips biçiminde bir ülke Makedonya. Arnavutluk, Kosova, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan ile komşu. Makedonya’da en önemli akarsu başşehir Üsküp’ten geçerek ülkeyi ikiye bölen ve türkülere şarkılara konu olan VARDAR NEHRİ. Bu akarsu ülkenin âdeta simgesi…

 

Makedonya, 1389 Kosova Savaşı’nda Sırp ve müttefik güçlerinin yenilmesinden sonra Osmanlı hâkimiyeti altına girmiş. 500 yıldan fazla bir süre Osmanlı egemenliğinde kalmış. Tarihte birçok devlet ve imparatorluğun sınırları içinde yer almış.  Roma ve Osmanlı İmparatorluğu, bölgede hüküm süren imparatorluklar diğer taraftan yüzyıllar boyunca birçok farklı uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Makedonya, köklü ve zengin bir mutfak kültürüne sahip. Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye, Afganistan ve Pakistan gibi ülkelerin Makedonya yemek kültürüne tarihî etkileri var. Son yıllarda da bölgede Avusturya, Macaristan, İtalya ve Fransa mutfağından etkiler görülmektedir. Makedonya’nın yaklaşık 500 yıl boyunca Türk toprağı olarak kalması en çok mutfağına etki etmiş. Yemeklerin birçoğunun Türkçe söylenişi bile hemen hemen hiç değişmemiş. Osmanlıdan miras MUSAKKA, GÜVEÇ, BÖREK, BAKLAVA, TARATOR, İŞKEMBE ÇORBASI, DOLMA VE SARMA şeklinde telaffuz ettikleri türlü lezzetler Makedon mutfağının temel taşları arasında yer alıyor. Makedon mutfağı süt ürünleriyle de ünlü SİRENJE adını verdikleri leziz beyaz peynirler, meşhur KAŞKAVAL PEYNİRİ ve TÜTSÜLENMİŞ PEYNİR çeşitleri ilk akla gelenler. EVLİYA ÇELEBİ Seyahatnamesi’nde Makedonları ağzının tadına çok düşkün insanlar olarak kaydederken, ülkenin özellikle kuzu kebabını ve balıklarını över. Makedonyalılar dana ve kuzunun yanı sıra kaz, tavuk ve ördek gibi kanatlıları da yaygın olarak üretmekte ve tüketmektedir. Etler yemeklik kullanımın yanı sıra diğer Balkan ülkelerinde de yaygın olduğu üzere tütsülenerek, kurutularak ve başka işlemlerden geçirilerek lezzetli şarküteri ürünlerine de dönüştürülüyor.

TARHANA ÇOK SEVİLİYOR

Makedon mutfağı et yemeklerinin yanında hamur işleri ve tatlıları ile göz doldurmaktadır. Makedonya yemekleri bol tereyağıyla yapılır. İç yağı da oldukça fazla kullanım alanına sahiptir. Ülkenin önemli bir kültürü özellikle hafta sonları dağ evlerinde ziyafet vermektir. Yerel farklılıklar taşımakla birlikte ana malzemesi yoğurt ve undan oluşan tarhana en yaygın çorba türü. Gerek Makedonya’da gerekse Türkiye’ye göç eden ailelerde tarhana kültürü yoğun olarak sürdürülüyor. Salatalara geldiğimizde, Makedonya’da ve Türkiye’de aynı şekilde yapıldıklarına tanık oluruz. ÇOBANSKA SALATA (ÇOBAN SALATASI), SALATA OD MARUL (MARUL SALATASI), TURŞİYA (TURŞU SALATASI) bunlardan bazılarıdır. Makedonya’da CACIK (TARATUR) da çok yenilir, AYRAN (MATENİÇA/MAŞTENİÇA) dedikleri içecek de yine Türk mutfağından alınmış. Her iki kültürün mutfağındaki hamur işlerine gelecek olursak; PİTA çeşitleri (PİDELER), KAÇAMAK, GEVREK, SOMUN, BUREK (BÖREK), YUFKA, TARANA (TARHANA), TURİ POTPEÇİ (DÖK PİŞİR), GÖMLEZE (GÖMLEKSİZ), MANTİİ (MANTI BÖREĞİ), KOL BUREK (KOL BÖREĞİ, SİMİT POĞAÇA) gibi yemeklerden bahsedebiliriz. Hamur işi yiyeceklerin çoğu her iki geleneksel mutfakta da aynı veya benzer usulde yapılır. Hatta bizim coğrafyamıza Balkan katkısı demek mümkün. 

KÖFTELER POPÜLERLER ARASINDA

Hayvancılık orta Asya’dan günümüze ekonomik bir uğraş olarak Türk toplumu için her zaman önemli olmuştur. Makedon kültürlerinde, et yemeklerinin yoğun sos ya da tat verici kullanmadan, kendi lezzetini yansıtacak şekilde pişirilmeleri ortak bir yön oluşturur. Geleneksel pişirme tekniklerine ilişkin değerlendirmelerde, etin hangi yemekte hangi teknikle kullanılacağına verilen önemin, her iki kültürde de örtüştüğü görülmüştür. Özellikle Makedonya’da GULAŞ, BÜRYAN, TAVA, YAHNİ, KEBAP, PAPRİKAŞ ve PİHTİYA gibi yemeklerde et seçimi çok belirgindir. İki kültürde de benzer içerikle yapılan ve Makedonya’da kebap olarak adlandırılan köfteler daha çok kent mutfağının popüler yemekleri arasındadır. Tatlılar ise GURABİYE (KURABİYE), LOKUM, BAKLAVA, REVANİYA (REVANİ), ŞEKERPARE, HALVA (HELVA), TULUMBA, KADAYIF, SUTLİYAÇ (SÜTLAÇ), REÇEL, PELTE Makedon mutfağında Türk kökenli tatlıların başlıca olanlarıdır. Türk tatlıları çok geniş bir çeşitlilik gösterir BAKLAVA, KADAYIF, LOKMA gibi hamurlu tatlılar, KAZANDİBİ gibi sütlü tatlılar, HOŞAF ve KOMPOSTOLAR, REVANİ, AŞURE ve KABAK tatlısı gibi tatlılar geniş bir yelpazeye sahiptir.