Aman ha!

Faiz ekonomi yönetiminin elindeki en güçlü silahtır. Ama bütün problemleri çözmez. Tam 1 yıl önce 25 Mayıs 2023’te politika faizi %8,5 düzeyindeydi. Bugün %50… Yıllık 41,50 puan artış oldu. Merkez Bankası yönetimi bugüne kadar en yüksek faiz artışına imza atan kurum olarak tarihe geçti...

 

Peki faiz niye zirveye çıkarıldı? Öncelikli olarak enflasyonu düşürmek için. Bu nasıl olacaktı? Türk lirası değer kazanacak kurlar gevşeyecek, maliyetler azalacak, fiyat artışları duracak... Faiz artışının ikinci en önemli sebebi, cari açığın daralması ile yurt dışına yapılan döviz ödemelerinin azalmasını sağlamak. Üçüncü beklenti, tahvil faizlerinin yükselmesiyle birlikte yurt dışından fon girişinin yoğunlaşması... Dördüncü adım uluslararası kredi kuruluşlarının Türkiye’nin notunu arttırması...

 

Burada bir parantez açmak istiyorum. S&P not artırdı, ancak Türkiye hâlâ yatırım yapılabilir ülke seviyesinin 4 kademe altında... Fitch de aynı değerlendirmeye sahip. Şu anda Moody’s, yatırım yapılabilir seviyenin 6 kademe gerisinde tuttuğu için 19 Temmuz’daki toplantıda bu kuruluştan da not artışı bekleniyor. Yani uzun ince bir yoldayız... Temmuz 2022’de 908 puanla tarihî zirveye çıkan 5 yıllık risk primimiz bugün 289 seviyesine inmiş durumda. Faiz %50’ye çıkarılınca bütün beklentiler gerçekleşti mi? Büyük oranda evet!

 

Ama madalyonun arka yüzünde başka manzara var. Hane halkından, esnafa, tüccardan, sanayiciye kadar büyük bir kesimin sırtına ağır bir yük bindi. Ticari (%65’e) ve ihtiyaç (%55’e) kredi faizleri aşırı yükseldi. Şirketlerin maliyeti arttığı için otomatik olarak bunu ürettikleri mallara yansıtıyor. Dolayısıyla enflasyon yukarıda kalıyor, sonuçta yüksek faizin bedelini vatandaş ödüyor. Hazine borçlarını daha yüksek faizle yenilemek zorunda kalıyor. Önceden düşük faizli tahvil ve bonoları almış olanlar zarara uğruyor. Çünkü faiz yükseldiği için ellerindeki kâğıtların piyasa fiyatı ucuzluyor... Yüksek faiz tüketici ve işletmelerin harcama ve yatırım kararlarını ertelemelerine ve bu da talebin düşmesine yol açıyor... Talebin daralmasıyla normalde enflasyonun frenlenmesi lazım. Ama bu defa da piyasaya verilen mal arzı azaltılıyor böylece fiyatların düşmesi engelleniyor... 

 

Mecliste fahiş fiyat ve stokçuluğa ağır cezalar getiren yasa çıkarılıyor. İnşallah sonuç alınır. Adamların gözünü para bürümüş göz açıp kapayıncaya kadar renkten renge bürünüyorlar. Büyük ihtimalle Türkiye’nin 2024 yılı için öngörülen %4’lük büyüme hızı %3 seviyesinde gerçekleşecek. Bu durum karşısında şirketlerin özellikle bankaların kazançları düşecek, hisse senetleri cazibesini kaybedecek. Kredi notumuzun artması tabii ki çok önemli, ama bundan en büyük payı yabancı fonlar ve yatırımcılar alıyor. IMF bile kendi politikasının uygulandığını gördüğü için sevinçten göbek atıyor, Türkiye’ye övgüler yağdırıyor...

 

Evet, denize düştük yılana sarıldık ama bu yolculuk uzun sürmemeli ve dengeleri bozmadan mutlaka sonlandırılmalıdır. Yoksa Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olacağız. Aman ha!