Vız gelir tırıs gider

Dünya ekonomisini Amerika yönetiyor. ABD ekonomisi de Merkez Bankası FED’in elinde. Faiz silahını kullanarak, doların değerini yükseltip-düşürerek, dünyayı hallaç pamuğu gibi sallıyor. Nasıl mı? Çünkü bütün emtia ve enerji fiyatları dolarla belirleniyor. Yükselince, bütün planlar altüst oluyor, düşünce, dengeler bozuluyor. Ülkeler nedir bu dolardan çektiğimiz diye veryansın ediyor, ama sonunda onu kullanmadan da edemiyor, zira herkes belinden bu paraya bağlı...

 

Dolar yüzyılı aşkın bir süredir dünya çapında para ve mal akışını sağlıyor. Uluslararası Para Fonu'na göre bugün uluslararası rezervlerin yaklaşık yüzde 60'ı dolar cinsinden varlıklarda tutuluyor ve dolar ticarette açık ara en çok kullanılan para birimi. Uluslararası Ödemeler Bankası'nın verilerine göre dolar tüm uluslararası ticaret işlemlerinin yaklaşık yüzde 88'inde yer alıyor. Ülkeler doları devreden çıkarmak için son dönemde kendi para birimleriyle ticaret anlaşmaları imzalıyor. Ama rakamlar devede kulak kalıyor. 

 

İsrail’e, Gazze’de Filistinli Müslümanları katliam izni veren Amerika, dolarla Avrupa’yı Asya’yı, Orta Doğu’yu, Kafkasya’yı göz göre göre katlediyor. Paraları soykırıma uğrayan dünya bu beladan nasıl kurtulacak, belli değil.

 

Bundan 66 yıl önce Bretton Woods konferansında, altına dönüştürülebilen tek para biriminin dolar olması ve diğer ülke para birimlerinin değerinin dolara endeksli olmasına karar verildi. Böylece dolar dünyanın tek rezerv para birimi oldu. Büyük felaketlerde, savaşlarda, doların değeri bir anda fırlıyor. Neden? Çünkü ondan başka güvenilir para birimi yok da ondan. Daha doğrusu tepeden tırnağa dolara bulanan ülkeler başka çıkar yol bulamıyor. ABD Merkez Bankası, 2018 yılında enflasyonu düşürmek için 0,25-0,50 olan faizi 25 baz puan arttırarak düğmeye bastı. Ama fiyatlar düşmedi tam aksine arttı... Yangına körükle gidildi. 5 yılda faizler 12 kat yükseltilerek 5,50 düzeyine çıkarıldı. 2022 Haziran ayında 9,1’e çıkan yıllık TÜFE bu tarihten sonra kademeli olarak en son Kasım 2023’te 3,2’ye geriledi. FED’in ana hedefi %2’den yüksek ama büyük gerileme var. 

 

Şimdi çarşamba akşamı, ABD Merkez Bankası yılın son toplantısını yapacak. Faizi 22 yılın en yüksek seviyesinde sabit tutacak ve enflasyonun önceden tahmin edilenden daha hızlı soğuduğunu yansıtacak olan son ekonomik tahminlerini de yayınlayacak. Ama piyasa ne zaman faiz indirimine başlanacağı tarihi bekliyor. Şu anda Mart 2024’e 25 baz puanlık indirim %43 ihtimalle satın alınıyor. Mayıs ayı için %49,3 şans veriliyor. Büyük ihtimalle Başkan Powell bu sinyali doğrulayacak, zira ABD ekonomisi imalatta büyük bozulma yaşıyor.

 

FED’in kararı bizim için önemli mi? Hayır! Türk lirası doların hegemonyasından kurtuldu. Yükselse de düşse de bizi artık etkilemiyor. Vız gelir tırıs gider. Zira başarıyla uygulanan yeni ekonomi politikası sonrası yabancı yatırımcılar ülkeye akın ediyor. Kredi notumuz artıyor. Moody’s da cuma akşamı not artırımı yarışına katılacak. Merkez Bankasının rezervleri tarih yazıyor...