Anadolu Selçuklularında mimarlık
Selçukluların bir de Anadolu’da kurdukları devlet vardır ve bu daha uzun ömürlü olmuştur. Bu sürede Anadolu Selçukluları ülkeyi Bizans etkisinden çıkarıp İslâm memleketi hâline getirmişlerdir. Burada Anadolu Selçuklu camilerinin eşsiz payı vardır. Bunların çoğu çok sütunlu "ulucâmi" tipindedir. En dikkat çekici olanları ise Konya ve Niğde’deki Alaaddin Camiileriyle Divriği ve Malatya’daki Ulucamilerdir...
Selçuklu medreselerinin birçoğu günümüze kadar gelmiştir. Özellikle Doğu ve Orta Anadolu’da rastlanan şaheser medreseler, sağlamlıkları, tertip tarzları, süsleriyle hayranlık uyandırmakta, sadece yüksek bir sanat zevkini değil, aynı zamanda ilme verilen önemi de göstermektedir. Medreseler avlulu ve kubbeli olmak üzere iki tiptir. Selçuklu türbelerinin çoğu taştandır ve çokgen planlıdır. Selçuklular, çeşitli amaç için kullanılabilen binaları bir arada da yapmışlardır. Bir bütün olarak şehirlerin ihtiyacını karşılayan bu eserlere de “külliye” ismini vermişlerdir. Külliye bu anlamda Selçuklu geleneğidir. O dönemin külliyelerin, cami, medrese, türbe, bimarhane (hastane), aşhane vb. bulunurdu. Selçuklu saraylarından zamanımıza ulaşanına ise rastlanmamıştır. Buna karşın kervansaraylardan bazıları günümüze kadar ulaşmıştır. Ticaret kervanlarının konaklamaları ve geceyi geçirmeleri için büyük ticaret yolları üzerinde, yaya yürüyüşüyle bir günlük mesafe, yani yaklaşık 35-40 km mesafe arayla yapılan kervansaraylar pazar yeri olarak da kullanılırdı. Bugünkü anlamda alışveriş merkezlerinin görevini görmekteydiler. Savaş zamanlarında ise çok iyi bir sığınak bir kale olarak düşünülmüştü. En önemli özelliği de bu kervansarayların gerek hükümdarlar gerek devlet büyükleri ve zengin Müslümanlar tarafından vakıf olarak yaptırılmasıydı. Vakfiyelerinde ne nasıl çalıştırılacağı bildirilmekteydi.
Akif İnan İzgördü
ŞİİR
Devletimin yanındayım
Devlet bizim devletimiz
Devletimin yanındayım
Millet bizim milletimiz
… Dalgalanır yıldız, ayım;
… Devletimin yanındayım...
Her zamanda ve bugünde
Hem yarında hem de dünde
İyi günde, kötü günde
... Ne düşerse benim payım;
... Devletimin yanındayım...
İman açar, küfür solar
Düşman saçın, başın yolar
Yükselse de avro, dolar
… Anla mister, mösyö, bayım;
… Devletimin yanındayım...
Âsiler baş kaldırsa da
Yedi düvel saldırsa da
Zor kararlar aldırsa da
… Olmasa da güçlü dayım;
… Devletimin yanındayım...
Tek milletmiş ehli küfür
Üfür yılan soyu, üfür
Bir yel eser püfür püfür
… Bak gerildi iman yayım;
… Devletimin yanındayım...
Karışsa da pazar-çarşı
Ehli iman küfre karşı
Çalsın aşkla mehter marşı
… Ecdadımın şanındayım;
… Devletimin yanındayım...
Şimşek gibi çakarız biz
Hak ateşin yakarız biz
Sakarya'yla akarız biz
... Coşkun akar benim çayım;
... Devletimin yanındayım...
Ne acılar varsa, nerde
Hayır vardır elbet şerde
Depremlerde, afetlerde
... Kırılsa da cümle fayım;
... Devletimin yanındayım...
Al bizimle, Ak bizimle
Sen bilmezsin Hak bizimle
Hak dostları bak bizimle
… Şaha kalkmış doru tayım;
… Devletimin yanındayım...
'Kul Mahmut'um; keyfe dalma
Bu savaştan geri kalma
Bekler seni Kızılelma
… Hedefinde gider rayım;
… Devletimin yanındayım...
Kadir Çetin
