Trump görevden alınabilir

OSMAN SAĞIRLI / SELÇUK BÖKE
ANKARA

Dünyayı şaşkına çeviren ABD Kongre Binası'na yönelik baskın sonrası ABD Başkanı Donald Trump’ın görevden alınması konuşuluyor. 15 kişiden oluşan bakanlar kurulu üyelerinin Trump’ı, 25. Ek Madde yoluyla başkanlıktan indirmeye çalıştığı öne sürüldü. 25. Ek Madde’nin uygulanması hâlinde Trump, bir süre önce ters düştüğü yardımcısı Mike Pence’e koltuğu devretmek zorunda kalacak. Temsilciler Meclisindeki Demokratlar Yargı Komitesi de Pence'e, değişikliği başlatması çağrısında bulunan mektup gönderdi. ABD medyası bu girişimleri bağımsız kaynaklara doğrulattığını bildirdi. Talebin kabul edilmesi ve uygulanması hâlinde Trump, ABD tarihinde ilk defa sağlıkla ilgili olmayan bir sıkıntı sebebiyle görevden alınmış başkan olacak.

REAGAN VE BUSH'A UYGULANDI
Daha önce yalnızca başkanın fiziksel sağlığını ilgilendiren nedenlerle 25. Madde’nin işletilmesi için üç defa girişimde bulunuldu. İlki 1985'te Başkan Ronald Reagan'ın kolon kanseri sebebiyle ameliyat olduğu zamandı. O sırada Reagan, Başkan Yardımcısı George HW Bush'a görevlerini yerine getirmesi için yetki verdi. Değişikliğe başvurulan diğer iki girişim ise George W. Bush'un yönetimi sırasında Haziran 2002 ve Haziran 2007'de oldu. Her iki girişim de Başkan Bush’un rutin kolonoskopi kontrolleri sırasında oldu. Ancak başkan iktidarı geçici olarak Başkan Yardımcısı Dick Cheney'e devretti.

KENNEDY'LE BAŞLADI
Başkan Kennedy’nin 1963’te uğradığı suikast sonrası yaşanan kaos, ABD anayasasındaki bir boşluğu gündeme getirdi. Başkan mental olarak hastaysa veya komadaysa görevlerini yerine getiremeyebilir, hatta normal zamanlarda bile görevlerini yapmak istemeyebilirdi. Bu durumda başkan yardımcısının nasıl başkan olacağına yönelik düzenleme yoktu. Bunun üzerine Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında sağlanan uzlaşmayla 1967 yılında ABD Anayasasına 25’nci ek madde konularak anayasal çözüm bulundu. Ek maddenin 4’ncü fıkrasında ise, Kongre’ye veya ABD Bakanlar Kuruluna, Başkanın, ‘başkan unvanı’ devam ederken bile, başkanlık görev ve yetkilerini tek taraflı bir kararla, Başkan Yardımcısına geçirme yetkisi verildi.

PENCE VE SEKİZ BAKANINİMZASI YETERLİ
Bu maddeye göre ABD Kongresi, hem Temsilciler Meclisi hem de Senato’nun üçte ikisinin bir kanun ile başkanın bütün görev ve yetkilerinin, ABD başkan yardımcısına devretme imkânı veriyor. ABD Bakanlar Kurulunda 15 bakan görev alıyor. Başkan Yardımcısı Pence, sekiz bakan ve kendi imzasıyla, başkanlık görev yetkilerini ele geçirebilir. Bu arada Demokratların yaptığı “Donald Trump acilen görevden alınsın” çağrılarına katılan ilk Cumhuriyetçi isim, Illinois Vekili Adam Kinzinger oldu. Trump’ın partisindeki Kinzinger, “Trump, başkanlık görevine uygun değil. Görevini bırakmalı” dedi.

UZMANLAR GAZETEMİZE KONUŞTU: YARGILANABİLİR
ABD Başkanı Donald Trump’ın destekçilerinin Kongre binasını işgal etmesinin sebebinin ülkedeki kutuplaşmadan kaynakladığı belirtildi. Gazetemize konuşan Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Pirinççi “Amerika toplumunda uzun zamandır devam eden kutuplaşma vardı. Kutuplaşma Obama’nın başkan seçilmesiyle iyice arttı, Trump ile zirveye çıktı. Trump’ın seçim sonuçlarının kabul etmeyeceğine yönelik yaklaşımları, kutuplaşan toplumun mobilize olmasını beraberinde getirdi. Bu görüntüler ABD için ilk olsa da son olmayacağını söyleyebilirim. Çünkü kutuplaşma Trump gö-revi bıraktıktan sonra da var olmaya devam edecek” değerlendirmesini yaptı. ABD sisteminin Trump’ın yargılanmasına müsait olduğunu belirten Pirinççi “Trump’ın yargılanması şahsının ötesine geçen bazı sonuçlar getirecek. Çünkü sonuçta Cumhuriyetçi Parti adayıydı ve bu partinin başkanı olarak seçildi. Trump’ın yargılanması durumunda bu aynı zamanda Cumhuriyetçi Parti’nin de hanesine eski yazılması anlamına geliyor. Bir sonraki seçimde şüphesiz bunun yansımaları olacaktır” ifadelerini kullandı.

BÖLÜNMÜŞLÜK SENDROMU
Bir başka uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Mustafa Sıtkı Bilgin ise "ABD kurulduğundan beri bölünmüşlük sendromu yaşayan bir devlet. Önce siyah ve hispanik problemi yine bununla bağlantılı yabancı düşmanlığı. Şimdi buna bir de ABD’nin asıl yönetici gücü olan beyaz halk da kutuplaşma ve bölünme eklendi. ABD sistemi Amerikan halkının ihtiyaçları ve taleplerini karşılamada yetersiz kalıyor" dedi.

DÜNYA'DAN BIDEN'A DESTEK
Dünyanın birçok ülkesinden Kongre baskınına tepki geldi. Yaşananlara tepki gösteren siyasiler, seçim sonuçlarına saygı gösterilmesini istedi. İşte o açıklamalardan bazıları:
Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel: Seçim sonucuna saygı gösterilsin.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres: ABD Kongresine baskının ardından yaşanan olaylardan üzüntü duydum.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg: Şoke edici. ABD başkanlık seçiminin sonucuna saygı duyulmalı.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson: Utanç verici sahneler.
Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ve Başbakan Angela Merkel: Yaşanan olaylardan ABD Başkanı Donald Trump’ı sorumlu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron: Dünyanın en eski demokrasilerinden birinde görevini devredecek bir başkanın taraftarları meşru bir seçimin sonuçlarına silahlarla meydan okuyorsa bu evrensel bir fikre zarar verir.
İtalya Başbakanı Giuseppe Conte: Washington'da yaşananları büyük bir endişeyle takip ediyorum.
Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz: Bu demokrasiye yönelik kabul edilemez bir saldırıdır.
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis: Washington'da meydana gelen şiddet ve korkunç olaylardan son derece rahatsızız.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz: ABD Kongresindeki olaylar, demokrasiye inanan herkesin yüreğini acıttı.