Gaza verdiğimiz para...

Son günlerde sanırım en fazla tartışılan konulardan biri, ABD ile yapılan anlaşmalar ve bu anlaşmaların bugün ve yarınımıza etkileri... Yeni anlaşmaların en önemlilerinden biri de hiç şüphesiz enerji kontratı... Aşağıda hangi ülkenin doğalgaz ithalatımızdaki payını ve fiyatları göreceksiniz. Baktığımızda en pahalı kontratın ABD ile olduğu bir gerçek. Diğer taraftan Rusya'nın ağırlığı da tabii. Fakat özellikle enerjide her şey fiyat değil. Enerji bütün dünyada siyasetin en önemli araçlarından ve Türkiye bu aracı en iyi kullanan ülkelerden biri. Biliyoruz ki Türkiye'nin enerjide bir merkez olma hedefi var. Bu hedef için de 20 yılı aşkın süredir yatırım yapılıyor, anlaşmalar imzalanıyor. 

 

Birincisi TANAP olarak bildiğimiz Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı. Azerbaycan'dan 16 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip ve 31 milyar metreküpe genişleme potansiyeli var ve Türkiye'den geçen gaz Avrupa'ya iletilebiliyor. Azerbaycan ile stratejik ortaklığa katkı sağlıyor, Rusya'ya bağımlılığı azaltıyor.

 

Türk Akım... İki hattı var. İlki Rus gazını Karadeniz üzerinden Türkiye'ye getiriyor. Diğeri Sırbistan ve Macaristan'a gaz iletiyor.

 

Mavi Akım, yine Karadeniz üzerinden Türkiye'ye gaz sağlıyor. En önemli ithalat kaynağı ama bu yıl sonunda kontrat bitecek.

 

Bunlar dışında İran-Türkiye arasında boru hattı bulunuyor. Bakü-Tiflis-Erzurum arasında BTE isimli hattımız var. Bu da Azerbaycan'dan gelen gazı Gürcistan üzerinden Türkiye'ye ulaştırıyor ve TANAP ile entegre çalışıyor.

 

Yeni dönem için ise Zengezur Koridoru hazırlanıyor. Azerbaycan-Nahçıvan-Türkiye ile Irak-Türkiye arasında olacak ve 2030 sonrasında devreye girecek. 

 

Görüldüğü üzere Türkiye'nin bölgesinde gücünü pekiştiren bir plan yürütülüyor. Türkiye'nin enerji anlaşmaları, uluslararası siyasetteki gücüne katkı sağlıyor ve jeopolitik gücünü artırıyor. Coğrafi avantajı sayesinde Avrupa, Orta Doğu, Kafkasya ve Orta Asya arasında köprü görevi gören Türkiye, doğalgaz ithalatını çeşitlendirerek Rusya ve İran'a bağımlılığı azaltıyor, sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) anlaşmalarıyla da ABD gibi yeni ve önemli bir ortak kazanıyor. Bu sayede hem kendi enerji güvenliğini çeşitli kaynaklarla sağlarken, Avrupa'nın gaz ihtiyacını karşılayan merkez konumunu güçlendirerek vazgeçilmez bir ortak hâlini alıyor. Artırılan bu güçle bölge siyasetinde etkin rol oynayabiliyor Türkiye... Bu nedenle enerji anlaşmalarında her şey fiyat değil. Türkiye bu çeşitlilik sayesinde hem Ukrayna hem Rusya ile aynı masada olabiliyor. Aynı zamanda hem Rusya hem ABD ile, hem Avrupa hem Rusya... Ucuz diye tek bir kaynağa bağlı kalmak gibi bir riske girmiyor. Yine eldeki bu güç sayesinde pazarlık gücü yükseliyor. Bu yıl kontratların bitmesi de büyük avantaj. Ticaretteki kural uluslararası alanda da geçerli. "Sen olmazsan başkası var" gibi bir kart var Türkiye'nin elinde. Rusya'nın enerji silahına karşı silahımız var. ABD'yle masaya otururken de öyle. Hem enerji hem uçak ve diğer alımlar... Tüm bunları topladığımızda Avrupa enerji güvenliğinde merkez rol, bölgesel etki alanının güçlenmesi, ABD ve NATO ile ilişkilerin yeniden tanımlanması, yeni ticaret anlaşmaları ve bu anlaşmalarda askerî gücün vurgulanması... Yani, para çok şey ama her şey değil. Uluslararası ilişkilere de. O zaman gelin, ne kadar gazı kimden kaça alıyoruz konusunu bu gözle okuyalım...

 

Rusya, en büyük enerji tedarik merkezlerimizden. Doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 40'ı bu ülkeden sağlanıyor. Alım fiyatları açıklanmasa da alınan gaz ve ödenen tutarlar bakımından ortalama 1000 metreküp gaz fiyatının 320 dolar civarında olduğu görülüyor. Bu yıl sonunda kontratlar bitiyor. Yeniden anlaşma masasına oturulacak. 

 

Azerbaycan... Dost ve kardeş ülke. Aslında en ucuz ve de en istikrarlı kaynak diyebiliriz. Ülkemiz ithalatının yüzde 16-20'si kadarı bu ülkeden. Fiyat ise 250-320 dolar aralığında. 2036'ya kadar kontratlı olması, fiyat ve tedarikte istikrarın önemli sebebi.

 

İran... Doğalgazın yüzde 12'sini bu ülkeden sağlıyoruz. Siyasi ilişkiler inişli çıkışlı ve fiyat 1000 metreküpte 280-340 dolar civarında. 1 yıl daha kontrat var ve fiyatlar piyasaya göre değişebiliyor...

 

ABD... Yeni anlaşmalar yaptığımız ülke. LNG'de hâkim ülke. En pahalı gazı aldığımız ülke: 320-425 dolar arasında... 

 

Bunun dışında Cezayir, Mısır, Umman, Nijerya, Katar, Libya gibi ülkeler de değişken olmakla birlikte doğalgaz tedarik ettiğimiz ülkelerden...

 

 

 

Canan Eraslan'ın önceki yazıları...